Wondverzorging

• Verpleegkunde
• MBO
• Studiejaar 1

Wondverzorging

Leerdoelen:

De student kan de functies van de huid benoemen. 

De student kan verschillende soorten en oorzaken wond benoemen. 

De student kan de verpleegtechnische handeling 'verzorgen van een wond' zelfstandig uitvoeren volgens protocol. 

Wat voor wonden heb je al gezien / verzorgd?

Wat is een wond?

Een wond is een verbreking van continuïteit van weefsel veroorzaakt door trauma of een pathologische aandoening. 

Oorzaken:

• Mechanisch door scherp geweld; schaafwond, snijwond, schotwond, beet. 
• Mechanisch door stomp geweld; hematoom, contusie, fractuur.
• Chemisch; zuren, traangas, vloeibare brandstoffen.
• Thermisch; bevriezing of verbranding.
• Elektrisch; blikseminslag.
• Stralingswonden; radiotherapie
• Circulatiestoornissen; decubitus, ulcus cruris, diabetische voet. 
• Oncologische wonden; huidcarcinoom, huidmetastasen.
• Infectie wonden; bacterie, virussen, schimmels, gisten of parasieten. 

Warning!

Verschillende wonden:

Open botbreuk

De rode wond

Wat is kenmerkend voor een
rode wond?

Kenmerkend rode wond:

Kleur: De wond heeft een rode of roze kleur door de verhoogde bloedtoevoer, wat duidt op een actieve genezing.

Vochtigheid: De wond is vaak vochtig en kan een beetje vloeistof afscheiden.

Pijn: De patiënt ervaart pijn, maar dit is meestal beheersbaar.

Diepte: Een rode wond kan variëren van oppervlakkig tot licht diep, maar de wondranden zijn meestal niet necrotisch of geïnfecteerd

Decubitus gradatie 1 & 2

Graad 1: intacte huid, verkleuring van de huid. eventueel met warmte en oedeem. Gebied is pijnlijk, stijf, hard in vergelijking met aangrenzend weefsel.

Graad 2: gedeeltelijk verlies van de lederlaag (dermis). Roze wondbodem zonder wondbeslag. Eventueel nog blaarvorming of helder wondvocht. 

Decubitus gradatie 3 & 4

Graad 3: Verlies van de volledige huidlaag; bot, pezen en spieren nog NIET zichtbaar.

Graad 4: Verlies van weefsellaag; bot, pezen en spieren zijn zichtbaar. 

De gele wond

Wat is kenmerkend voor een
gele wond?

Kenmerkend gele wond:

Kleur: De wond heeft een gele kleur door pus (etter) en Fibrine. Fibrine: een eiwit dat ontstaat bij de bloedstolling en vaak een gele, soms taaie substantie vormt.

Vochtigheid: Vaak erg vochtig door wondvocht. 

Pijn: kan (nog) pijnlijk zijn, ligt aan plaats en diepte. 

Diepte: Een gele wond kan variëren van oppervlakkig tot licht diep, maar de wondranden zijn niet necrotisch of geïnfecteerd.

De wond kan ruiken als er sprake is van een infectie. 

 Genezing is vertraagd, omdat het beslag het wondherstel belemmert.

De zwarte wond

Wat is kenmerkend voor een
zwarte wond?

Kenmerkend zwarte wond:

Kleur: De wond heeft een duidelijk zwarte kleur, dit duidt op dood (necrotisch) weefsel.

Vochtigheid: niet vochtig, juiste hard en kortsig. 

Pijn: kan piijnlijk zijn als het op omliggend weefsel drukt.

Diepte: Een zwarte wond kan variëren van oppervlakkig tot licht diep, de wondranden zijn meestal opstaand en necrotisch.

Wond rapportage

In 2003 werd het TIME-model ontwikkeld ter verbetering van de wondgenezing.  

Een normale wondgenezing verloopt volgens 4 fasen: heamostatis, inflammatie, herstel en remodellering met als resultaat een litteken van het herstelde weefsel. 

TIME-model
T = Tissue (weefsel).

I = Inflammatie (ontsteking).

