In deze les zitten 20 slides, met tekstslides en 2 videos.
Lesduur is: 50 min
Onderdelen in deze les
Casus
2.1 Vrijheid of veiligheid?
2.2 Grondrechten: Beperken of niet?
2.3 Hoe transparant moet de overheid zijn?
2.4 De rechtspraak; (on)afhankelijk?
2.5 Is een staat met recht een rechtsstaat?
2.6 Bestaat de ideale rechtstaat?
H2 Rechtsstaat
Slide 1 - Tekstslide
Blz. 86 Bron 1
Hoe transparant moet de overheid zijn?
Slide 2 - Tekstslide
Je kunt uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat.
Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.
Je kunt een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen.
Leerdoelen
Slide 3 - Tekstslide
Wie bepaald wat de AIVD mag?
De AIVD is verantwoordelijk voor de nationale veiligheid van Nederland.
Om snel dreigingen, risico’s en politieke ontwikkelingen in te kunnen schatten hebben zij bevoegdheden nodig; toegang tot internetkabels, laptops en telefoons.
Slide 4 - Tekstslide
Ook de AIVD moet zich aan regels houden (rechtstaat)
Wie bepaald wat de AIVD mag?
Alles wat de overheid doet, moet gebaseerd zijn op de wet.
Legaliteitsbeginsel
Dit zorgt voor rechtszekerheid als burger weet je waar je aan toe bent.
Rechtszekerheid
Slide 5 - Tekstslide
De Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) controleert de AIVD
Minister van Binnenlandse Zaken (toestemming)
Tweede Kamerleden zitten in de CTIVD
Nationale ombudsman als je zelf een klacht hebt
'in het geheim' werken en toch gecontroleerd worden
Wie bepaald wat de AIVD mag?
Slide 6 - Tekstslide
Slide 7 - Tekstslide
We hebben in Nederland toch onze eigen wetten?
De plaatsen waar je het recht kunt vinden: de Grondwet, wetten, jurisprudentie, verdragen en het gewoonterecht.
Rechtsbronnen
In een democratische rechtsstaat hoort de overheid zo transparant mogelijk te zijn. Als burger moet je dit ook kunnen vinden.
Slide 8 - Tekstslide
Wetten -> Het bestuur en de volksvertegenwoordiging stellen wetten op die instanties, zoals de AIVD, bepaalde kaders en bevoegdheden geven.
Grondwet -> Wetten mogen niet in strijd met de grondwet zijn; Privacy vs Veiligheid
We hebben in Nederland toch onze eigen wetten?
Slide 9 - Tekstslide
Rechtspraak -> De rechter spreekt recht op basis van wetten die zijn opgesteld door de regering en het parlement (machtenscheiding)
Jurisprudentie -> Alle rechterlijke uitspraken, vergelijken zodat mensen soortgelijke straffen krijgen.
Slide 10 - Tekstslide
Verdragen -> Nederlandse wetten mogen niet botsen met internationale verdragen die Nederland heeft geratificeerd (goedgekeurd)
Gewoonterecht -> Bijna alles is via wetten en geschreven regels vastgelegd. Als partijen de ongeschreven regels volgen, dan vormt de gewoonte een rechtsbron waar mensen zich op kunnen beroepen bij een conflict.
Slide 11 - Tekstslide
Slide 12 - Video
Slide 13 - Video
Lezen
2.3 Hoe transparant moet de overheid zijn?
Blz. 86 t/m 91
Opdrachten maken: Introductie 1 en 2
Kennis: 1 t/m 3
Opdrachten
timer
1:00
(Introductie, Wie bepaald wat de AIVD mag? We hebben in Nederland toch onze eigen wetten?)
Slide 14 - Tekstslide
Iedere burger kan de verschillende rechtsbronnen raadplegen; Wetten, Grondwet, Rechtspraak, Jurisprudentie, verdragen, gewoonterecht.
Je kan op de hoogte zijn van alle wetten en regels. Daarnaast -> de overheid is verplicht om informatie over haar werk aan burgers te geven.
Wet open overheid (Woo).
Mogen we alles weten wat de overheid doet?
Slide 15 - Tekstslide
Wet open overheid (Woo).
Als je bepaalde informatie van de overheid niet krijgt, dan kun je op basis van de Woo een verzoek doen om meer informatie te ontvangen.
Het kan zijn dat een deel onleesbaar is gemaakt.
Mogen we alles weten wat de overheid doet?
Slide 16 - Tekstslide
De media vormen in op deze manier een belangrijke (informele) macht naast de trias politica.
Ook ambtenaren hebben veel invloed. Ambtenaren worden ook wel de vierde macht genoemd en media de vijfde macht.
Slide 17 - Tekstslide
Schaduwmachten
Een belangrijke (informele) macht naast de formele machten van de trias politica, die invloed kan uitoefenen op de formele machten. Denk daarbij aan ambtenaren (vierde macht) en media (vijfde macht).
Belangengroepen en adviesbureaus
Slide 18 - Tekstslide
Overheidsinstanties hebben verschillende taken, die allemaal belangrijk zijn. Alle regels en procedures vind je terug in de grondwet.
In een rechtsstaat gaat het erom een evenwichtige balans te vinden tussen de verschillende machten van de trias politica.
Er kunnen conflicten ontstaan -> Onafhankelijke rechtspraak -> nationale ombudsman
Lesduur is: 50 min
