DNA-verhaal van Vlaanderen

DNA-verhaal van Vlaanderen

Wat kan DNA ons vertellen over het verleden van Vlaanderen?

Mevrouw Vermeulen

Oudheid

Wat is crematie?

1. Het begraven van een overleden persoon.
2. Het verbranden van een overleden persoon.
3. De overledenen opbaren om te groeten.
4. De overledenen mummificeren.

Wat doet cremeren met het DNA?

1. Er gebeurt niets met het DNA.
2. Het DNA wordt versterkt.
3. Het DNA wordt vernietigt.
4. Het DNA overleeft de crematie.

Na de dood bij de Romeinen.

Cremeren van doden

= geen DNA onderzoek mogelijk

Middeleeuwen

Onder invloed van wat werden crematies verboden?

1. Het christendom
2. Keizer Karel de Grote
3. De arme mensen
4. De rijke mensen

Ter Duinen (Koksijde)

Merovingische periode

• Sommige hadden geen hoofd/schedel + beenderen lagen op in "volgorde" bv. kaak aan de andere kant van de schedel = wapengeweld
• Sommige graven waren heropend = heropgravingen 
• In Wulpen werden fragmenten van deze skeletten teruggevonden. 
• Geen sporen van de pest ondanks dat deze actief was toen

Trudoplein, markt, kerkplein (Sint-Truiden)

• + 3000 skeletten
• 400 geselecteerd voor wetenschappelijk onderzoek
• 700-1700

Leprosie (Ieper)

Lepra

• 'Ziekte van Lazarus'
• één van de oudste ziektes
• Lepra is een besmettelijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Lepra kan leiden tot ernstige vervormingen van onder andere handen, voeten en het gezicht.

Lepra in de bijbel

.................................                                        ----->     Mattheüs 8

                         Lukas 5 ---->

Pater Damiaan

YouTube Short over pater Damiaan: https://www.youtube.com/shorts/O_MwPm9nM8E

Volledige film Molokai (Engelstalig): https://www.youtube.com/watch?v=AweoZYsiCu4&t=1302s

       1.                    2.                    3.                  4.                     5.          

Bemonstering

DNA extractie

DNA library

Sequencing

Mappen

Toepassing op tanden:

1. Bemonstering = Tanden worden uit de schedel gehaald. 
2. DNA extractie = DNA halen uit de gevonden voorwerpen bv. uit de tandzenuw.
3. DNA library = DNA gaan bewaren.
4. Sequencing = DNA gaan lezen en construeren.
5. Mapping = Beeld schetsen van de gekregen informatie. 

Verwantschappen

Veel verschil in Y chromosoom

• Enkel bij mannen -> wordt doorgegeven doorheen vele generaties

• Mannen zijn dus niet direct gerelateerd aan elkaar

Ook veel verschil in X chromosoom -> mensen waren niet verwant aan elkaar

Mitochondriaal DNA:

• Langs de kant van de moeder, moeder geeft dit op dochter over. Dit blijft zo. 

Y-chromosoom:

• Vader is niet altijd “correct”/biologisch gezien de vader

Isotopen bestuderen

= atomen van hetzelfde chemische element = hetzelfde aantal protonen, neutronen in de atoomkern = verschillend

-> Welke soort voedsel hebben ze voornamelijk gegeten 

• Germaans = rijker dieet
• Gallisch = armer dieet en meer bot slijtage 

Evolutie doorheen de middeleeuwen

• Diversiteit vroege middeleeuwen = heel groot -> migratie
• Na hoge middeleeuwen -> diversiteit = de dag van vandaag

! Er is een grotere genetische diversiteit onder de mensen in de vroege middeleeuwen dan bij de mensen vandaag. 

What happens in the family, stays in the family.

Kerk beïnvloedde gedachtegang van mensen om niet met familie te trouwen -> ontkracht

• Uit DNA onderzoek blijkt dat er weinig tot geen nauwe banden zijn binnen bepaalde plaatsen, er was dus geen spraken van inteelt tijdens de middeleeuwen. 

Vikings, Spanjaarden, Ieren ... 

Vikingen:

• Geen DNA in onze gebieden, wel in VK en Ierland

Spanjaarden:

•  Geen genetisch bewijs dat mensen donker haar hebben door Spaanse invloeden (Spaanse Furie) -> meeste waren huurlingen dus opzich wel logisch

Ieren:

• Pas na geestelijke

Ik ben familie van ...

