Examentraining 2025

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Examentraining

Laatste herhaling & 2022 tijdvak 3

Pagina 152

Gebruik een marker &
gebruik een woordenboek

Onderstreep de essentie van de vraag

Gebruik een woordenboek

Bijvoorbeeld: vrouwen hadden stemrecht vanaf 1919 en daardoor was het mogelijk dat er in 1956 de wet handelingsonbekwaamheid werd afgeschaft.

Examen 2025

24 vragen

4 opgaven

4 vragen voor 1 punt --> kenmerk noemen

15 vragen voor 2 punt -> kernconcept  toepassen

5 vragen voor 3 punt -> twee kernconcepten (of hoofd en kern) toepassen. Hypothese en variabelen

Bijvoorbeeld: vrouwen hadden stemrecht vanaf 1919 en daardoor was het mogelijk dat er in 1956 de wet handelingsonbekwaamheid werd afgeschaft.

Kernconcepten en begrippen die veel kans maken om in het examen te zitten. 

1. - Socialisatie en / of cultuur
2. Functies van socialisatie (rijtje)
3. - Systeemmodel (van politieke besluitvorming)
4. Onderzoeksvaardigheden (hypothese, representativiteit, etc)​
5. Theorieen over het ontstaan van criminaliteit​
6. Sociale cohesie​
   
7. (soorten van) sociale ongelijkheid; positietoewijzing/positieverwerving​
   
8. Toepassen politieke stroming/ideologie
9. Kenmerken gezin

Jullie eindexamen:

vrijdag 16 mei 2025 09:00-12:00 

1e tijdvak

maandag 24 juni 2025 13:30-16:30 

2e tijdvak

Instructies (1)

Instructies (2)

Vraagstelling + antwoord

- Kijk naar wat er van je verwacht wordt in de vraag. 

- Dit zie je door middel van de vraag: gevolgd door de aandachtsstreepjes (de elementen die je antwoord moet bevatten). 

- Als er wordt gevraagd naar een omschrijving van het kernconcept antwoord je met het deel van het kernconcept dat relevant is om de vraag te beantwoorden. 

Valkuilen

Niet kennen van de definities

Niet begrijpen/herkennen van de lesstof

Oefenen eindexamens/meer leren

Geen goede opbouw van je antwoord

Kernconcepten & andere begrippen

Wat zit er in je antwoord:

• Herhaal de vraag!
• Informatie uit de bron of inleiding. Het liefst ook citeren "..." (r 15- 18)
• Letterlijke woorden uit het kernconcept
• Een koppeling van informatie met het kernconcept

HULP BIJ LEREN? ZIE DOCUMENT ONENOTE

Ongeacht de vraag; gebruiken/uitleggen. Je moet het begrip altijd toepassen!

Examenvragen maken

Hoe meer vragen je maakt, hoe meer antwoorden je leest in het correctiemodel, hoe beter je herkent wat men van je verwacht op het eindexamen.

Hoofd en kernconcepten

Pagina 152

Sociale Ongelijkheid

- Gaat altijd over een VERSCHIL. 

- Je moet dus echt het verschil uitleggen tussen twee groepen, personen etc. anders blijkt sociale ongelijkheid niet uit je antwoord. 

Macht

Vragen over macht gaan altijd over de twee elementen

- Dus het vermogen om hulpbronnen inzetten

Gekoppeld met: 

- Om de handelingsmogelijkheden van andere actoren te vergroten of te verkleinen (let op welke van toepassing is)

- Om bepaalde doelstellingen te bereiken. 

Samenwerking, conflict, institutionalisering & Rationalisering

Vragen deze kernconcepten gaan ook altijd over twee elementen.

Rationalisering zelf over drie!

Rijtjes!

