Feit en Fictie I Werner Herzog

• Kunst, ckv, filmeducatie
• Middelbare school
• HBO
• MBO
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6
• Studiejaar 1,2

Introductie

Breng de tentoonstelling "Werner Herzog: The Ecstatic Truth" van Eye Filmmuseum naar je klas en onderzoek gezamenlijk de grens tussen feit en fictie! Werner Herzog is een van de meest prominente filmmakers van onze tijd. Zijn kenmerkende stem - je herkent zijn voice-over uit duizenden - en zijn no-nonsense imago hebben van hem bijna een mythische cultfiguur gemaakt, die in talloze internetmemes voorkomt. Wat Herzog echt onderscheidt, is zijn voortdurende zoektocht naar de waarheid en zijn uitdaging van conventionele grenzen. Met behulp van dialogen, kijkopdrachten en praktische opdrachten analyseren leerlingen met een kritische blik het werk van Werner Herzog. Ze verkennen de grens tussen feit en fictie en ontdekken wat zijn werk zo controversieel maakt. Extra leuk; de les daagt de leerlingen met 3 (optionele) opdrachten creatief uit! Kies zelf welke het beste aansluit bij jouw klas .

Instructies

Lesdoelen:

• Kennismaken met het filmwerk en de filmtaal van Herzog.
• Begrijpen waarom er geen strikte scheidslijn bestaat tussen feit en fictie.
• Leerlingen kunnen uitleggen waarom feitelijkheid of objectiviteit niet bestaat binnen de beeldtaal.

Deze les sluit aan bij het examenprogramma Kunst Algemeen en het vernieuwde CKV (havo/vwo). Het past goed binnen Domein B - dimensie feit en fictie.

Lesopbouw en tijdsplanning

De les duurt 45 minuten en bevat filmfragmenten, (kijk)vragen, en optionele opdrachten.

Feit en fictie in documentaire film | Slide 1-9 I 25 minuten

• Intro Werner Herzog | 5 min
• Fragment bekijken met een gerichte kijkvraag | 2
  
• Bespreking van het fragment | 5
• Stelling en uitleg over feit en fictie in documentaire | 8
  
• Fragment bekijken met andere muziek | 5
  
• Optionele opdracht: voice-over bedenken | 10
  

Feit en fictie bij Werner Herzog | Slide 10-17 I 20 minuten

• Bekijken van een interview | 2 min
• Bespreking van het interview | 5
  
• Fragment bekijken met een gerichte kijkvraag | 2
  
• Bespreking van het fragment | 5
  
• Klassikale of groepsdiscussie | 6
  
• Optionele opdracht: groepsfoto maken | 20
  
• Optionele opdracht: Docu bekijken en bespreken I 25
  

Materiaal: Voor de (optionele) opdrachten hebben de leerlingen een mobiele telefoon, tablet of camera nodig.

Meer films van Werner Herzog met je klas kijken? Maak een gratis account aan op de Eye Film Player en bekijk gratis films uit de collectie van Eye.

Meer doen met film in je kunstvak? Bekijk meer filmlessen voor het vo hier.

FEIT & FICTIE

 

Onderzoek de grens van feit en fictie in het werk van Werner Herzog

Intro

In deze les nemen we een kritische blik op de films van Werner Herzog, onderzoeken we de subtiliteiten van de grens tussen feit en fictie, en ervaren we wat het werk van Werner Herzog zo controversieel maakt.

Optioneel: Tenslotte gaan jullie zelf met een (creatieve) opdracht de grens tussen feit en fictie onderzoeken.

Vraag 

Kijk

Luister

Info

Doe opdracht

Legenda

Als er een icoon in beeld staat kun je er op klikken. Er zijn vragen en kijk- en luisteropdrachten.

Werner Herzog is zelf ook acteur, waarbij hij gastrollen speelde in populaire shows zoals "Rick and Morty" en "The Simpsons". Hij maakte ook een verschijning in Hayao Miyazaki's film "The Wind Rises" en vertolkte de rol van de schurk The Client in de serie "The Mandalorian".

Werner Herzogs handelsmerk is zijn stem en zijn Beierse dialect. Luister zelf!

