#UseTheNews: Pluriformiteit

Invalshoeken in het nieuws
Diversiteit door pluriformiteit
Foto: Michael Fousert
1 / 23
volgende
Slide 1: Tekstslide
MentorlesMediawijsheid+3Middelbare schoolvmbo, mavo, havoLeerjaar 1,2

In deze les zitten 23 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 45 min

Introductie

Beeld & Geluid maakt in samenwerking met #UseTheNews de les Pluriformiteit over de rol van de journalistiek. Een les die stap voor stap uitlegt hoe de journalistiek werkt, hoe nieuws tot stand komt en waarom pluriformiteit zo belangrijk is voor verkrijgen van nieuws.

Instructies

Je kunt deze les slide voor slide gebruiken. Download de docentenhandleiding over pluriformiteit die handig is om te gebruiken tijdens het lesgeven. Deze informatie staat ook op de geeltjes aan de achterkant van de les.

Instructies

Onderdelen in deze les

Invalshoeken in het nieuws
Diversiteit door pluriformiteit
Foto: Michael Fousert

Slide 1 - Tekstslide

Deze les gaat over de verschillende invalshoeken in de journalistiek. Deze invalshoeken samen zorgen voor mediapluriformiteit, wat belangrijk is voor een democratie.
beeld & geluid #usethenews journalistiek mediawijsheid nieuwswijsheid fotografie nieuws journalisten invalshoeken pluriformiteit vrijheid van mening meningsvorming framing desinformatie
Beeld & Geluid, Use The News, journalistiek, mediawijsheid, nieuwswijsheid, fotografie, nieuws, journalisten, invalshoeken, pluriformiteit, vrijheid van mening, meningsvorming, framing, desinformatie, fragmenten
Aan het einde van de les weet je ...
  • Dat nieuws een product is dat gemaakt wordt door journalisten

  • Dat jij zelf ook je eigen nieuwsselectie maakt.

  • Dat nieuwsbronnen verschillende invalshoeken gebruiken waardoor pluriformiteit ontstaan.

  • waarom pluriformiteit belangrijk is voor jouw meningsvorming en de democratie.

Foto: Austin Distel

Slide 2 - Tekstslide

Aan het einde van de les weten leerlingen dat: 
- nieuws een product is dat gemaakt wordt door mensen. 
- dat zij ook hun eigen nieuwsselectie maken. 
- dat nieuwsbronnen verschillende invalshoeken gebruiken, waardoor pluriformiteit ontstaat. 
- waarom pluriformiteit belangrijk is voor hun eigen meningsvorming en de democratie.


Wat is nieuws volgens jou?

Slide 3 - Woordweb

Nieuws is actuele informatie over wat er gebeurt in de wereld.
  • Voor iedereen geldt dat zij andere onderwerpen interessant vinden --> daarmee vinden ze die onderwerpen waarschijnlijk ook belangrijker --> wat nieuws is, kan dus persoonlijk zijn
  • Je kan daarom stellen dat een nieuwsbericht altijd impact heeft op (een deel van) de samenleving, maar dat wil niet zeggen dat dat bericht ook voor iedereen nieuws is. (mediawijs.be)

Slide 4 - Video

In deze video legt journalist IJsbrand Terpstra uit 
- hoe journalisten te werk gaan.
- dat journalisten een nieuwsselectie maken, deze rol wordt de 'poortwachter' genoemd.
- introduceert hij de 4a's (actueel, afstand, amusement en afwijkend).
- vertelt hij dat nieuws een product is dat gemaakt wordt door journalisten.
De vier A's

Slide 5 - Tekstslide

IJsbrand heeft ons kennis laten maken met de 4 A's. We benoemen aan de hand van voorbeelden wat er met deze voorwaarden wordt bedoeld en waarvoor journalisten ze gebruiken.

Aan de hand van de 4 A's selecteren journalisten het nieuws:

Afstand:
Letterlijke afstand (nieuws in Nederland vinden mensen interessanter dan nieuws in een land ver weg)
- Afstand tot het onderwerp (als je voetbal leuk vindt, vind je nieuws over voetbal interessanter)
Amusement: Berichten met een hoge amusementswaarde vinden we leuk om te lezen en draagt daarom ook bij aan de nieuwswaarde van een bericht.
Het is wel afhankelijk van het onderwerp van het bericht. We vinden
nieuws over celebrities interessanter dan de buurvrouw van de neef
van...
Afwijkend: Als iets bijzonder ofwel afwijkend is, zoals een hoge leeftijd bereiken, dan is het nieuwswaardig.
Actueel: Van wanneer dateert het bericht? Als het niet nieuw is, is het geen
nieuws. Dat betekent dat iets recent is gebeurd of op het punt staat te
gebeuren.

