Straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Straling, waar bestaat het uit?

Elektromagnetische straling bestaat uit golven of fotonen

Sommige golven zijn lang (infrarode straling), andere zijn kort (röntgenstraling)

maak huiswerk 1 t/m 7 

Voorbeelden

radiostraling

microgolfstraling

infrarode straling

zichtbaar licht

ultraviolette straling

röntgenstraling

gammastraling (γ-straling)

Welk soort straling heeft een golflengte tussen 10 nm en 0,01 nm

1. Zichtbaar licht
2. radiogolven
3. röntgenstraling
4. gammastraling

Ionisatie

Elektromagnetisch straling kan worden ingedeeld in verschillende soorten. Sommige soorten zijn in staat om de materialen waar ze doorheen gaan te ioniseren: ioniserende straling. Een ion is een elektrisch geladen atoom of molecuul. Een ion heeft dus elektronen teveel of te weinig. Ioniseren betekent het geladen maken van een neutraal atoom of molecuul door het weghalen of toevoegen van een elektron. Als een neutraal molecuul wordt blootgesteld aan ioniserend straling kan het elektron kwijtraken. Ionisatie kan voor cellen in ons lichaam schadelijk zijn!

Welke stralingssoorten in het onderstaande schema zijn ioniserend?

• Ultraviolet (UV), röntgenstraling en gammastraling worden tot de ioniserende straling gerekend. 

Wilhelm Conrad Röntgen

• Röntgen ontdekte in 1895 de röntgenstraling.
• Hij liet elektronen botsen op een metalen plaat.
• Met een fotografische plaat werd de straling zichtbaar.

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Röntgenstraling wordt gebruikt om röntgenfoto's te maken in het ziekenhuis.

Röntgenstraling gaat door zacht weefsel (spieren, bloedvaten) heen, maar wordt tegengehouden door hard weefsel (bot).

Alfa straling

Bètastraling

Gammastraling

- Klein doordringend vermogen

- Sterk ioniserend

- Groter doordringend vermogen dan alfa

- Minder ioniserend dan alpha

- Groter doordringend vermogen dan Beta

- Minder ioniserend dan Beta

Welk van deze soorten straling geen elektromagnetische straling?

1. gamma- en infrafroodstraling
2. bèta- en alfastraling
3. zichtbaar licht & uv-straling
4. radiogolven en zichtbaar licht

Kleine frequentie

Grote golflengte

Kleine energie

Grote frequentie

Kleine golflengte

Grote energie

Zet het spectrum op de juiste volgorde

Infrarood-straling

Radiogolven

Zichtbaar licht

Röntgenstraling

Gamma-straling

Ultraviolet-straling

Röntgenstraling bestaat uit....

1. Helium kernen
2. Fotonen
3. Elektronen
4. Neutronen

Wat doen botten vooral met röntgenstraling?

1. Doorlaten
2. Absorberen
3. Terugkaatsen

Zwak ioniserende straling is

1. Ultraviolette straling
2. Infrarode straling
3. Röntgenstraling
4. Radioactieve straling

Leg uit waarom de metalen plaat en de schroeven op deze foto vrijwel wit zijn.

• Metalen absorberen röntgenstraling erg goed. Dit betekent dat op deze plaatsen vrijwel geen röntgenstraling komt en de film wit blijft.

CT scan

De CT-scan werkt met röntgenstraling. De scanner bestaat uit een röntgenapparaat dat onder verschillende hoeken röntgenfoto’s maakt. 

Zo ontstaat een 3D-röntgenbeeld van de binnenkant het lichaam.

Wat doet een MRI scan?

Een MRI-scanner maakt een 3 dimensioneel plaatje van de binnenkant van je lichaam. Hij maakt onderscheid tussen weefsels (zoals bloed, vet en orgaan-weefsel) op basis van hun waterstof-dichtheid. 

Hoe werkt en MRI-scanner?

De MRI-scanner is o.a. een hele sterke elektromagneet. Waterstof-atomen maken kleine tollende bewegingen, genaamd spin, waardoor ze kleine magneetjes worden. Ze richten zich in dezelfde richting (parallel) of in precies de tegenovergestelde richting (anti-parallel) van het MRI-magneetveld. De richting van de spin kan worden omgeslagen door elektromagnetische straling: van anti-parallel naar parallel

zie volgende dia voor verdere uitleg-->

Echografie