Werner Herzog staat bekend als een echte 'hands-on' filmmaker. Hij schuwde niet om onconventionele methoden te gebruiken om zijn visie tot leven te brengen. Een opmerkelijk voorbeeld hiervan is te zien in zijn film "Fitzcarraldo", waar hij daadwerkelijk een schip van 160.000 kg over een berg liet slepen.

Zijn werk omvat documentaires, korte films, speelfilms en grote Hollywoodproducties met acteurs als Nicole Kidman, Christian Bale en Robert Pattinson. 

Zijn eerste korte film maakte hij op 19 jarige leeftijd. Sindsdien heeft hij meer dan 70 films gemaakt. 

Werner Herzog hypnotiseert soms zijn acteurs.
Herzog leerde hypnotiseren voor de film Herz aus Glas en heeft het ook toegepast voor zijn film Invincible.

Natuur en landschap zijn vaak terugkerende thema's in Herzogs films. Natuur illustreert vaak de innerlijke gemoedstoestand van zijn hoofdpersonages. 

Over Werner Herzog

Werner Herzog is niet alleen een filmmaker, maar ook een ware cultfiguur. Zijn invloed is zo groot dat hij talloze imitaties heeft geïnspireerd op sociale media. Het is dan ook geen verrassing dat Time Magazine hem in 2009 heeft opgenomen in hun lijst van meest invloedrijke mensen ter wereld. Herzog heeft een breed scala aan werk, waaronder documentaires, korte films, speelfilms en zelfs Hollywoodproducties met bekende acteurs zoals Nicole Kidman, Christian Bale en Robert Pattinson. Naast regisseur is Herzog ook acteur, schrijver van boeken en oprichter van zijn eigen filmschool, de Rogue Film School.

Ontdek meer informatie over Herzog door de hotspots op de dia te openen.

Bekijk deze korte trailer om een indruk te krijgen van de films van Werner Herzog. Druk op de afspeelknop om de film te starten en vergeet niet het geluid aan te zetten.

We gaan nu een kort fragment bekijken uit de film "Encounters at the End of the World" van Werner Herzog. Denk je dat het een fictiefilm of een documentaire is? Is het een speelfilm of een non-fictie film?

Kijkvraag: Feit en Fictie in documentaire film

We gaan nu een kort fragment bekijken uit de film "Encounters at the End of the World" van Werner Herzog. 

• Denk je dat het een fictiefilm of een documentaire is? 

Bekijk het filmfragment
Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Wat heb je gezien?

Waar denk je dat de film over gaat?

Denk je dat dit een speelfilm of een documentaire is?

Waarom denk je dit? Waaraan zie of hoor je dit?

Dit is een documentaire. De film laat een verhaal zien over “echte” mensen en dieren en “echte” plekke, waarin niet wordt geacteerd zoals in speelfilms.

Fragment bespreken 

• Wat heb je gezien? (Alle antwoorden zijn goed)
• Waar denk je dat de film over gaat? (De film gaat over Antarctica, de mensen die er wonen en werken, hoe zij omgaan met de ruwe omgeving en deze interpreteren, de schoonheid van het continent, de natuur en dieren)
• Denk je dat dit een speelfilm of een documentaire is? (Documentaire. De film toont een verhaal over "echte" mensen, dieren en plaatsen, waarin er geen acteerprestaties plaatsvinden zoals in speelfilms.)
• Waarom denk je dit? Waaraan zie of hoor je dit? (Echte mensen, dieren en locaties, afwezigheid van acteurs, natuurlijk licht, voice-over, hand-held camera, beperkte cameraperspectieven)

Documentaires laten altijd de waarheid zien!

Ben je ermee eens? Sta dan op!

Of ben je ermee oneens? Blijf dan zitten!

Stelling: Feit en fictie in documentaires

• Documentaires laten altijd de waarheid zien! Ben je ermee eens of oneens? Waarom?

We bekijken het fragment nog een keer. Maar dit keer met een andere muziek keuze en zonder voice over. Wat voor gevoel krijg je nu van de beelden? Verandert de verhaal?

Met een voice over kan een filmmaker zijn eigen commentaar aan een film toevoegen en daarmee context geven aan de beelden, maar ook een subjectieve interpretatie. 
Bedenk je eigen verhaal bij wat je ziet en maak  je eigen live voice over voor de eerste minuut van het fragment.

