1.2 Werken en Wonen T4 2022

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Nederland van 1848 tot 1914

1.2 Werken en Wonen

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. Rijke mannen en vrouwen mogen stemmen
3. Als een man genoeg belasting betaald mag hij stemmen
4. Niemand mag stemmen

Ministeriële verantwoordelijkheid betekent:

1. Ministers kunnen niet vervolgd worden
2. Ministers zijn verantwoordelijk voor goed bestuur
3. Ministers hebben geen invloed
4. Ministers zijn verantwoordelijk voor de koning

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Welk gevolg had de Luxemburgse Kwestie?

Wie heeft de wetgevende macht?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechters

Recht van amendement heeft/hebben:

1. De Eerste Kamer
2. De Tweede Kamer
3. Beide Kamers

Recht van budget heeft/hebben:

1. De Eerste Kamer
2. De Tweede Kamer
3. Beide Kamers

Het parlement is:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen

Nederland van 1848 tot 1914

1.2 Werken en Wonen

Na deze paragraaf ken je/kun je

• Deelvraag: Welke gevolgen had de opkomst van de industrie voor de arbeiders?
• Begrippen: communisme, sociaaldemocratie, socialisme, sociale kwestie, sociale wet, vakbond
• Situatie van armen begrijpen en noodzaak vakbond kennen.
• Verschillen Communisten en sociaaldemocraten kennen.
• Voorbeelden van sociale wetten kunnen benoemen.
• Personen: Troelstra

1.2 Industrialisatie

• Industrialisatie: overgang van handwerk naar werken met machines.
• Mensen leven in slechte omstandigheden.
• Hebben een laag loon en kunnen niet protesteren: dan worden ze ontslagen.

• Vakbonden: organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers.
• Als je lid was van een vakbond kon je staken: door lidmaatschap was er een kas waaruit je betaald werd, ook als je ziek was.

Communisme en Sociaal-Democraten

• Armoede aanpakken via revolutie is idee van Marx: hij bedenkt communisme. Arbeiders moeten in opstand komen tegen armoede.
• Armoede aanpakken via parlement zijn sociaaldemocraten. Zij willen dat rijken meer belasting betalen om armoede op te lossen.

Marxisten

Karl Marx, grondlegger van het marxistisch socialisme

• Anarchist = tegen gezag
• Socialist = gelijkheid
• Door een revolutie moesten de arbeiders de 'macht' teruggrijpen

Vakbonden komen op voor:

1. Werknemers
2. Werkgevers
3. Iedereen

Marx is:

1. Communist
2. Sociaal-Democraat

Gelijkheid realiseren via parlement is:

1. Communistisch
2. Sociaal-Democratisch

Pieter Jelles Troelstra

(socialist)

• Oprichter SDAP
• Sociaal Democratische Arbeiders Partij
• Doel: de arbeidsomstandigheden verbeteren via goede sociale wetten
• Verschil met communisme =  communisten willen gelijkheid bereiken via een revolutie.

• Doel van beiden is gelijk: samenleving waarin bezit gelijk is verdeeld (=socialisme). 
• Geen verschil tussen Arm en Rijk 
• Pieter Jelles Troelstra richtte de SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij) op.

Sociale Wetten:

• 1854: Armenwet aangenomen, steun van de overheid
  
• 1874: Kinderwetje van Van Houten
• 1901: Leerplichtwet
• 1901: Woningwet: redelijke    kwaliteit van woningen is een eis
• 1901: Ongevallenwet: Uitkering als je niet meer kunt werken door een ongeluk

Samuel van Houten

Sociale Wetten

• Liefdadigheid alleen is niet genoeg om armen te helpen. 
• Overheid moet ingrijpen in deze situatie, maar hoe? 
• Begrip: Sociale Kwestie (de discussie over hoe dit aangepakt moet worden)

SDAP wordt opgericht door ...? (alleen achternaam invoeren)

Troelstra is een:

1. Communist
2. Sociaal-Democraat

Sociale Kwestie is:

1. Er is armoede
2. Armoede moet opgelost worden door geld geven
3. Nadenken over hoe armoede opgelost kan worden

Noem één sociale wet: