5.3 Horen en zien

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

5.3 Horen en zien

Laptop vast dicht op tafel

Tenzij je mee wil typen, dan open je een bestand om mee te typen

Planning 

Uitleg het oor (les 1)

Uitleg het oog (les 2)

Opdrachten maken boekje + biologiepagina

Na deze les(sen)..

Kan je delen van het oor benoemen met hun functie

Kan je de bouw en werking van het oog beschrijven

De bouw van de oren

In elk oor ligt een gehoorzintuig 

en een evenwichtszintuig 

De bouw van de oren

Om te begrijpen hoe ons oor geluiden waarneemt moeten we even wat natuurkunde erbij pakken

Want wat is eigenlijk geluid??

De bouw van de oren

Als iets geluid maakt (bijvoorbeeld een speaker)

Ontstaat er golven (trillingen) die door de lucht bewegen 

Luchtdeeltjes worden samengeperst en botsen met andere luchtdeeltjes waardoor de energie van de trilling wordt 

doorgegeven

Het geluid verplaatst

De bouw van de oren

Het geluid wordt uiteindelijk opgevangen door de oorschelp

Vervolgens komt het in de gehoorgang

De bouw van de oren

De trillingen komen aan het einde van de gehoorgang tegen het trommelvlies aan

Hierdoor wordt het trommelvlies

in beweging gebracht

De bouw van de oren

Het trommelvlies is verbonden met 3 botjes 

De gehoorbeentjes 

Hamer

Aanbeeld 

En stijgbeugel 

De bouw van de oren

Doordat het trommelvlies aan het trillen is door de geluidgolven, worden de 3 gehoorbeentjes ook in trilling gebracht

Hamer -> aanbeeld -> stijgbeugel

De bouw van de oren

Na de gehoorbeentjes komen we nog een vliesje tegen (ookwel het venster)

Achter het venster ligt het 

slakkenhuis 

De bouw van de oren

Het slakkenhuis bestaat uit 3 kanalen die zijn opgevuld met vloeistof

Doordat het venster trilt,

gaat de vloeistof in het

slakkenhuis trillen!

De bouw van de oren

In het middelste kanaal van het slakkenhuis liggen de zintuigcellen

Als deze worden geprikkeld door

de trillingen

Ontstaan er impulsen die

via de gehoorzenuw naar

de hersenen gaan

De bouw van de oren

Een aantal onderdelen die nog niet voorbij zijn gekomen:

Oorsmeerkliertjes

Houden het trommelvlies

soepel

De bouw van de oren

Een aantal onderdelen die nog niet voorbij zijn gekomen:

trommelholte 

De ruimte achter het trommelvlies

waar de gehoorbeentjes liggen

De bouw van de oren

Een aantal onderdelen die nog niet voorbij zijn gekomen:

evenwichtszintuig

Zit eigenlijk al in de naam, zorgt

ervoor dat je in evenwicht blijft

De bouw van de oren

Een aantal onderdelen die nog niet voorbij zijn gekomen:

Buis van Eustachius 

verbinding tussen de trommelholte

en de keelholte 

Zorgt voor gelijke luchtdruk tussen

beide zijde van het trommelvlies

Maken opdrachten - boekje

Maak de opdrachten over het oor in je boekje (paragraaf 5.3)

1, 2, 7 en 9

Klaar? kijk eens op biologiepagina voor extra oefening 

of lees vast zelfstandig de theorie over het oog door

Afsluiting

5.3 Horen en zien (les 2)

Leg je laptop vast dicht op tafel

Planning 

Uitleg het oor (les 1)

Uitleg het oog (les 2)

Opdrachten maken boekje + biologiepagina

Na deze les(sen)..

