4.2 - Prokaryoten

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 4.2

• Hoe heet deze groep?
• De prokaryoten
• Waarom deze naam? 
  
  
• We weten dat deze twee domeinen verschillen door o.a. RNA van ribosomen te vergelijken en celwand en -membraan materiaal te bekijken.

onderdelen

Waarom hebben bacterien ook ribosomen nodig?

Bacteriecel (en archea)

soorten bacteriën (79A)

Gemiddeld 10x kleiner dan dierlijke, plantaardige of schimmelcel 

Als gemiddelde bacterie 10x korter is dan een eukaryote cel, hoeveel kleiner is het volume dan?

Nuttige prokaryoten

1.  beschermlaag tegen ziekteverwerkkers
2. 'Darmflora' helpt bij vertering van voedsel
3.  Biotechnologie voor produceren van 
   o.a. yoghurt, zuurkool,  insuline (hormoon)

71M1

(Schakelijke) prokaryoten 

•  Eten ook (resten van) dieren en planten
• Veroorzaken veel ziektes (zie 79A). Denk bijv. aan
  - (keel)ontsteking
  - salmonella           
  - cholera                 
  - tubercolose       
• Delen ontzettend snel, sommige wel elke
  20 min onder goede omstandigheden.
  
  (Voor de snelle rekenaar:
  hoeveel bacteriën kan je dan hebben na 24 uur?

Chemo-autotroof

Sommige Archeae (en enkele bacterien) zijn chemo-autotroof: in staat om organische stoffen te maken uit anorganische stoffen met behulp van energie uit een chemische reactie.

Prokaryoot, kan autotroof zijn. 

Geen celwand, tussen 10-100µm lang

Wel vacuole en celkern, heterotroof

Met celkern, maakt eigen organische stoffen uit anorganische stoffen

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

Rechts zie je de 4 rijken staan. Sleep het juiste rijk naar de bijbehorende cel.

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

Virussen, wat zijn dat en
hoe werken ze?

• Gem. 0,1 µm lang.

• Discussie of virus leeft - zie 77D - argumenten voor/tegen?
• • Virus dat op bacteriën richt heet 'bacteriofaag'

Grootte bacterie en virus

Griepvirussen (influenza)

• H1N1 = SPAANSE GRIEP (20-100 milj. doden in 1918 
• H2N2 = Aziatische griep (3 milj. doden; 1958)
• H3N2 = Honk Kong griep (4 milj. doden; 1968)
• H1N1/09/v = Mexicaanse / Varkensgriep (~0,35 milj. doden 2009
• H7N9 = vogelgriep (2013)
• H3N2, A/H1N1, B, ... = normale 'griep'. (~0,4 milj. doden/jaar)

www.google.com

Levend 

Levenloos

Kunnen bestreden worden met antibiotica

Antibiotica werkt niet

Delen zelf

Delen mbv gastcel

Virus

Bacterie