Formuleren: Samentrekking controleren 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Nederlands 06-06

- 10 min stillezen
- Uitleg samentrekking controleren

- Zelfstandig werken

Hoe voel je je vandaag?

😒🙁😐🙂😃

Doel van de les

Ik weet wat een samentrekking is en hoe ik kan controleren of deze correct gebruikt is.

Samentrekking

Wat was ook alweer een samentrekking? 

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. Dat heet een samentrekking:

- Voorbeeld: De oude meubels waren aan de straat gezet, maar werden niet door de vuilophaaldienst meegenomen.

Woorden weglaten mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan:
1.  De weggelaten woorden hebben dezelfde grammaticale functie (ow, lv, kww etc.)

2. De weggelaten woorden hebben dezelfde betekenis

3. De weggelaten woorden hebben hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud) als de woorden die blijven staan.

Samentrekking

Zo controleer je een samentrekking

1. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin weggelaten zijn.

2. Bepaal de grammaticale functie, de betekenis en het getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel van de zin.

3. Bepaal de grammaticale functie, de betekenis en het getal van de weggelaten woorden in het tweede deel van de zin.

4. Bepaal of de grammaticale functie, de betekenis en het getal in beide gevallen hetzelfde zijn. In dat geval is de samentrekking correct.

1. Mijn buurmeisje was geslaagd en kreeg daarom een stedentripje.

2. Mijn buurmeisje haalde haar diploma en werd daarom een stedentripje aangeboden.  

Samentrekking

Zo verbeter je een foutieve samentrekking:

Als de grammaticale functie, de betekenis of het getal niet hetzelfde is, is er sprake van een foutieve samentrekking. Die verbeter je als volgt: plaats de weggelaten woorden (of passende verwijswoorden) alsnog in het tweede deel van de zin.

Mijn nieuwe schoenen zijn duur en daarom deels door mijn ouders betaald.

1 Weggelaten: zijn mijn nieuwe schoenen

2 eerste deel: Mijn nieuwe schoenen = ow; zijn = pv in het ng (zijn [duur]) = kww

3 tweede deel:  Mijn nieuwe schoenen = ow; zijn = pv in het wg (zijn betaald) = hww

4 Mijn nieuwe schoenen – correct; zijn – foutief

5 Verbetering: Mijn nieuwe schoenen zijn duur en zijn daarom deels door mijn ouders betaald. 

Mirjam heeft voor het mondeling alle boeken gelezen, maar Jacky en Mees hebben voor het mondeling maar één boek gelezen

Het werkwoord 'heeft' het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

Voor de buurtbarbecue maakte mijn moeder eerst zichzelf op en daarna maakte mijn moeder de salade op.

Het werkwoord 'opmaken' in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

Esther heeft in de regen buiten gelopen en heeft daardoor griep.

het werkwoord 'heeft' in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

De gemeente bouwt hier nieuwe huizen en de gemeente bouwt hier aan de toekomst.

1. de gemeente mag weg bouwt mag weg
2. de gemeente mag weg bouwt mag niet weg
3. de gemeente mag niet weg bouwt mag weg
4. de gemeente mag niet weg bouwt mag niet weg

De organistoren konden de veiligheid van de bezoekers niet garanderen en de organisatoren hebben het festival afgelast.

1. de organisatoren mag weg
2. de organisatoren mag niet weg

De burgemeester nam afscheid van de stad en de burgemeester werd een groot feest aangeboden.

1. de burgermeester mag weg
2. de burgermeester mag niet weg

Welke woorden zijn hier weggelaten?
Gisteren bleek mijn scooter stuk en heeft mijn vader voor mij naar de reparateur gebracht.

Is de samentrekking juist of onjuist?
Gisteren bleek mijn scooter stuk en heeft mijn vader voor mij naar de reparateur gebracht.

Schrijf de zin correct op.
Gisteren bleek mijn scooter stuk en heeft mijn vader voor mij naar de reparateur gebracht.

Welke woorden zijn hier weggelaten?
Mijn ouders hebben de buren uitgenodigd voor een drankje, maar hadden geen tijd om te komen.

Is de samentrekking juist of onjuist? Waarom?
Mijn ouders hebben de buren uitgenodigd voor een drankje, maar hadden geen tijd om te komen.

Schrijf de correcte zin op.
Mijn ouders hebben de buren uitgenodigd voor een drankje, maar hadden geen tijd om te komen.

Welke woorden zijn weggelaten?
Merel heeft glitters in haar haar en de verkleedwedstrijd gewonnen.

Is dit juist of onjuist? Waarom?
Merel heeft glitters in haar haar en de verkleedwedstrijd gewonnen

Schrijf de correcte zin op.
Merel heeft glitters in haar haar en de verkleedwedstrijd gewonnen

Aan de slag! 

Huiswerk voor volgende week vrijdag:

havo: Formuleren paragraaf 2 opdracht 3(afmaken) en 4

vwo: Formuleren paragraaf 2 opdracht 1 en 3

De samentrekking heb ik/ krijg ik wel onder de knie

😒🙁😐🙂😃