• Moeilijk te bewijzen -> achterneef = 3% gemeenschappelijk DNA. 
• Kleine stukjes worden zo klein dat je bepaalde dingen gemeenschappelijk kan hebben met mensen die eigenlijk net gelinkt zijn aan je. 

Karel de Grote:

• Iedereen is aan hem verwant 

www.vrt.be

DNA onderzoek via testen

Genetica testen = commercieel, pas op voor doorverkopen van DNA en gegevens

• Kloppen niet!

Link onder commercieel: https://www.myheritage.nl/index.php?tr_id=m_x9aoh2wf3o_o7s5v3gj03

Extra bronnen:

YouTube. (n.d.). https://www.youtube.com/shorts/O_MwPm9nM8E

damiaanactie. (2021, January 7). Damiaanactie - Ontmasker Lepra [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=C5PJ8aT3_fo 

DNA-testkit - Ontdek uw etnische afkomst en voorouders - MyHeritage. (n.d.). MyHeritage. https://www.myheritage.nl/dna?currency_name=EUR&country_name=BE&up=1&cp=Social_CH_36&utm_source=ppc_google&utm_medium=cpc&utm_campaign=mh_search_be_nl_des_mhdna_shop_generic&utm_content=438881485125&utm_term=&tr_camp_id=10200840948&tr_ad_group=dna_kit&tr_ag_id=105867043630&tr_placement=&tr_device=c&tr_account=558-761-1525&keyword=&tr_size=&tr_funnel=mhdna&gad_source=1&gad_campaignid=10200840948&gclid=CjwKCAjwruXBBhArEiwACBRtHQJYzUhYKYdob7heP3O73RHAXvtgARF3D1Vub6ozPZTndS5LSMOclhoCt3AQAvD_BwE 

EncourageTV. (2021, February 18). Molokai: The Story of Father Damien (1999) | Full movie | David Wenham | Kate Ceberano | Jan DeCleir [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=AweoZYsiCu4 

Grootste DNA-onderzoek ooit op middeleeuwse begraafplaats in Sint-Truiden onthult duizend jaar genetische geschiedenis. (n.d.). Nieuws. https://nieuws.kuleuven.be/nl/2025/grootste-dna-onderzoek-ooit-op-middeleeuwse-begraafplaats-in-sint-truiden-onthult-duizend-jaar-genetische-geschiedenis Karel de Grote. (n.d.). 

Extra bronnen:

Canon Van Nederland. https://www.canonvannederland.nl/nl/kareldegrote

Larmuseau, M. (2024, June 25). Nieuw puzzelstukje in ‘Verhaal van Merovingisch Vlaanderen’ onthuld. EOS Wetenschap. https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/nieuw-puzzelstukje-verhaal-van-merovingisch-vlaanderen-onthuld 

Larmuseau, M. (2025, May 20). Historisch DNA onthult eerste bewijs voor pest in middeleeuws Vlaanderen. EOS Wetenschap. https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/historisch-dna-onthult-eerste-bewijs-voor-pest-middeleeuws-vlaanderen Lepra

RIVM. (n.d.). https://www.rivm.nl/lepra 

Lucas 5 - NBV21 - www.debijbel.nl. (n.d.). https://www.debijbel.nl/bijbel/NBV21/LUK.5 

Matteüs 8 Bijbel in gewone taal - www.debijbel.nl. (n.d.). https://www.debijbel.nl/bijbel/BGT/MAT.8

Nws, V. (2025, January 21). Meisjes aan de macht? DNA-onderzoek suggereert dat mannen hun vrouwen volgden bij Kelten in Verenigd Koninkrijk | VRT NWS: nieuws. VRTNWS. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/01/20/dna-onderzoek-britse-kelten-vrouwen-positie-maatschappij/ Opkomst crematie en waarom steeds meer mensen hiervoor kiezen. (2020, October 9). 

IsGeschiedenis. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/opkomst-crematie-en-waarom-steeds-meer-mensen-hiervoor-kiezen 

UGent-onderzoek onthult oudste schedel en schedelfragment van Vlaanderen. (n.d.). Universiteit Gent. https://www.ugent.be/nl/actueel/oudste-schedel-schedelfragment-vlaanderen-onthult.htm