Hoe wordt de functie van journalisten genoemd waarbij zij voor ons het nieuws kiezen?
A
Toezichthouders van het nieuws.
B
Poortwachters van het nieuws.
C
Bewakers van het nieuws.
D
Keurmeesters van het nieuws.

Slide 6 - Quizvraag

Het goede antwoord is B; poortwachter. 
"Journalisten worden de poortwachters van het nieuws genoemd. Sommige gebeurtenissen komen door de poorten, en andere gebeurtenissen halen het nieuws niet." (IJsbrand Terpstra)

Zowel jij, als de journalisten maken dus een nieuwsselectie. Dit wordt allemaal gedaan door mensen.

Wat is er momenteel in het nieuws?

Slide 7 - Tekstslide

NB: als je op de afbeelding klikt wordt deze uitvergroot.

Bespreek jouw nieuwsselectie:
Voeg nieuwsfoto’s toe van nieuwsgebeurtenissen die jij belangrijk vond deze week.

Journalisten maken voor ons een nieuwsselectie en vervolgens maken wij onze eigen nieuwsselectie.
Dit is mijn (docent) nieuwsselectie van deze week:
  • Herkennen jullie de onderwerpen die erbij horen? We lopen ze even langs.
  • Is dit ook het nieuws dat jullie volgen?

Bronnen: 
Tweede kamer: wikimedia commons
Voetbal: Jannik Skorna, Unsplash
Protest: Li-An Lim, Unsplash
Oorlogsgebied: Jordy Meow, Unsplash
Brand: Daniel Tausis, Unsplash


Waar haal jij jouw nieuws vandaan?

Slide 8 - Woordweb

Jullie zijn ook jullie eigen poortwachter - bepalen zelf welk nieuws je tot je neemt.
Want je volgt niet alles. Dus:

- Welk nieuws volgen jullie op dit moment? (ook persoonlijke interesses hebben nieuws)
- Hoe kom je aan het nieuws? (apps, socials, krant, tv, vrienden, familie. school/leraar....)


Doel: leerlingen komen erachter dat er verschillende plekken zijn om nieuws vandaan te halen
Waar halen jongeren hun nieuws vandaan?
Naast de traditionele media halen de meeste jongeren hun nieuws online
Bekijk hier een fragment over jongeren en mediagebruik.
Mediastorm, HUMAN, 2023, 3.20 min

Slide 9 - Tekstslide

Uit dit fragment blijkt dat jongeren heel veel uren doorbrengen op hun mobiel en dus continu getriggerd worden in (bewegende) beelden. Dit maakt dat hun focus daar ook op ligt.
Verschillende nieuwsbronnen op maat - voor jongeren 
NOS Stories
NOS op 3
Instavandaag
Parra
Vice
Cestmocro
en nieuwkomer: Snackpaper

Kun je een verschil ontdekken met de traditionele nieuwsbronnen?

Slide 10 - Tekstslide

Verschil tussen nieuwsbronnen 
Het nieuws is korter en sneller, veel beeld en soms heel prettig uitgelegd - zonder dat het kinderlijk wordt. Duidelijk aanspraak op peergroep.

Slide 11 - Tekstslide

Er bestaan veel verschillende nieuwskanalen in Nederland. Dat is fijn want daarom kunnen we zelf kiezen waar we welk nieuws tot ons nemen. 

- Herkennen jullie de nieuwskanalen die bij de logo's horen? (er is geen goed of fout)

In deze slide staan bewust sociale-mediaplatformen, omdat veel mensen vaak geen duidelijk onderscheidt maken tussen het platform (drager) en de bron. In de volgende slide gaan we op dit verschil in.

De marker bijvoorbeeld is een nieuw platform van BNN-VARA dat op sociale media nieuws uiteen zet.
BRONNEN
 DRAGERS

Slide 12 - Tekstslide

Er zit en duidelijk verschil tussen de dragers van nieuwsbronnen en de nieuwsbronnen zelf. 
Zo zijn de dragers
- Kranten
- TV
- Radio
- Sociale Media platformen
Via deze dragers kunnen nieuwsbronnen (nieuwsorganisaties) hun nieuws, geselecteerd en gemaakt door journalisten, verspreiden. 
Ze hebben bijvoorbeeld hun eigen krant waarin ze nieuwsartikelen plaatsen, zoals de volkskrant. Een eigen TV programma, zoals het RTL Nieuws, een app zoals NU.nl of een instagram account zoals NOS stories. 