Pagina 152

Politiek

Pagina 152

• rekrutering en selectie, ofwel het rekruteren en voordragen van kandidaten voor politieke functies;

• articulatie, ofwel het op de politieke agenda plaatsen van maatschappelijke eisen en wensen;

• mobilisatie, ofwel het interesseren van staatsburgers voor deelname aan politieke besluitvormingsprocessen;

• aggregatie, ofwel het tegen elkaar afwegen en bij elkaar brengen van wensen, eisen en belangen;

• communicatie, als intermediair tussen overheid en burger en tussen kiezers en gekozenen.

Functies politiek partijen

Verschil 1

Pressiegroepen willen het overheidsbeleid beïnvloeden zonder kandidaten te stellen voor verkiezingen. 

Politieke partijen proberen via verkiezingen politieke macht te verwerven om hun doelen te bereiken.

politiek partijen vs pressiegroep

Verschil 2

Politieke partijen houden zich bezig met de inrichting van de samenleving als geheel en moeten daarbij verschillende belangen afwegen.  Pressiegroepen komen op voor deelbelangen en richten zich op één specifiek terrein. 

Overeenkomst 1

Zowel pressiegroepen als politieke partijen proberen invloed uit te oefenen op politieke besluitvorming. 

politiek partijen vs pressiegroep

Overeenkomst 2

Beide vormen een belangrijke intermediair tussen de burgers en de overheid

Ontwikkelingsvisie is politieke participatie een doel op zichzelf. Burgers willen politiek actief

zijn en leren er veel van. 

instrumentele visie is politieke participatie vooral een middel om tot besluiten te komen.

Mensen weten zelf het beste wat hun belangen zijn en door te stemmen geven ze de gekozen politici een

aanwijzing voor de inrichting van het beleid

Verschillende visies op
de wenselijkheid van politieke participatie

Theorie machtselite theorie vs 

theorie van het pluralisme

Volgens de theorie van het pluralisme er zijn veel maatschappelijke groepen die allemaal verschillende belangen vertegenwoordigen. Daarmee is in de samenleving een zekere spreiding van macht is. Er is open toegang tot het proces van politieke besluitvorming.

Volgens de machtselitetheorie is er een machtselite, die sleutelposities inneemt op sociaaleconomisch en politiek terrein. Veel macht en invloed zijn geconcentreerd in grote organisaties waartegen de macht van regering en parlement nauwelijks opgewassen isa.

Benadering van conflicten!

In de conflictbenadering van Marx staan de ongelijke materiële verschillen tussen de bezittende en

de bezitloze klasse centraal. 

In de conflictbenadering van Huntington staat centraal dat maatschappelijke conflicten hun oorsprong ook kunnen hebben in uiteenlopende sociale en culturele verschillen

Drie hoofdstromingen: de confessionele, de

liberale en de socialistische/sociaaldemocratische stroming.

confessionalisme met van oorsprong uitgangspunten als: christelijke waarden en samenwerking in maatschappelijke verbanden zoals verenigingen, scholen en kerken;

liberalisme met van oorsprong uitgangspunten als: individuele rechten en individuele vrijheden; dat leidt tot een passieve rol van de overheid

socialisme/sociaaldemocratie met van oorsprong uitgangspunten als: gelijk(waardig)heid en een

sturende rol van de overheid om dit te kunnen realiseren.

Criminaliteit

Pagina 152

Er zijn twee scholen van  mensbeelden binnen de criminologie met verschillende visies over de verklaringen van criminaliteit: 

Klassieke school (past bij rechts, liberalen)

• De mens is een rationeel wezen, criminaliteit een rationele keuze
  
• Criminaliteit heeft te maken met afwegen van kosten en baten
• alle daders van een vergelijkbaar vergrijp moeten dezelfde straf krijgen. (daadrecht)
  
• Afschrikking en vergelding zijn belangrijke hoofddoelen

Moderne school (past bij links/sociaal democraten)

• De mens is onvrij in zijn denken en handelen
  
• Beslissingen zijn nooit helemaal rationeel
  
• Rekening houden met nature en nurture-factoren
• Daderrecht
  
• de omstandigheden en de context van de dader en het delict worden meegenomen in het afwegen van de straf.

menten

• bindingstheorie -> groepsvorming
• anomietheorie -> sociale ongelijkheid
• gelegenheidstheorie -> 3 kenmerken
• rationele keuzetheorie -> kosten baten
• etikettering theorie, ook wel labeling- of stigmatiseringtheorie

Verklaring CRIMI!

