Les 4: Terugblik gastcollege en interventies en aanpak

Les 4: Terugblik gastcollege en interventies/aanpak

Wat herinner je je nog van het gastcollege over externaliserend gedrag? Geef drie steekwoorden.

Herhaling! Wat weet je nog?
Wat is externaliserend gedrag?

Wat kan een oorzaak zijn?

Wat is een gevolg van externaliserend gedrag?

Hoe moeten we nu met dit gedrag omgaan?

Er zijn 7 effectieve aanpakken om als onderwijsassistent om te gaan met externaliserend gedrag, namelijk:

- Blijf kalm en voorspelbaar 

- Gedrag scheiden van persoon

- Structuur en grenzen 

- Functie van gedrag 

- De-escalerend handelen 

- Relatie opbouwen                                                    - Signaleren en samenwerken 

1. Blijf kalm en voorspelbaar 

Waarom?

Kinderen met externaliserend gedrag kunnen snel escaleren wanneer zij onveiligheid of onrecht ervaren. 

Hoe? 

Gebruik een rustige stem, wees consistent, laat lichaamstaal overeenkomen met wat je zegt.

Speciaal basisonderwijs

Structuur en voorspelbaarheid zijn nóg belangrijker. Gebruik visuele dagritmekaarten, pictogrammen of vaste routines.

Een leerling begint te schreeuwen als hij geen beurt krijgt. Wat doe je?

2. Gedrag scheiden van persoon

Waarom?

Externaliserend gedrag is vaak een uiting van frustratie of onvermogen, niet onwil. 

Hoe?

Benoem het gedrag (“Je slaat nu iemand”), maar benadruk dat de leerling wél gewenst is (“Jij mag er zijn, maar slaan doen we niet”).

Regulier onderwijs

Leerlingen hebben vaak minder intensieve begeleiding; korte 1-op-1 momentjes kunnen al helpen.

3. Structuur en grenzen

Waarom?

Veel externaliserend gedrag ontstaat uit onduidelijkheid of onverwachte situaties.

Hoe?

Maak klassenregels zichtbaar en bespreek ze regelmatig. Gebruik stoplichtsystemen of beloningssystemen.

Speciaal onderwijs 

Vaak meer visuele ondersteuning (bijv. time-timers, beloningskaarten, picto-agenda).

4. Functie van gedrag 

Waarom?

Gedrag heeft altijd een reden (bijv. aandacht krijgen, vermijding, controle willen houden).

Hoe?

Analyseer: Wat gebeurde er vlak vóór het gedrag? Wat is de reactie? Wat bereikt de leerling ermee?

Speciaal onderwijs

Meer tijd voor observatie en analyse; vaak nauwe samenwerking met gedragsdeskundigen.

5. De-escalerend handelen 

Waarom?

In een opbouwende conflictsituatie kun je nog veel doen om escalatie te voorkomen.

Hoe?

Houd fysieke afstand, stel open vragen ("Wat heb je nodig om te kalmeren?"), bied keuzemogelijkheden ("Wil je nu even buiten zitten of met de time-timer vijf minuten rust nemen?")

Speciaal onderwijs

Vaak vaste de-escalatieruimtes of time-out plekken met duidelijke afspraken.

6. Relatie opbouwen 

Waarom?

Leerlingen met gedragsproblemen hebben vaak negatieve ervaringen met volwassenen.

Hoe?

Toon oprechte interesse, maak afspraken 1-op-1 en gebruik humor als het kan.

Speciaal onderwijs

Er is meer ruimte om relaties op te bouwen door kleinere groepen en meer individuele begeleiding.

7. Signaleren en samenwerken 

Waarom?

Je hoeft het niet alleen te doen.

Hoe?

Houd observatielijsten bij, overleg met IB’er of gedragsspecialist, betrek ouders/verzorgers op constructieve manier.

Speciaal onderwijs

Multidisciplinair team is standaard, met orthopedagogen en therapeuten.