Thema 10: zintuigen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

 Zintuigen

Leerjaar 3

Mevrouw Rottier & Mevrouw van Brakel

Zintuigen

Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels uit de omgeving.

De belangrijkste zintuigen liggen in de:

Ogen, oren, neus, tong en huid!

Alle zintuigen samen vormen het zintuigenstelsel.

Drempelwaarde & adequate prikkel

Zintuigen geven alleen impulsen af als prikkel sterk genoeg is.

Kleinste prikkel die een impuls veroorzaakt = drempelwaarde

Elk zintuig is gevoelig voor één specifieke prikkel = de adequate prikkel.  vb: oog, licht.

Gewenning en motivatie

Als er langere tijd dezelfde prikkel wordt ontvangen ontstaat gewenning. bv: druk van kleding op je lichaam.

Ook speelt motivatie een rol. Wanneer je met volle focus aan het luisteren bent, is de drempelwaarde lager voor deze prikkel

De huid

Met de huid voelen we.

Omdat we meerdere dingen kunnen voelen zitten er in de huid ook meerdere zintuigen.

* Warmtezintuig

* Koudezintuig

* Drukzintuig

* Pijnzintuig

* Tastzintuig

Neus

• In de neusholte zit het reukzintuig
• geurdeeltjes komen binnen
• Reukharen worden geprikkeld door geuren
• Die maken impulsen

Reukzintuig

Neusholte --> neusslijmvlies, zintuigcellen met reukharen

Adequate prikkel = Geurstoffen

Als de prikkel sterk genoeg is 

ontstaan er impulsen die door 

gevoelzenuwcellen naar de

 hersenen worden geleid.

De neus 

• Ruiken doe je met het reukzintuig in je neus. Daarin bevinden zich de zintuigcellen
• Reukzintuig neemt waar
• Prikkel wordt impuls
• Impuls via reukzenuw naar hersenen. Gewaar
• De combinatie van smaak en geur bepaalt dat je weet wat je eet

Smaakzintuig

In het oppervlak van de tong zitten groefjes met daarin smaakknopjes. 

In de smaakknopjes zitten zintuigcellen.
Je proeft alleen: zoet, zuur, zout, bitter en umami. Bij de andere smaken heb jij je reukzintuig nodig. 

De ogen - uitwendig

Wimpers; beschermen tegen vuil/licht

Wenkbrauwen; beschermen tegen zweet

Oogspier; oog draaien

pupil; opening in iris/regenboogvlies

harde oogvlies; bescherming

Traanklier; traanvocht beschermd

en reinigt

Traanbuis; voert vocht af naar neusholte

Kegeltjes

Veel licht

Kleur

Details

Vooral in de Gele vlek

Staafjes

Weinig licht

Zwart/wit

Geen details

Verspreid op hele netvlies

NIET in de Gele vlek

verschil kegeltjes en staafjes

De ogen - inwendig

pupilreflex

• Zintuigcellen netvlies beschermen 
  
  
• Pupil groot = donkere omgeving = lengte spieren trekken samen
• Pupil klein = lichte omgeving = kringspieren trekken samen

 Het netvlies

In het netvlies liggen zintuigcellen die door licht worden geprikkeld.

Hierdoor geven de zintuigcellen impulsen af die door de oogzenuwen naar de hersenen gaan.

Het netvlies bestaat uit 2 lagen: een laag zintuigcellen en een laag zenuwcellen.

Bouw van het netvlies​

Het netvlies bestaat uit twee lagen:​

• Een laag zenuwcellen​
  
• Een laag zintuigcellen ​
  

​

De zintuigcellen reageren op lichtprikkels.​

In de zintuigcellen ontstaan dan impulsen.​

​

Er zijn twee soorten zintuigcellen:​

• Staafjes ​
  
• Kegeltjes

Gele vlek en blinde vlek

In de gele vlek zitten heel veel kegeltjes (kleuren).

Rondom de gele vlek zitten vooral staafjes (licht).

Op de blinde vlek zitten geen staafjes of kegeltjes --> hier verlaat de oogzenuw het oog