'Instagram' zelf is dus geen nieuwsbron, maar er kan wel nieuws op geplaatst worden door bronnen. 
Net als de 'TV' zelf geen nieuwsbron is, maar er wel nieuwsprogramma's zijn.

De dragers bepalen ook de manier van berichtgeving. Een bericht op socials is vaak kort en krachtig terwijl een krant veel uitgebreider over een onderwerp kan schrijven en een televisieprogramma het ook nog mooi in beeld moet brengen. Zo zie je dat berichtgeving nooit hetzelfde is.
Nieuwsbronnen bepalen hun eigen invalshoek  
bij het maken van een nieuwsbericht
Een invalshoek is een gezichtspunt of het perspectief waaruit je iets schrijft of laat zien. Het gaat over wat er wordt vertelt over een gebeurtenis en welke details je laat zien. Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van je doelgroep. 

Slide 13 - Tekstslide

Al die verschillende nieuwsbronnen hebben een eigen doelgroep en een redactie met een bepaalde blik op de wereld. Vanuit die factoren bepalen zij de invalshoek waar vanuit zij een onderwerp belichten. 
Het gaat er dus om WAT ze vertellen in hun nieuwsbericht. 
Dit is afhankelijk van de centrale vraag, vorm en doelgroep van het bericht.

In de volgende slide wordt besproken waar je een invalshoek aan kan herkennen.


De centrale vraag van het bericht
Gaat het over de bescherming van het milieu of gaat het over de gevolgen voor de boeren?

De vorm van het bericht
Is het lekker snel als een tiktok-post of is het een onderwerp in het journaal? 

Wie er wordt geïnterviewd
Laat je een kind of een volwassene erover vertellen of een voorstander of een tegenstander van een onderwerp?

Het soort vragen dat wordt gesteld

Zijn het open vragen of gesloten vragen?

De invalshoek herken je bijvoorbeeld aan:
Foto: Kees Torn

Slide 14 - Tekstslide

De invalshoek herken je bijvoorbeeld aan: 

De centrale vraag van het bericht
Gaat het over de bescherming van het milieu of gaat het over de gevolgen voor de boeren?

De vorm van het bericht
Is het lekker snel als een tiktok-post of is het een onderwerp in het journaal? 

Wie er wordt geïnterviewd
Laat je een kind of een volwassene erover vertellen of een voorstander of een tegenstander van een onderwerp?

Het soort vragen dat wordt gesteld
Zijn het open vragen of gesloten vragen?
Wat zien jullie hier gebeuren?
Denk aan:
  • De centrale vraag van het bericht.
  • De vorm van het bericht.
  • Wie er wordt geïnterviewd.
  • Het soort vragen dat wordt gesteld.
De Hofbar - Zit er schot in de zaak - POWNED 2021, 5.21 min
NOS journaal, NOS 2020, 1.59 min
NOS jeugdjournaal , NOS, 2022, 0.47 min
Bekijk onderstaande fragmenten over de wolf
foto: Pinterest

Slide 15 - Tekstslide

Deze opdracht komt overeen met de opdracht van de krantenkoppen. Nu mogen leerlingen videofragmenten analyseren. 

Op deze manier worden leerlingen zich er bewust van dat zowel bij geschreven stukken als bij video-items, een invalshoek wordt gekozen door de journalist/redactie.
PLURIFORMITEIT
Elke nieuwsorganisatie werkt met een eigen redactie en journalisten. Hierdoor maken nieuwsorganisaties vanuit hun eigen invalshoek nieuws. 
Sommige doen dit  voor een speciale doelgroep, zoals de doelgroep jongeren.
Al die verschillende invalshoeken zorgen voor...
=
De verschillen in nieuwsmedia

Slide 16 - Tekstslide

Bespreek dat al deze invalshoeken zorgen voor pluriformiteit. Leg uit wat pluriformiteit in de nieuwsmedia is.

Al die verschillende invalshoeken zorgen voor pluriformiteit in de nieuwsmedia. Dit betekent dat er in de nieuwsmedia veel verschillende soorten informatie (invalshoeken), zodat mensen goed geïnformeerd kunnen worden vanuit verschillende perspectieven.

https://www.nieuwsindeklas.nl/leerdoel/mediawijsheid/bronnen-voor-informatievaardigheden/pluriformiteit 
NOS-Journaal
NOS-Jeugdjournaal
Powned
RTL-nieuws
Volkskrant
Telegraaf
Issu - magazine staatsbosbeheer
Tijdschrift 'Ode aan de boer'
Zo krijgt elke uiting van nieuws haar eigen 'kleur'

Slide 17 - Tekstslide

Bespreek dat hierdoor elke uiting van nieuws haar eigen ‘kleur’ heeft en er daarom vanuit verschillende invalshoeken over nieuwsgebeurtenissen wordt geschreven.