Documentaires hebben de intentie om echte verhalen te vertellen. Echter, zelfs in een documentaire maakt de filmmaker tal van keuzes. Ze bepalen wat je ziet, wat je hoort en hoe het verhaal wordt verteld. Niets wordt toevallig vastgelegd, vaak is alles zorgvuldig gepland.

Feit en Fictie in documentaire

Documentaires hebben de intentie om echte verhalen te vertellen. Echter, zelfs in een documentaire maakt de filmmaker tal van keuzes. Ze bepalen wat je ziet (camera en montage), wat je hoort (muziek en geluid) en hoe het verhaal wordt verteld (montage). Niets wordt toevallig vastgelegd, vaak is alles zorgvuldig gepland.

Daarom zijn documentaires geen objectieve weergave van de werkelijkheid. Integendeel, ze tonen juist de subjectieve blik van de makers.

Bekijk het filmfragment met een andere muziek

We gaan het fragment nogmaals bekijken, maar dit keer met andere muziek en zonder voice-over. Test zelf hoeveel invloed de maker heeft!

Start de film (zonder geluid) en zet de audioknop (onder de film) aan met de andere (vrolijke) muziek.

• Welk gevoel roepen de beelden nu bij je op?
• Verandert het verhaal?

Optionele doe-opdracht:

Voice-over bedenken

Met een voice-over kan een filmmaker zijn eigen commentaar aan een film toevoegen en zo context geven aan de beelden, maar ook een subjectieve interpretatie geven.

Bedenk je eigen verhaal bij wat je ziet en maak je eigen live voice-over voor de eerste minuut van het fragment.

Werner Herzog gaat vaak nog een stap verder dan veel andere documentairemakers, en dat is wat hem zo controversieel maakt. We gaan nu kijken naar een interview met Werner Herzog, waarin hij zijn ideeën over feiten in documentaires deelt.

Wat is zijn visie op feiten in documentaires?

Kijkvraag: Feit en Fictie bij Werner Herzog

Werner Herzog gaat vaak nog een stap verder dan veel andere documentairemakers, en dat is wat hem zo controversieel maakt. We gaan nu kijken naar een interview met Werner Herzog, waarin hij zijn ideeën over feiten in documentaires deelt.

• Kijk naar het interview met Werner Herzog. Wat is zijn idee over feiten in documentaires?

Bekijk het interview van Herzog
Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten en zet eventueel de automatische ondertiteling aan. 

Werner Herzog: "Waarheid komt niet uit feiten. Er is een diepere laag van waarheid die niets meer te maken heeft met het puur feitelijke“ Hij raad aan "een werkelijkheid te construeren die de waarheid verlicht".

Herzog is in zijn films niet geïnteresseerd in feiten. Hij zoekt naar een diepere, echte waarheid achter de feiten. Herzog noemt deze “echte” waarheid: Ekstatische Wahrheit.

Feit en Fictie bij Werner Herzog

Herzog is in zijn films niet geïnteresseerd in feiten. Hij zoekt naar een diepere, echte waarheid achter de feiten. Herzog noemt deze “echte” waarheid: Ekstatische Wahrheit

"Waarheid komt niet uit feiten. Er is een diepere laag van waarheid die niets meer te maken heeft met het puur feitelijke“ Herzog raad aan "een werkelijkheid te construeren die de waarheid verlicht".

We gaan nu een kort fragment bekijken uit de film Bells from the deep. Wat zou Werner Herzog geconstrueerd kunnen hebben in dit fragment om een "diepere waarheid" te laten zien?

Constructie en manipulatie in documentaire film

We gaan nu een fragment bekijken uit de film "Bells from the deep" en onderzoeken hoe Herzog zijn echte waarheid construeert.

• Wat zou Werner Herzog geconstrueerd kunnen hebben in dit fragment om een "diepere waarheid" te laten zien?
  

Kijkvraag: filmfragment van Bells from the deep

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

• Wat zou Werner Herzog geconstrueerd kunnen hebben in dit fragment om een "diepere waarheid" te laten zien?
  

Wat heb je gezien?

Waar denk je dat de film over gaat?

Wat denk je dat Herzog in dit fragment heeft geconstrueerd?

