6.2 Een bijzondere bestuursvorm

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

6.2 (deel) Kenmerkend Aspect: 'De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht' 

• 1581: Acte van Verlatinghe > de Noordelijke Ned. geen vorst meer >
• soevereiniteit lag bij de Statenvergadering van de Gewestelijke Staten
• overkoepelend bestuur: Staten Generaal, taken:
• - buitenlandse zaken (behartigd door de raadspensionaris van Holland)
• - leger (in handen van de stadhouder uit het Huis van Oranje)
• - enkele belastingen (voor gemeenschappelijke zaken)
• - bemiddeling bij geschillen tussen gewesten
• - bestuur over 'generaliteitslanden' (Brabant/Limburg/Vlaanderen)
• Belangrijk:

In de Nederlanden was géén vorst,

(itt de situatie in het buitenland)

maar lag het bestuur in handen van de rijke burgers (Holland/Zeeland)

XXX

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

het gewest Holland betaalde 60 % van de defensielasten

stadhouder prins Maurits van Oranje                                (1576 - 1625)

Johan van Oldenbarnevelt raadspensionaris (1547 - 1619)

Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof

Standbeeld Van Oldenbarnevelt, tegenover het Binnenhof

Stadhouder Willem III (1650 - 1702) en Mary Stuart 

Raadpensionaris Johan de Witt   (1625 - 1672)

Dieptepunt in de rivaliteit tussen de Oranjes en de regenten:

• 1650: stadhouder Willem II valt Amsterdam aan (!) teneinde:
• de macht van het Gewest Holland / de kooplieden te beperken.
• Na plotselinge dood Willem II ("signaal van God") >
• Stadhouderloze Tijdperk in de Republiek 
• raadspensionaris Johan de Witt (staatsgezind) aan het roer: o.a.
• - 'De ware vrijheid' vastgelegd in 'Het Eeuwig Edict' (1667) en
• - diplomatie ipv versterking (land-) leger
• - wel opbouw vloot ("Engeland vormt het ware gevaar")

1672: Rampjaar: Frankrijk, Engeland Keulen en Munster vallen Rep. aan

Willem III benoemd als stadhouder > 'redder van de Republiek'

vervolg (deel-) KA: .... de bloei in cultureel opzicht van de Republiek

Frans Hals: Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van Laen (1622)

Rembrandt: Portret van een geleerde (1645)

Hoe werden de luxegoederen betaald?

handel in luxe artikelen, afkomstig uit Azië

handel in bulkgoederen, afkomstig uit de landen rondom de Oostzee