Literatuur van de periode jaren 70 tot nu

Literatuur van de periode jaren 70 tot nu
1 / 42
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

In deze les zitten 42 slides, met tekstslides en 9 videos.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Literatuur van de periode jaren 70 tot nu

Slide 1 - Tekstslide

Lesdoel
Je kan een overzicht geven van de
hoofdlijnen van de literatuurgeschiedenis van de jaren 70 en 80, en de gelezen literaire werken plaatsen in dit historisch
perspectief.

Slide 2 - Tekstslide

1 Historische context

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Video

Midden Oosten en einde van de Koude Oorlog
Midden Oosten vanaf jaren 70 -> politieke situatie krijgt rol in wereldpolitiek:
-gespannen situatie Israël/  Egypte verbetert
-sjah van Perzië (=Iran) wordt verdreven-> ayatollahs
-permanente onlusten tussen Palestijnen en Israël


Slide 5 - Tekstslide

Slide 6 - Video

Eind aan Koude Oorlog -> Michael Gorbatsjov komt aan de macht (1985):
-start 'glasnost' (=openheid -> hervormingen)
-start 'perestrojka' (=economische en maatschappelijke herstructurerring)
Val Berlijnse Muur (1989) -> symbolisch einde aan de Koude Oorlog

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Video

Multiculturele samenleving
Deze multiculturele samenleving ontstaat door:
-vanaf jaren 60 -> veel buitenlandse arbeidskrachten in Nederland
-toestroom van asielzoekers en vluchtelingen 

Slide 9 - Tekstslide

Feminisme en ik-tijdperk
Feminisme->  tweede feministische golf
Frankrijk -  Simone de Beauvoir schrijft De tweede sekse (1949):
  • 'Vrouwen zijn niet als vrouwen geboren, maar tot vrouw gemaakt'. 
  • Opvoeding en geschiedenis bepalen rolpatronen en bijbehorende machtmechanismen.
Nederland: Anja Meulenbelt De schaamte voorbij (1976)

Slide 10 - Tekstslide

Ik tijdperk  -> individualisme en innerlijke reflectie:
-zoeken naar eigen (seksuele) identiteit
-alternatieve samenlevingsvormen
-antiautoritaire opvoeding
-meditatie
-zelfontplooiing

Slide 11 - Tekstslide

Kritiek op moderniteit
De technologische vooruitgang (bijv. pc)  kent ook nadelen:
  • de Derde Wereld profiteer veel minder van de economische groei
  • technologie levert steeds beter wapens
  • wetenschap is niet altijd onafhankelijk (economische en politieke belangen)

Slide 12 - Tekstslide

NU
De wereld wordt gekenmerkt door globalisering-> kenmerken:
-voortdurende migratie
-mondiale economie
-digitale wereld
-social media

Europa is niet meer het centrum van de wereld!

Slide 13 - Tekstslide

2 Culturele context

Slide 14 - Tekstslide

Kunst vanaf 1900:
elkaar opvolgende avant-gardebewegingen

continue vernieuwing -> ideaal van vooruitgang

geloof in utopie
Kunst jaren 70 en 80
ontwikkelingen kunnnen naast elkaar staan

niet alles hoeft vernieuwend te zijn

realiteit heeft dystopische trekken

Slide 15 - Tekstslide

Postmoderne kunst
De individuele en fysieke persoon van de kunstenaar werd in de performance en bodyart medium en materiaal -> Joseph Beuys 

Slide 16 - Tekstslide

Nieuwe media: performance
De individuele en fysieke persoon van de kunstenaar werd in de performance en bodyart medium en materiaal
 
Joseph Beuys (1921-1986):
  • kunst is voor iedereen
  • staat kritisch tegenover consumptiemaatschappij (performance is niet te koop)


Slide 17 - Tekstslide

Slide 18 - Link

Nu
Visuele cultuur-> beeldcultuur: fotografie, video en film

Voorbeeld van fotografie: Rineke Dijkstra (1959) -> bijv. fotoportretten

Slide 19 - Tekstslide

Slide 20 - Video

3 Literaire ontwikkeling

Slide 21 - Tekstslide

3.1 Teksten en schrijvers

Slide 22 - Tekstslide

literatuur jaren 50 en 60
literatuur is taboedoorbrekend en provocerend
literatuur vanaf jaren 70
literatuur is veel minder taboedoorbrekend en provocerend

ik-tijdperk: individualisme/ zoektocht naar eigen identiteit-> gebruiken autobiografisch materiaal

genre: psychologische roman

Geen voortdurende vernieuwing! (1900 tot en met jaren 60)

Slide 23 - Tekstslide

Het boekbedrijf is sinds de jaren 50 en 60 veel commerciëler geworden.

Verkoopsuccessen (bestsellers) -> worden gezien als aanduiding van  literaire kwaliteit.

