College 11.3 5V 2526

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 11.3 Enzymen

Lesdoel

Wat zijn enzymen en hoe werken ze?

Hoe worden koolhydraten afgebroken/verteerd?

Hoe worden eiwitten afgebroken/verteerd?

Vertering

Veel moleculen in ons voedsel zijn té groot om in onze darmen te worden opgenomen in het bloed.

Enzymen

Enzymen zijn eiwitten die als katalysatoren werken in levende organismen, waardoor chemische reacties sneller verlopen.

Verteringsenzymen helpen bij het afbreken van macromoleculen naar kleinere moleculen die wél door de darmwand kunnen.

Werking van enzymen

Werking van enzymen

Bij de afbraak van grote moleculen naar kleinere moleculen komt energie vrij, er is echter wel energie nodig om de atoombindingen te verbreken (activeringsenergie)

De activeringsenergie wordt verlaagd door enzymen.

Naamgeving enzymen

* de naam van een enzym eindigt (vrijwel) altijd op -ase

* sommige enzymen hebben meerdere namen, de andere naam eindigt dan vaak op -ine (bijvoorbeeld peptase=pepsine)

* in de naam van verteringsenzymen zit de naam van het substraat (bijvoorbeeld lactase)

* de naam van de inactieve vorm van een enzym eindigt vaak op 

-geen (bijvoorbeeld pepsinogeen)

Enzymen - optimale werking

activiteit van de betrokken moleculen (aantal botsingen enzym-substraat)

door denaturatie

Enzymen - optimale werking

Ook zuurgraad/pH bepaalt de werking van enzymen. Elk enzym heeft een eigen optimale zuurgraad/pH.

Knippen of plakken

Hydrolyse: splitsing van twee moleculen met behulp van water (komt energie bij vrij) -> vertering.

Condensatie: binden van twee moleculen tot een groter molecuul waarbij water vrijkomt (kost energie)

Bij vertering is altijd sprake van hydrolyse (want grote stoffen worden kleiner). Dit kost dus water en er komt energie vrij.

Knippen - voorbeeld

Knippen van

amylose (zetmeel) molecuul

tot losse glucose moleculen.

Enzym: amylase.

Kost water: hydrolyse.

Komt energie bij vrij.

Plakken - voorbeeld

Plakken vanlosse glucose 

moleculen tot glycogeen 

molecuul.

Enzym: glycogeensynthetase.

Komt water bij vrij: condensatie.

Kost energie.

Koolhydraten

Koolhydraten kunnen alleen in de vorm van monosachariden de darmwand passeren richting het bloed.

Enzymen

Gal

Koolhydraatvertering

Koolhydraten

Koolhydraten kunnen alleen in de vorm van monosachariden de darmwand passeren richting het bloed.

Eiwitvertering

Eiwitvertering

Eiwitten bestaan uit verschillende aminozuren die aan elkaar verbonden zijn met een peptidebinding.

Eiwitvertering

Dunne darmsap bevat verschillende peptidasen:

Exopeptidasen (knippen één aminozuur van het uiteinde af):

Endopeptidasen (knippen middenin een polypeptide) 

Dipeptidasen breken dipeptiden af tot aminozuren

Aminopeptidase (exopeptidase)

Carboxypeptidase  (exopeptidase)

DNA/RNA 

vertering

Met endonuclease en 

exonucleasen 

(uit de alvleesklier) worden 

de DNA/RNA strengen 

opgeknipt in nucleotiden.

DNA/RNA 

vertering

Daarna worden de losse 

nucleotiden opgeknipt in 

suiker, fosfaatgroep en 

stikstofbasen.

Lesdoel

7a. Je legt uit hoe enzymen werken

7b. Je legt het verband tussen vorm en functie van enzymen

7c. Je beschrijft de naamgeving van enzymen

8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van een optimumkromme.

9a. Je beschrijft hoe de vertering van koolhydraten verloopt.

9b. Je beschrijft hoe de vertering van eiwitten verloopt.

9c. Je beschrijft hoe de vertering van DNA/ RNA verloopt.

Huiswerk

Zie studiewijzer