In deze scène gebruikt Herzog twee figuranten om een scène na te spelen die nooit in werkelijkheid op dit meer heeft plaatsgevonden.

Waarom heeft Herzog hiervoor gekozen? Welke diepere waarheid zou hij ermee kunnen laten zien?

Fragment bespreken:

• Wat heb je gezien?
• Waar denk je dat de film over gaat? (De film gaat over geloof en bijgeloof in Rusland)
• Wat denk je dat Herzog in dit fragment heeft geconstrueerd?

In deze scène toont Herzog twee pelgrims die op hun buik over een bevroren meer kruipen, terwijl ze lijken te luisteren naar klokken die afkomstig zouden zijn van een verzonken stad in het meer. In werkelijkheid zijn deze mannen op het ijs geen echte pelgrims, maar twee opgepakte dronkaards die als figuranten een scène naspelen die waarschijnlijk nooit in werkelijkheid op dit meer heeft plaatsgevonden.

• Waarom heeft Herzog hiervoor gekozen? Welke diepere waarheid zou hij hiermee kunnen tonen? (Hij beeldt de legende uit, creëert een intrigerend beeld dat de aandacht van de kijker trekt, en verkent "diepere waarheden" over de mens, zoals het aangeboren verlangen naar betekenis en verbinding, de menselijke verbondenheid door geloof, en het vermogen om vol te houden in moeilijke omstandigheden.)

Vind je het belangrijk te weten wat feit is en wat fictie is in documentaires?

Hoeveel constructie/manipulatie vind je ok in een documentaire?

Moet je het aan de kijker laten weten, als je de feiten in een film manipuleert?

Werner Herzog gaat in zijn documentaires verder dan de feiten. Hij interpreteert, ensceneert, construeert en manipuleert om een "diepere waarheid" te laten zien. Zijn unieke stijl van filmmaken inspireert velen, maar krijgt ook veel kritiek van filmmakers die zijn aanpak onethisch vinden.

Discussie

Werner Herzog gaat in zijn documentaires verder dan de feiten. Hij interpreteert, ensceneert, construeert en manipuleert om een "diepere waarheid" te laten zien. Zijn unieke stijl van filmmaken inspireert velen, maar krijgt ook veel kritiek van filmmakers die zijn aanpak onethisch vinden.

Bespreek klassikaal of in groepjes:

• Vind je het belangrijk te weten wat feit is en wat fictie is in documentaires?
  
• Hoeveel constructie/manipulatie vind je ok in een documentaire?
  
• Moet je het aan de kijker laten weten, als je de feiten in een film manipuleert?

Maak een klas foto die de diepe waarheid over jullie klas laat zien. Laat de ware identiteit en dynamiek van je klas  zien door verder te gaan dan het traditionele idee van een klas foto (rij staan en glimlachen). Onderzoek unieke kenmerken, relaties en eigenaardigheden. Gebruik lichaamstaal, omgeving, rekwisieten, kostuums om jullie verhaal te vertellen.

Bekijk een andere documentaire en bespreek samen waar de hand van de maker zit.

Optionele Doe opdrachten

Maak een klas foto!

Maak een klas foto die de diepe waarheid over jullie klas laat zien. Laat de ware identiteit en dynamiek van je klas  zien door verder te gaan dan het traditionele idee van een klas foto (rij staan en glimlachen). Onderzoek unieke kenmerken, relaties en eigenaardigheden. Gebruik lichaamstaal, omgeving, rekwisieten, kostuums om jullie verhaal te vertellen.

Bijvoorbeeld: ga een meter uit elkaar staan om te laten zien dat jullie geen vrienden zijn of maak gekke gezichten om te laten zien dat jullie de grappigste klas zijn. Laat je ook inspireren door awkward family photos.

Docu bekijken en onderzoeken

Bekijk een andere documentaire en bespreek samen waar de hand van de maker zit. Kijk op Filmeducatie.nl voor een geschikte documentaire film voor je leerlingen.

Meer films van Werner Herzog met je klas kijken? Maak een account aan op de Eye Film Player en bekijk gratis films uit de collectie van Eye.

Meer doen met film in je kunstvak? Bekijk meer filmlessen voor het vo hier.