Schrijver moet meedoen aan media-optredens of opiniestukken en columns schrijven = rol spelen in publiek domein

Slide 24 - Tekstslide

Slide 25 - Video

  1. Werk moet aansluiten bij de actualiteit.
  2. Schrijvers die succesvol willen zijn moeten voldoen aan de volgende criteria:privéleven moet in werk (=roman) zijn ingebed (lezers verwachten dat literaire teksten teruggaan op persoonlijke ervaringen-> echtheid-> realistisch-psychologische romans voldoen aan deze lezersverwachting)
  3. Werk moet herkenbaar en geliefd genre zijn.

Slide 26 - Tekstslide

3.1.1 De 'actualiteit' van de oorlog
Ook na de jaren 50 en 60  bleef de Tweede Wereldoorlog bij schrijvers en lezers een geliefd onderwerp.
Bijvoorbeeld: De held-Jessica Durlacher/ Bezonken rood- Jeroen Brouwers/ De tweeling- Tessa de Loo/ De aanslag- Harry Mulisch

Kenmerk:
Oorlog staat niet centraal-> effect van de oorlog staat centraal en de doorwerking op het leven na de oorlog.

Slide 27 - Tekstslide

Slide 28 - Video

3.1.2 De realistisch-psychologische literatuur
Vanaf jaren 70 -> mensen steeds meer op eigen persoon  gericht, zoals:
-eigen identiteit
-zelfontplooiing
-eigen ik (ik-tijdperk)







Slide 29 - Tekstslide

Romans die daarbij passen:
-romans waarin autobiografisch materiaal wordt verwerkt
-ontwikkelingsroman (coming-of-age roman)
-psychologische roman

Bijvoorbeeld: Ik had een wapenbroeder- Maarten 't Hart
/ - De liefde niet -  Margriet van der Linden/ Birk- Jaap Robben

Slide 30 - Tekstslide

Slide 31 - Tekstslide

3.1.3 poging tot engagement
Engagement= een auteur stelt in zijn werk maatschappelijke conflicten of problemen aan de orde.

Slide 32 - Tekstslide

Wel maatschappelijke betrokkenheid-> 
  • Politiek: Frank Martinus Arion  -> Dubbelspel (1973)
  • Feminisme (tweede golf) : Renate Dorrestein (literaire verbeelding in plaats van het  autobiografisch verslag van Anja Meulenbelt -De schaamte voorbij 1976) ->  Buitenstaanders (1983)
  • Migratie en vluchtelingen:Tommy Wieringa (1967)-> Dit zijn de namen (2012)
  • Wetenschappelijke ontwikkelingen: Stefan Brijs (1969)-> De engelenmaker (2005)

Slide 33 - Tekstslide

3.1.4 Multiculturele samenleving
Nederland is door migratie een multiculturele samenleving geworden. Schrijvers met een migratieachtergrond publiceren in het Nederlands hun literaire teksten.
In hun werk staat centraal:
-migratie
-opgroeien in multiculturele maatschappij
-vooroordelen
-identiteit
-afkomst

Slide 34 - Tekstslide

Auteurs: Kader Abdolah (1954) - Het huis van de moskee (2005) / Mano Bouzamour ( 1991)- De belofte van Pisa (2013)/ özcan Akyol (1984)- Eus. Een Schelmenroman (2012) / Abdelkader Benali (1975) - Bruiloft aan zee (1996)

Slide 35 - Tekstslide

Slide 36 - Video

3.1.5 Postkoloniale literatuur
Dekolonisatieproces-> landen in Azië, Afrikaen Zuid-Amerika maakten zich vrij van de West-Europese 'moederlanden'.
Kenmerken postkoloniale literatuur:
-verwerking van de koloniale periode en dekolonisatie
-westerling ziet de inheemse bevolking als anders en begrijpt die niet
-oorspronkelijk e bevolking wil zich bevrijden van overheersing

Slide 37 - Tekstslide

Slide 38 - Video

3.1.6 Gedichten van de jaren 70 tot nu
In de postmodernistische periode hoeven dichters niet meer voortdurende vernieuwend te zijn zoals bij de avant-gardisten. 
Ze gebruiken weer traditionele vormen gebruiken -> eindrijm, rijmschema's en metrum

Dichter: Gerrit Komrij-> Fabeldieren (1975)


Slide 39 - Tekstslide

Slide 40 - Tekstslide

Tot ver in de negentiende eeuw werd er werk van dichters voorgedragen-> die traditie wordt ook weer opgepakt -> eerste keer 1996 'Poëzie in Carré' door Simon Vinkenoog georganiseerd -> vanaf jaren 90 veel poetry slams

De poëzie kenmerkt zich door diversiteit -> geen dominante stroming.

Slide 41 - Tekstslide

Slide 42 - Video