6.1 Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

6.1 organismen en hun omgeving

Leerdoelen

6.1.1 Je kunt de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren.

6.1.2 Je kunt de niveaus van de ecologie beschrijven.

6.1.3 Je kunt in een ecosysteem de voedselrelaties aangeven.

Ecologie

Het bestuderen van relaties tussen organismen en hun milieu.

Het milieu (de leefomgeving)

Organismen zijn afhankelijk van hun milieu (leefomgeving). Organismen beïnvloeden ook hun milieu.

Biotische factoren: invloeden van de levende natuur.

Abiotische factoren: invloeden van de levenloze natuur.

Niveaus van de ecologie

Ecologen bestuderen relaties op verschillende niveaus:

• Individu
• Populatie
• Levensgemeenschap
• Ecosysteem
• Biosfeer

Individu

Eén organisme;

 beestje/ mens/ plantje/insect 

1

Populatie

Een groep individuen:

• van DEZELFDE soort
• in een bepaald gebied.
• die zich met elkaar voortplanten.

Levens-gemeenschap

Alle populaties in een gebied,

die elkaar beïnvloeden.

Ecosysteem

Bijv. bossen, duinen, sloten, woestijnen, enz.

Een biotoop = alle abiotische factoren in een gebied

Een ecosysteem = biotoop + levensgemeenschap van organismen

Een gebied waar de biotische en abiotische factoren samen één geheel vormen.

Biosfeer

Het deel van de aarde waar leven mogelijk is.

Tot welk niveau behoren wilde zwijnen?

Voedselketen

Elke schakel eet de vorige.

Voorbeeld: alg -> watervlo -> baars -> snoek

Elke voedselketen begint altijd met een plant!

Waarom?

Voedselweb

In de werkelijkheid zijn er veel

voedselketens die samen een netwerk vormen

Vraag: Waarom is een voedselweb realistischer dan een voedselketen?

piramide van biomassa

Biomassa = de totale hoeveelheid energierijke stoffen (zoals koolhydraten, eiwitten en vetten) in een organisme of een groep organismen.

massa = gewicht!

In een voedselketen neemt de biomassa af op elk volgend niveau.

Piramide van biomassa

Stel je een voedselketen voor als een soort trap met verschillende treden.

Op de onderste trede staan planten, zoals gras. Die maken zelf voedsel met zonlicht. Dieren die planten eten (zoals konijnen) staan op de volgende trede. Daarboven staan roofdieren (zoals vossen), die de konijnen opeten.

📉 Op elke trede van die trap is er minder ‘biomassa’. Biomassa is het totaal aan gewicht van al het levende materiaal, zoals spieren, botten en bladeren.

Wanneer een dier een plant eet, gebruikt het niet alle energie van die plant om zelf groter te worden. Een groot deel van de energie gaat verloren:

- voor het warm houden van het lichaam,

- om te bewegen,

- en een deel gaat gewoon weg als poep.

💡 Dus: van 100 kilo gras groeit er misschien maar 10 kilo konijn. En van 10 kilo konijn kan maar 1 kilo vos groeien. Zo wordt het steeds minder op elk niveau.

Accumulatie van gifstoffen

Schadelijke stoffen zoals zware metalen, accumuleren (hopen zich op) in de voedselketen

Hogere niveau's => meer gifstoffen!

Samenvatting

Biotisch = levend / Abiotisch = levenloos.

Niveaus van ecologie:

Individu - populatie - levensgemeenschap - ecosysteem - biosfeer.

Voedselrelaties: voedselketen en voedselweb

Piramide van biomassa: afname in ieder volgende niveau.

Accumulatie: gifstoffen hopen zich op in het voedselweb.

Aan de slag

Maak alle opdrachten van 6.1 

Wat heb je vandaag geleerd?