Bijvoeglijk naamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

Nederlands 1MH

Lesverloop

- lezen

- wat weet je al?

- uitleg

- even oefenen

- aan het werk

Lesdoel

• Je weet hoe je bijvoeglijke naamwoorden spelt

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden?

Die gekke Tommy gooide zijn nieuwe iPhone zo in de grijze afvalbak.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

• Staat meestal voor het zelfstandig naamwoord.
• Staat soms achter het zelfstandig naamwoord.
• Kent vaak de trappen van vergelijking (groot-groter- grootst) 
• Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord kent maar 1 vorm en eindigt meestal op -en, staat voor het zn en kent geen trappen van vergelijking.
• Sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn gemaakt van een werkwoord.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Staat bijvoeglijk naamwoord meestal voor het zelfstandig naamwoord.

Het mooie huis op de hoek is van mijn beste vriend.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Het bijvoeglijk naamwoord staat soms achter het zelfstandig naamwoord.

Het huis is mooi en oud.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Kent vaak de trappen van vergelijking.

• groot - groter - grootst
• lief - liever - liefst
• boos - bozer - boost
• grijs - grijzer - grijst
• goed - beter - best

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Is het bijvoeglijk naamwoord een materiaal (stof), dan schrijf je het bijna altijd met -en.

• De gouden beker
• De papieren versie
• Het katoenen shirtje
• De wollen sjaal
  

Let op: bij 'moderne stoffen' en stoffen met een naam geleend uit een andere taal is er vaak geen uitgang met -en.

• De plastic stoel
• De suède jas
• De corduroy broek

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn gemaakt van een werkwoord. Het bn staat dan voor een zelfstandig naamwoord.

• De gebroken arm
• De gewonnen wedstrijd.
• De beslissende goal.

Hoe schrijf je een bijvoeglijk naamwoord?

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Vaak komt er een -e achter het woord (lange vorm), maar niet altijd (korte vorm).

• Een leuke klas / De klas is leuk.
• De grappige jongen / De jongen is grappig.
• Het prachtige vakantiehuis / Een prachtig vakantiehuis.

Wanneer kort? Wanneer lang (met -e)?

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Een mooi meisje                      Een mooie jongen

Een groot huis                          Een grote flat

Waarom is dat?

Wanneer kort? Wanneer lang (met -e)?

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Kort:

• Na het lidwoord ‘een’ als het woord onzijdig is (een het-woord is)
   Een groot vakantiehuis // Een mooi gerecht
  
• Als het bijvoeglijk naamwoord achter het zelfstandig naamwoord staat.
   Die scholier is fantastisch. // Het huis is schitterend.
  

Lang:

• Na het lidwoord ‘de’ en ‘het’.
   De grote jongen // Het mooie gerecht
  

• Na het lidwoord ‘een’ als het woord mannelijk of vrouwelijk is (een de-woord is).
   Een leuke vriendin // Een fantastische show
  
• Als er geen lidwoord voor een woord in het meervoud staat.
   Slimme leerlingen // Grote groepen
  

Hoe schrijf je de lange vorm?

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

De lange vorm:

• Zet een -e achter het woord: mooi, mooie / fijn, fijne

• Verdubbel de laatste letter en zet een -e achter het woord: fris, frisse / glad, gladde / wit, witte
• Haal een a, e, o of u weg en zet een -e achter het woord: traag, trage / leeg, lege / dood, dode / zuur, zure.​
• Verander een -f in een -v- of een -s in een -z- en zet een -e achter het woord: lief, lieve / naïef, naïeve / grijs, grijze / vlekkeloos, vlekkeloze
  

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

QUIZ 

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Hans en Marije hebben een (groot) probleem.

1. grote
2. groten
3. groote
4. groot

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Hij knalde op de (beton) paaltjes.

1. betonne
2. betonnen
3. betonen
4. betone

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Dat (raar) jong heeft mijn stuntstep gestolen.

1. rare
2. raare
3. raren

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Dat is een (prachtig) uitvoering.

1. prachtig
2. prachtigen
3. prachtige

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Wat een (bizar) vertoning!

1. bizarre
2. bizar
3. bizare

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Die jongen droeg een (zijde) jurk.

1. zijde
2. zijden

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Wat een (gezellig) familie is dat geworden.

1. gezellig
2. gezellige
3. gezelligen

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

Het was een (druk) bedoening in het Vondelpark.

1. druk
2. druke
3. drukke

Samen oefenen

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

1. Jerry draagt een (stoer) jasje.
2. Want hij is een (cool) jongen.
3. Hij heeft het gekregen van zijn (lief) moeder.
4. Die (zilver) mouwen zijn echt heel dope.
5. Ik heb (metaal) velgen gekocht voor mijn racefiets.
6. In dat (knus) huis woont haar opa.
7. Het is net een (goud) kooi.
8. Dat is een (schitterend) verhaal.
9. Ik krijg er bijna (vochtig) ogen van.

• Pak pen & papier
• Noteer de juiste vorm
• Je hebt 3 minuten de tijd

Samen oefenen

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Wat is de correcte vorm van het bijvoeglijk naamwoord?

1. Jerry draagt een stoer jasje.
2. Want hij is een coole jongen.
3. Hij heeft het gekregen van zijn lieve moeder.
4. Die zilveren mouwen zijn echt heel dope.
5. Ik heb metalen velgen gekocht voor mijn racefiets.
6. In dat knusse huis woont haar opa.
7. Het is net een gouden kooi.
8. Dat is een schitterend verhaal.
9. Ik krijg er bijna vochtige ogen van.