4.4 Ruimte voor de rivier

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4,5

Wat gaan we doen? 

Leerdoelen 4.4 

• Je kunt de omslag die er na 1995 in het Nederlandse waterbeleid heeft plaatsgevonden beschrijven en verklaren. 
• Je kunt uitleggen hoe zowel de ruimtelijke kwaliteit als de veiligheid in het rivierengebied worden verbeterd. 
• Je kunt uitleggen waarvoor noodoverloopgebieden voor dienen en waarom deze in veel gevallen toch uit de plannen zijn geschrapt. 

Instructie paragraaf 4.4

Bespreken examenopdracht 

Vragen voor SO/oefenen met examenvragen

Benodigde voorkennis 

Je weet wat dijkverzwaring en verhoging is;
Je weet wat de drietrapsstrategie is;
Je weet wat binnen- en buitendijkse gebieden zijn;
Je weet waarom internationale samenwerking noodzakelijk is;

Nieuw waterbeleid

Het nieuwe waterbeleid breekt met de traditie van dijkverzwaring, hard pompen en snel lozen. 

Drietrapsstrategie

Ruimte voor de Rivier

Het grote plaatje

Wat dan wel?

Beleid "Ruimte voor de Rivier"

Vier doelstellingen

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid 

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

Maatregelen rivierengebied 

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

https:

Welke maatregelen uit Ruimte voor de Rivier zijn in de IJsseldelta genomen?

Noodoverloopgebied

Toegewezen gebied waar de rivier in noodsituaties kan overstromen. 
Er zit dan in de winterdijk een verlaging, waardoor het water hier kan wegstromen. 

Atlaskaarten

Het deltaprogramma

Het Deltaprogramma moet zorgen voor waterveiligheid, zoetwatervoorziening en ruimtelijke adaptatie

• Staat vol met oplossingen voor veranderde omstandigheden zoals klimaatverandering
  
• Keuzes worden gemaakt op basis van berekeningen en toekomstscenario's van KNMI en IPCC

Adaptief deltamanagement

Vooruit kijken en flexibel blijven.

1. Waterveiligheid: bescherming tegen overstromingen.
   
2. Zoet water: voorkomen van tekorten aan drinkwater.
   
3. Ruimtelijke adaptatie: rekening houden met klimaat en water.
   
4. Rijn-Maasdelta: veiligstellen Rijnmond-Drechtsteden en Zuidwestelijke delta.
   
5. IJsselmeer gebied: veiligstellen van zoetwatervoorraad en voorkomen overstromingen.
   

Leerdoelen 4.4

•  Je kunt de omslag die er na 1995 in het Nederlandse waterbeleid heeft plaatsgevonden beschrijven en verklaren. 
• Je kunt uitleggen hoe zowel de ruimtelijke kwaliteit als de veiligheid in het rivierengebied worden verbeterd. 
• Je kunt uitleggen waarvoor noodoverloopgebieden voor dienen en waarom deze in veel gevallen toch uit de plannen zijn geschrapt.