1.3 De eerste steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 De eerste steden

KA: Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Feniks, Geschiedenis Werkplaats Memo

Leerdoel

Aan het eind van deze les weet je:

• hoe de eerste steden ontstonden  
• welke groepen bestonden in landbouwstedelijke samenlevingen  
• welke politieke ontwikkelingen plaatsvonden  
• welke culturele ontwikkelingen plaatsvonden 

De vruchtbare halve maan 

Dorpen hadden in de prehistorie hooguit enkele honderden inwoners. De inwoners leefden van de landbouw. 

De eerste steden ontstonden tussen 4000 en 2000 v.C. bij de rivieren de Eufraat en Tigris in Mesopotamië. 

Daar bouwde het volk van de Soemeriërs dorpen uit tot steden met o.a. bestuursgebouwen en tempels. 

De landbouwstedelijke samenleving

• Dorpen produceren voldoende voedsel --> bevolkingsgroei
• Niet iedereen hoeft te werken in de landbouw --> ambacht: beroep waarbij iemand producten maakt met handen en gereedschap. 
• Mensen beginnen te handelen: het kopen en verkopen van producten. Dit kan door ruilhandel of door een geldeconomie. 
• Producten worden verhandeld op de markt. Steden ontstaan rondom deze markten. 

• Steden werden hiërarchisch bestuurd

Politieke ontwikkeling

• Steden werden geregeerd door monarchen. De rest van de bevolking was onderdaan
• Onderdanen betalen belasting aan de monarch
• De vorst gebruikt de belasting om de samenleving draaiende te houden (ambtenaren, militairen)
  

Culturele ontwikkeling

• Steden ontwikkelden georganiseerde godsdienst. De meesten waren polytheïstisch (= geloof in meerdere goden). 
• Het leven om de mensen heen werd verklaard vanuit godenverhalen = mythen
• Om het bestuur mogelijk te maken werd de uitvinding van het schrift noodzakelijk
• Een van de oudst bewaarde schriften is de Wetscodex van Hammurabi

Maken 

zie studiewijzer

De eerste steden ontstaan in de tijd van

1. Jagers en boeren
2. Grieken en Romeinen
3. Steden en staten

Wat is de belangrijkste ontwikkeling uit het eerste tijdvak?

1. De overgang van jagen naar boeren
2. De overgang van verzamelen naar jagen
3. De overgang van boeren naar steden
4. De overgang van boeren naar verzamelen

Hieronder staan vijf uitspraken over het eerste tijdvak: de tijd van jagers en boeren (A-E). Welke twee uitspraken zijn juist?

A De prehistorie is een andere naam van het eerste tijdvak.
B De prehistorie is naam van de tweede periode in de geschiedenis.
C De tijd van jagers en verzamelaars duurde tot 3000 v.C.
D Een kenmerk van het eerste tijdvak is de levenswijze van jager-verzamelaars.
E Een kenmerk van het eerste tijdvak is het ontstaan van landbouw en landbouwstedelijke samenlevingen.

1. Uitspraak A en D
2. Uitspraak A en B
3. Uitspraak C en D
4. Uitspraak D en E