M = Moisture (wond vocht/balans)

E = Edge (rand)

Toepassen TIME Model?

Tissue; hoe ziet de wond eruit? (lengte, breedte, diepte, kleur?)

Infectie; is er sprake van een infectie? (roodheid, warmte, riekt de wond?)

Moisture; is de wond droog, vochtig of nat?

Edge; hoe zien de wondranden eruit? verweekt, droog, glad, rimpelig?

Voorbeeld classificatie volgens TIME-model

T: Decubitus categorie 4 op de hiel, 90% zwarte necrotische korst, 10% vochtige necrose

I: Ja, erysipelas (waarvoor antibiotica)

M: Droog

E: Deels rosé, deels livide wondranden, hyperkeratos.

Behandeling: chirurgische verwijdering necrotische weefsel. Start Novuxolzalf 1x per dag, vette gazen en absorberend verband.

* Novuxol breekt necrotisch weefsel af.  

Bron: startwondverzorging.nl

TIME-model bij rode wond

Tissue; hoe ziet de wond eruit? (lengte, breedte, diepte, kleur?)

Infectie; is er sprake van een infectie? (roodheid, warmte, riekt de wond?)

Moisture; is de wond droog, vochtig of nat?

Edge; hoe zien de wondranden eruit? verweekt, droog, glad, rimpelig?

Wat te doen bij een rode wond?

Pas goede handhygiëne toe. 

Beoordeeld de wond; roodheid, zwelling, warm aanvoelen, pijn?

Behandel de wond:

* indien nat dep de wond droog met schone gazen.

Bedek de wond met schoon verband / pleister. 

Controleer dagelijks de wond. 

Wat te doen bij een gele wond?

De behandeling van een gele wond richt zich op het verwijderen van beslag (fibrine, pus en dode cellen), het verminderen van infectierisico en het bevorderen van een schone wondomgeving zodat genezing kan starten.

Dagelijkse wondbehandeling: 

- Spoel met steriele fysiologische zoutoplossing. 

- Verwijder losliggend geel beslag voorzichtig met een gaasje/ pincet.

- Verbinden met hydrogel of  alginaat (antibacterieel) en ABS. 

Lange wondgenezing / proces. 

Wat te doen bij een zwarte wond?

Pas goede handhygiëne toe. 

Chirurgische verwijdering van necrotisch weefsel, tenzij het als natuurlijke bescherming

dient (bijv. op hiel bij slechte doorbloeding).

Dagelijkse wondinspectie:

- Inspecteer de omvang en diepte van de necrose.

- Beoordeel de doorbloeding omliggend weefsel. 

-  Wondbehandeling volgens protocol; meestal gebruik je Natriumhypochloriet (EUSOL).

- Let op infectietekenen (roodheid, warmte, geur, zwelling, pijn).

- Bekijk de algemene conditie van de patiënt, heeft hij/zij onderliggend ziekten die 

de genezing kunnen belemmeren (zoals diabetes, arterieel vaatlijden, voedingstoestand).

Start bij tekenen van infectie met antibiotica.

Maden therapie

VAC pomp therapie

Verbetering wondconditie

• Goede pijnmedicatie.
• Goede voedingsintake; diëtiste inschakelen en eiwit inname stimuleren. 
• Inschakelen wondverpleegkundige en wekelijkse wondinspectie. 
• Goede wondbehandeling volgens wondbeleid.
• Werk schoon, niet steriel. 
• Let op: regelmatig op incontinentie. 
• Voorlichting geven over wondconditie.
• Aandacht voor psychische aspect indien wond riekt. 
• Voorlichting over beweging / wisselligging. 

Welke vpk-aandachtspunten zijn belangrijk bij wondverzorging?

Antwoord

1. Observatie en rapportage via het TIME model.
2. Goede pijnbestrijding
3. Wondconsulent of verpleegkundig specialist inschakelen
4. Goede voedingstoestand: diëtist inschakelen.
5. Beweging stimuleren.
6. Aandacht voor psychosociale aspecten: stinken, angst, onzekerheid, sociaal isolement etc.