5.2 Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.2 Democratie in Nederland

Tijd van burgers en stoommachines, 1800-1900

Vorige les?

Industrie en samenleving

Maak de herhalingsopdrachten

Steden

De meeste mensen woonden

Reizen gebeurde

In straten van steden

waren

[..............................]

werden

[..............................]

op het

[..............................]

in een

[..............................]

meestal

[..............................]

meer met de

[..............................]

was het 's nachts

[..............................]

was

[..............................]

In 1800

In 1900

Plaats de woorden op de juiste plek in de tabel.

Gebruik 'Grote veranderingen' (p. 88)

klein

groot

platteland

stad

te voet

trein

pikdonker

verlichting

Sleep de kenmerken naar de juiste samenleving

Industriële samenleving

Landbouw samenleving

In steden zijn handel en nijverheid belangrijk

In steden zijn industrie en diensten belangrijk

Meer dan de helft van de bevolking woont in de stad

Meer dan de helft van de bevolking woont op het platteland

In deze paragraaf leer je:

• Hoe Nederland vanaf 1815 werd bestuurd.
• Welke invloed de liberalen hadden.
• Wat veranderde door de grondwet van 1848.
• Hoe het kiesrecht werd uitgebreid.

Het bestuur van Nederland

• Na de nederlaag van Napoleon kwamen bijna overal in Europa weer koningen, edelen en regenten aan de macht.
• Prins Willem Frederik van Oranje werd Koning Willem I van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden, bestaande uit het huidige Nederland en België.
• Maar niet alles werd weer zoals vóór de Franse Revolutie. De standensamenleving kwam niet terug.
• Nederland werd een constitutionele monarchie met een parlement (eerste en tweede kamer) en een grondwet.

Na de val van Napoleon worden de Europese grenzen tijdens het Congres van Wenen opnieuw getekend.

Constitutionele monarchie

• De grondwet gaf de koning nog steeds heel veel macht.
• De burgers hadden weinig te zeggen.

• 
  

• Alleen de koning besliste over het leger, de buitenlandse politiek en de kolonies.
• De koning had dus bijna alles voor het zeggen!

Koning

Staatshoofd

De hoogste persoon in de staat

Regeringsleider

Regering = koning + alle ministers

Kiest politici

Kiest ministers en parlement

Ministers

Dienaren

Moeten doen wat de koning zegt

Dagelijks bestuur

Zorgen voor het dagelijks bestuur

Parlement

Staten-Generaal

Eerste en Tweede Kamer

Goedkeuring

Keurt de plannen(wetten) van de koning goed

Machteloos

Heeft amper wat te zeggen

Filmpje: Willem I beslist

Kijk het filmpje op de volgende slide!

Liberalisme

• Er kwamen mensen die vonden dat de koning te veel macht had.
• Deze groep mensen noemen we liberalen.
• Zij wilden drie dingen:

• In 1830 kwam het onder leiding van liberalen tot een opstand. Hiermee verkreeg België haar onafhankelijkheid.
  

Vrijheid

Burgers moesten vrij zijn

1

Stemrecht

Niet de koning, maar de burgers moesten het parlement kiezen

2

Macht

Het parlement moest echt wat te zeggen krijgen

3

Een politieke stroming die streeft naar meer vrijheid.

Liber is Latijn voor vrijheid.

Liberale invloed

• Ook in andere landen kregen liberalen veel invloed.
• Door misoogsten in 1845 leden veel mensen in Europa honger. Door onvrede leidde dit in 1848 tot opstanden in Europese hoofdsteden.
• De nieuwe koning Willem II was bang om afgezet te worden en gaf daarom toe aan de liberale wens naar meer vrijheid.
• Hij gaf de liberale leider Thorbecke de opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

De grondwet van 1848

• In de grondwet van 1848 werden brugerlijke vrijheden als grondrechten vastgelegd.
• Ook werd er vastgelegd dat Nederland een parlementair stelsel kreeg.
• De koning bleef staatshoofd, maar geen regeringsleider meer.
• Dat werd de voorzitter van de vergadering van de minsiters, de minister-president. 
• De gezamenlijke ministers vormen het Kabinet.

• In de eerste jaren mochten alleen mannen met veel bezit stemmen, ongeveer 11% van de bevolking.
• Het kiesrecht werd langzaam uitgebreid.
• In 1917 kregen alle mannen kiesrecht.
• In 1919 kregen ook vrouwen kiesrecht.
• Hierdoor werd Nederland een parlementaire democratie. 

• Het parlement heeft de hoogste macht.
• Nieuwe wetten moeten door het parlement goedgekeurd worden.
• De regering moet toestemming vragen aan het parlement om geld uit te geven.
• De tweede kamer word gekozen door de Nederlandse burgers.

Het had voortaan een bestuurssysteem waarin de regering afhankelijk is van het parlement dat met algemeen kiesrecht is verkozen.

Aan de slag

Wat: Lezen 5.2 en maken opdrachten werkboek