Kan je delen van het oor benoemen met hun functie

Kan je de bouw en werking van het oog beschrijven

De bouw van de ogen

Om de ogen heen liggen wenkbrauwen en wimper

Deze zorgen ervoor dat stof en zanddeeltjes niet in je oog komen

De bouw van de ogen

Het witte gedeelte van je oog noem je ook wel het harde oogvlies

Daar aan vast zitten je oogspieren die het oog laten draaien

De bouw van de ogen

Het gekleurde gedeelte is je iris

In de iris zit je pupil (het zwarte deel) hierdoor komt licht je oog binnen

Over de iris en de pupil

zit het hoornvlies

De bouw van de ogen

Onder de huid liggen traanklieren

Door traanvocht wordt je oog vochtig

en schoon gehouden

Het traanbuisje voert het vocht af via de neusholte

De bouw van de ogen

Hier zien we de doorsnede van het oog

Het grootste deel wat geleiachtig is

noemen we het glasachtig lichaam

De bouw van de ogen

Achter de iris en pupil zit de lens

De lens zorgt er uiteindelijk voor

dat je scherp kan zien

De bouw van de ogen

De wand van het oog bestaat uit 3 lagen

Het harde oogvlies

Het vaatvlies

Het netvlies

De bouw van de ogen

In het vaatvlies lopen bloedvaten (wat zorgt voor voeding en zuurstof)

In het netvlies liggen de 

zintuigcellen van het oog

Deze verzenden impulsen als

er licht op valt

De bouw van de ogen

De oogzenuw geleidt deze impulsen naar de hersenen

Recht tegenover de pupil ligt

de gele vlek

Met de zintuigcellen in de gele vlek

kan je het scherpste zien als je naar

iets kijkt

De bouw van de ogen

Op de plek waar de oogzenuw het oog verlaat ligt ook de blinde vlek

Hier liggen geen zintuigcellen en daar 

kun je dus ook niet zien

De bouw van de ogen

De pupil is bijzonder, het kan namelijk groter en kleiner worden aan de hand van hoeveel licht er in de omgeving is

Dit noemen we ook wel het pupilreflex

Hoe werkt het oog?

Leuk feitje over het oog

In principe zie je alles ondersteboven!

Maar onze hersenen hebben dat 'bijgesteld'

Hoe werkt het oog?

Licht wat het oog binnenvalt gaat eerst door de lens

De lens kan boller en platter worden 

Zo worden de lichtstralen precies zo gebogen 

dat ze op de gele vlek van het netvlies vallen

Hoe werkt het oog?

Bij sommige mensen werkt de lens niet goed of is de oogbol te lang/kort

Hierdoor komt het beeld (licht) niet op het netvlies terecht en zie je wazig

Hoe werkt het oog?

Er zijn 2 vormen waarbij mensen wazig kunnen zien

Verziend

En bijziend

In beide gevallen kan iemand

een bril of lenzen nemen

om wel scherp te kunnen zien

Hoe werkt het oog?

Als iemand bijziend is kan deze persoon enkel dichtbij scherp zien

Als deze persoon in de verte kijkt valt het beeld net voor het netvlies

De ooglens is in dit geval te bol

of de oogbol is te lang

Hoe werkt het oog?

Wat kunnen we doen om dit te verhelpen?

Als we deze persoon een holle lens geven als

bril of lenzen valt het beeld wel goed op

het netvlies

Hoe werkt het oog?

Als iemand verziend is kan deze persoon goed in de verte zien

Van dichtbij komt het beeld net na het netvlies terrecht

De lens is in dit geval te plat

of de oogbol is te kort

Hoe werkt het oog?

Wat kunnen we doen om dit te verhelpen?

Als we deze persoon een bolle lens geven als

bril of lenzen valt het beeld wel goed op

het netvlies

Maken opdrachten

Overige opgaven van 5.3 (af)maken via de online methode

Alles behalve samenvatting en samenhang

Klaar? Kijk op biologiepagina naar de oefenopdrachten over het oog en het oor

Afsluiting

Wat hebben we geleerd vandaag?