Dilemma van de rechtsstaat

Rechtshandhaving

orde & veiligheid

Rechtsbescherming

beschermen van vrijheid

Ontwikkelingen veiligheidsbeleid

• sinds jaren 80 Integraal veiligheidsbeleid: samenhangende aanpak van politie, justitie, overheidsinstellingen, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven om criminaliteit te bestrijden.
  
• Veiligheidsbeleid is ook afhankelijk van het kabinet.
• Er is steeds meer aandacht voor de slachtoffers van criminaliteit

Overheidsinstrumenten

De cultivatiehypothese stelt dat het wereldbeeld van de zware (media)kijkers meer overeenkomsten met de mediawerkelijkheid vertoont.

Opinieleidershypothese stelt dat de invloed van media op publiek gaat via opinieleiders of idolen.

Mediaframing hypothese stelt dat de socialiserende invloed van media vorm krijgt via framing. Mediamakers kiezen altijd, bewust of onbewust, voor een bepaalde invalshoek

selectiviteitshypothese: licht aan de kijker selectieve blootstelling, selectieve perceptie en selectief onthouden

Media!

vragen over ontwikkeling gezin en ongelijkheid?

Pagina 152

Rijtjes!

4 type bindingen

4 type machtsbronnen

4 soorten sociale ongelijkheid

3 soorten kapitaal

Bijvoorbeeld: vrouwen hadden stemrecht vanaf 1919 en daardoor was het mogelijk dat er in 1956 de wet handelingsonbekwaamheid werd afgeschaft.

Bindingen & machtbronnen!

Pagina 152

Soorten ongelijheid & kapitaal

Pagina 152

Ideologieën en ongelijkheid

Socialisme en sociaaldemocratie

Liberalisme

Confessionalisme

De overheid heeft de taak om sociale ongelijkheid tegen te gaan. 

Daardoor actieve rol!

De overheid vertrouwt op de vrije markt en is  voor dereguleren, privatisering en denivellering.  

Daardoor passieve rol

Gespreide verantwoordelijkheid voor de overheid, bedrijven en het maatschappelijk middenveld.

Overheidsinstrumenten

De overheid heeft verschillende instrumenten om sociale ongelijkheid te beïnvloeden:

• Sociale zekerheidsbeleid
• Actief arbeidsmarktbeleid
• Inkomensverdelingbeleid
• Onderwijsbeleid
• Wijkgericht achtertandsbeleid

Overheidsinstrumenten

1. Sociale zekerheidsbeleid: ​

zekerheid voor mensen die niet voor een eigen inkomen kunnen zorgen, zoals AOW.​

2. Actief arbeidsmarktbeleid: ​

zo min mogelijk werkloosheid, door subsidies en uitbesteding van opdrachten. ​

3. Inkomensverdelingsbeleid: ​

nivelleren, door meer belasting vragen aan rijke mensen of mensen met een lager inkomen toeslagen te geven. Denivelleren, bijvoorbeeld om mensen te stimuleren om een baan te zoeken,

4.. Onderwijsbeleid: ​

Investeren in onderwijs voor gelijkere kansen en het voorkomen van voortijdig schoolverlaters 

5. Wijkgericht achterstandsbeleid: ​

investeren in woningbouw, onderhoud, sociale projecten en begeleiding

vragen Barrieremodel?

Vragen over Systeemmodel?

Pagina 152

vragen representativiteit, betrouwbaarheid & validiteit?

Vragen over hypothese opstellen

Vragen over variabelen benoemen?

Wat zijn indicatoren?

Pagina 152

Maken proefexamen 2022 tijdvak 3

Pagina 152