Renaissance Schilderkunst

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

de Renaissance

Wat weet je over de Renaissance?

Zet in de juiste volgorde:

19e eeuw

Middeleeuwen

Renaissance

Klassieke oudheid

Renaissance betekent:

1. Vervormen
2. Verbeteren
3. Wedergeboorte
4. Terug naar de dood

In de Renaissance maken kunstenaars veel schilderijen met:

1. Mythologische verhalen
2. Stilleven
3. Bijbelse verhalen
4. Portretten

Michelangelo is een:

1. Schilder
2. Beeldhouwer
3. Architect
4. Dichter

In de Renaissance zijn kunstwerken gemaakt die
...
zijn dan de kunstwerken uit de middeleeuwen

1. precies hetzelfde
2. eenvoudiger
3. verder ontwikkeld
4. abstracter

Renaissance1400 - 1600

• letterlijk: wedergeboorte (van de klassieke Griekse oudheid)
• periode in de Europese cultuurgeschiedenis die volgde op de middeleeuwen
• Humanisten meenden dat na een periode van verval, de middeleeuwen, een nieuwe gouden eeuw was aangebroken, een 'wedergeboorte' van de klassieke oudheid.
• Gevoel van politieke, sociale en geestelijke onafhankelijkheid 
• Renaissance is begonnen in Florence, Italie
• Revolutie in het denken van de mens
• Humanisme
• Renaissance bleef voornamelijk beperkt tot het hof en de elite
• Belangrijke kunstenaars: Michelangelo, Da Vinci, Rafael, en vele anderen.....
• Barok is de stijlperiode die daarop volgt, rond de 17de eeuw
  . Daarover meer in de volgende les.

Het humanisme is een levensbeschouwing die de mens centraal stelt. Humanisten geloven niet in een god, maar in het zorgvuldig en gewetensvol omgaan met anderen, de wereld en jezelf.

• Niet kloppend perspectief
  
• Duidelijke contouren
  
• Onderlinge verhoudingen kloppen niet helemaal
  
• Geen gebruik van slagschaduwen
  

• Juist gebruik van perspectief
  
• Gedetailleerde stofuitdrukking
  
• Onderlinge verhoudingen kloppen
  
• Gebruik van eigen- en slagschaduw
  

WAAR LIGT HET VERDWIJNPUNT?

Precies op Plato en Aristoteles
!

De meest invloedrijke filosofen en schrijvers van de Griekse oudheid
.

Horizon

Kernpunten

• Geloof versus Ratio (het verstand), de verlichting
• Humanisme/ individualisme
  
• Onderwerpen: Bijbelse verhalen, Klassieke mythologie, Portretten
  
• Harmonie = schoonheid
  
• Geometrie: ideale verhoudingen en gulden snede
  
• Opdrachtgever: Kerk, adel en burger (voor status, vermaak, religie en wetenschap)
  
• Ontdekkingsreizen

Filippo Brunelleschi  1377-1446

 Linear Perspective ±1420

RUIMTESUGGESTIE

lijnperspectief

horizon

verdwijnpunt 

vluchtlijnen

RUIMTE SUGGESTIE:

atmosferisch perspectief

toonovergang

vervaging

sfumato

Sfumato is een techniek waarmee schilders de omtrekken in een schilderij wazig maken en laten vervloeien. De techniek wordt het meest in verband gebracht met Leonardo da Vinci, maar de techniek van Da Vinci is nagevolgd door latere schilders. Door deze techniek staan zijn onderwerpen, zoals de Mona Lisa, niet stil en volkomen gefixeerd voor de achtergrond, maar lijken deze te leven en te bewegen. Dit in tegenstelling tot de primitiever aandoende werken van zijn tijdgenoten.

Het effect wordt bereikt door verschillende transparante kleurlagen aan te brengen. Sfumato is alleen mogelijk met transparante soorten olieverf en niet met de dekkende temperaverf, die voor de uitvinding van de olieverf werd gebruikt.

Sfumato komt uit het Italiaans en is het verleden deelwoord van sfumare, dat 'verdampen' betekent en teruggaat op Latijnse ex (uit) + fumare (roken, dampen). Met sfumato wordt aangeduid dat iets zacht of vaag is. Zo staat biondo sfumato voor bleekblond haar.

Bestudeer de lijnen van het gebouw

Bestudeer de kleuren en tonen van de bergen

Bestudeer de bomen

Bestudeer licht en schaduwwerking

Bestudeer de voeten en de gezichten

Bestudeer de vorm van de nimbus

Bestudeer wat binnen/ buiten het kader valt

Bestudeer de gezichtsuitdrukkingen

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Bestudeer de houding en anatomie

Bekijk het Fresco van Masaccio.
Hoe is ruimte gesuggereerd?

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Atmosferisch perspectief

Lijnperspectief

Afsnijding

Anatomie

Voorgrond

Plasticiteit

Voor groot, klein achter

Slagschaduw

Ellips

Fra Filippo Lippi 1406-1469 Italië

Madonna and child with two angels, 1465

Bestudeer het kader

Bestudeer de nimbus/ aureool

Bestudeer wat binnen/ buiten het kader valt

Bestudeer de stofuitdrukking

Bestudeer de houding en anatomie

Bestudeer de overlapping

Bestudeer de gezichtsuitdrukking

Bestudeer het landschap

Bestudeer licht en schaduwwerking

Bekijk Maria and child.
Waarom past de voorstelling van dit werk goed in de Renaissance?

Denk aan: onderwerp, gezichtsuitdrukking, houding, kleding

1. Benoem 2 aspecten van de voorstelling die het humanistisch maken.
2. Vertel daarna waarom het toch verheven en Maria-erend is.
3. Wat is de compositievorm van dit werk?
4. Wat is het effect van deze compositievorm?

Dit is een tondo. Een tondo is een rond schilderij of reliëf. De naam komt van het Italiaanse woord rotondo, dat "rond" betekent.

Bij het maken van deze tondo is er rekening gehouden met compositie. Hoe zie je dat?

1. Afb 1 is vroeg-renaissance, afb2 is later gemaakt. Noem 2 vormgevings-aspecten waaraan je dat kunt zien.
2. Tondo is hoog renaissance. Waarom?
3. Als kijker ben je meer betrokken bij het tafereel op afb. 2. Hoe komt dat?