De invalshoek is dus afhankelijk van de centrale vraag, de vorm en doelgroep.

Bron: Fokke & Sukke

Waarom is het belangrijk dat er
pluriformiteit in nieuwsmedia is?

Slide 18 - Woordweb

Bespreek met leerlingen waarom zij denken dat het belangrijk is dat er mediapluriformiteit is. 

Optionele antwoorden:
- zorgt voor diversiteit
- is belangrijk dat je vanuit meerdere perspectieven een mening kan vormen
- persvrijheid (komen we later op terug) 
- het zorgt ervoor dat mensen zelf kritisch kunnen nadenken

Mediapluriformiteit is belangrijk omdat het ons helpt om beter te begrijpen, kritisch te denken en ons een breder beeld te geven van wat er om ons heen gebeurt.
Pluriformiteit in nieuwsmedia is niet overal vanzelfsprekend

Slide 19 - Tekstslide

Mediapluriformiteit is niet overal vanzelfsprekend. 
In sommige landen vindt censuur plaats. Censuur betekent dat een land bepaalde informatie controleert of verbiedt. (Wikikids.nl)

Op de slide zie je een aantal voorbeelden. 

In deze landen is het lastiger voor mensen om een eigen mening te vormen. Vaak wordt namelijk alleen de mening van de regering geaccepteerd.
Zonder persvrijheid geen pluriformiteit 
Persvrijheid
Iedereen mag schrijven wat hij/zij wil, zolang het niet in strijd is met de wet.
=

Slide 20 - Tekstslide

Hoe kan het nou dat al die verschillende nieuwsmedia kunnen bestaan?
Dat door de persvrijheid die in Nederland geldt:
Persvrijheid: journalisten mogen schrijven wat ze willen: De overheid mag zich in Nederland niet bemoeien met wat mensen zeggen of schrijven (persvrijheid). Iedereen mag zeggen en schrijven wat hij wil. Zolang het niet in strijd is met de wet. Belediging, smaad en aanzetten tot haat en discriminatie zijn bijvoorbeeld verboden. Of iets in strijd is met de wet beoordeelt een rechter achteraf. (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/media-en-publieke-omroep/persvrijheid-bewaken) 

Als gevolg van persvrijheid kunnen journalisten zelf bepalen welk onderdeel van een nieuwsgebeurtenis zij aandacht geven:
Invalshoek/perspectief: Journalisten bepalen wat ze over een bepaald onderwerp vertellen.

Het selecteren en maken van nieuws wordt dus gedaan door mensen. Deze mensen zijn journalisten die ook persoonlijke interesses hebben.
Pluriformiteit zorgt er dus voor...
  • Dat jij bij gebeurtenissen in het nieuws verschillende kanten van het verhaal kunt opzoeken.

  • Dat jij jouw eigen mening over een onderwerp kan vormen.

Slide 21 - Tekstslide

Boodschap: Mediapluriformiteit zorgt er dus voor dat je een zo compleet mogelijk beeld krijgt van een nieuwsgebeurtenis  en dat je goed en objectief jouw eigen mening over een onderwerp kan vormen.

Dit is belangrijk voor de democratie.
Journalisten kiezen het nieuws dat ze gaan maken (poortwachter). Zij hebben hun eigen kijk op het nieuws, door bijvoorbeeld hun doelgroep of de afstand tot het nieuws.
Welke weg hebben we bewandeld?
Daarom kiezen ze een passende  invalshoek om het nieuws over te brengen.
Hierdoor wordt een gebeurtenis op meerdere manieren vertelt.
Dat zorgt voor pluriformiteit.
Al deze nieuwsberichten dragen vervolgens weer bij aan hoe jij jouw mening vormt!

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

  • Dat nieuws een product is dat gemaakt wordt door journalisten

  • Dat jij zelf ook je eigen nieuwsselectie maakt.

  • Wat pluriformiteit in de media is.

  • waarom pluriformiteit belangrijk is voor jouw meningsvorming en de democratie.

Nu weet je...

Slide 23 - Tekstslide

Ga met de leerlingen na wat ze deze les hebben geleerd. 

In de volgende les gaan we het hebben over framing.