Formuleren: Samentrekking controleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Nederlands 04-06

- 10 min stillezen
- Uitleg samentrekking controleren

- Zelfstandig werken

Ik ben tevreden over het cijfer dat ik heb behaald op de toets van spelling.

😒🙁😐🙂😃

Doel van de les

Ik weet wat een samentrekking is en hoe ik kan controleren of deze correct gebruikt is.

Samentrekking

Wat was ook alweer een samentrekking? 

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. Dat heet een samentrekking:

- Voorbeeld: De oude meubels waren aan de straat gezet, maar werden niet door de vuilophaaldienst meegenomen.

Woorden weglaten mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan:
1.  De weggelaten woorden hebben dezelfde grammaticale functie (ow, lv, kww etc.)

2. De weggelaten woorden hebben dezelfde betekenis

3. De weggelaten woorden hebben hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud) als de woorden die blijven staan.

Samentrekking

Zo controleer je een samentrekking

1. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin weggelaten zijn.

2. Bepaal de grammaticale functie, de betekenis en het getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel van de zin.

3. Bepaal de grammaticale functie, de betekenis en het getal van de weggelaten woorden in het tweede deel van de zin.

4. Bepaal of de grammaticale functie, de betekenis en het getal in beide gevallen hetzelfde zijn. In dat geval is de samentrekking correct.

1. Mijn buurmeisje was geslaagd en kreeg daarom een stedentripje.

2. Mijn buurmeisje haalde haar diploma en werd daarom een stedentripje aangeboden.  

Samentrekking

Zo verbeter je een foutieve samentrekking:

Als de grammaticale functie, de betekenis of het getal niet hetzelfde is, is er sprake van een foutieve samentrekking. Die verbeter je als volgt: plaats de weggelaten woorden (of passende verwijswoorden) alsnog in het tweede deel van de zin.

Mijn nieuwe schoenen zijn duur en daarom deels door mijn ouders betaald.

1 Weggelaten: zijn mijn nieuwe schoenen

2 eerste deel: Mijn nieuwe schoenen = ow; zijn = pv in het ng (zijn [duur]) = kww

3 tweede deel:  Mijn nieuwe schoenen = ow; zijn = pv in het wg (zijn betaald) = hww

4 Mijn nieuwe schoenen – correct; zijn – foutief

5 Verbetering: Mijn nieuwe schoenen zijn duur en zijn daarom deels door mijn ouders betaald. 

De receptionist werd ingepland voor de avonddienst, maar de receptionist werd het rooster niet toegestuurd.

de receptionist in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

Mijn buurmeisje is knap, maar mijn buurjongens zijn nog veel knapper.

Het werkwoord 'zijn' in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

Harold schudde zijn hoofd en schudde daarna snel de kaarten.

'schudde' in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

De violiste speelde op dat eeuwenoude familiestuk en dat eeuwenoude familiestuk werd daardoor eindelijk weer gebruikt.

'Dat eeuwenoude familiestuk' in het tweede deel van de zin heeft een:

1. Andere grammaticale functie
2. Andere betekenis
3. Ander getal
4. Geen van deze antwoorden

Meneer De Bruin heeft jaren een jeugdelftal begeleid bij ZAC en is daarom tot erelid benoemd.

1. Goede samentrekking
2. Foutieve samentrekking

Deze boekenbon is nog maar een maand geldig en zal ik dus gauw inwisselen.

1. Goede samentrekking
2. Foutieve samentrekking

Welke woorden zijn weggelaten?
Mijn grootouders houden kippen en veel van al hun kleinkinderen.

Is dit juist of onjuist? Waarom?
Mijn grootouders houden kippen en veel van al hun kleinkinderen.

Schrijf de correcte samentrekking op.
Mijn grootouders houden kippen en veel van al hun kleinkinderen.

Welke woorden zijn hier weggelaten?
Daphne is een liefhebber van het strand en dan ook vaak aan de kust te vinden.

Is de samentrekking juist of onjuist? Waarom?
Daphne is een liefhebber van het strand en dan ook vaak aan de kust te vinden.

Schrijf de correcte samentrekking op.
Daphne is een liefhebber van het strand en dan ook vaak aan de kust te vinden.

Welke woorden zijn hier weggelaten?
Paulien wordt politieagent en haar vriendinnen arts.

Is de samentrekking juist of onjuist? Waarom?
Paulien wordt politieagent en haar vriendinnen arts.

Schrijf de correcte samentrekking op.
Paulien wordt politieagent en haar vriendinnen arts.

Aan de slag! 

Huiswerk voor vrijdag:

havo: Formuleren paragraaf 2 opdracht 3(afmaken) en 4

vwo: Formuleren paragraaf 2 opdracht 1 en 3

De samentrekking heb ik/ krijg ik wel onder de knie

😒🙁😐🙂😃

De receptionist werd ingepland voor de avonddienst, maar de receptionist werd het rooster niet toegestuurd.