Herhaalles 2021-2022 periode 2.3

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Herhaalles

Periode 3

Leerjaar 2

Lesindeling

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les en Lesindeling (5 min.)
   
3. Anatomie en Pathologie Luchtwegen (30 min.)
4. Oefentoets (45 min.)
5. Anatomie en Pathologie Spijvertering (30 min.)
6. Oefenen met Gimkit/Expert college etc. (30 min.)
7. Anatomie Hormonen (15 min.)
8. Afsluiting (5 min.)
   

Vorige lessen

1. Luchtwegen
   
   
2. Spijsverteringsstelsel
   
   
3. Hormoonstelsel (begin)

Viraal

• Acute bronchitis
• Pneumonie door influenza
• SARS

Behandeling: Vaak symptomatisch, antibiotica alleen bij uitzonderingen:

• Kwetsbaarheid
• Risico op verergering 

Bacterieel

• 'Gewone' pneumonie 
• Tuberculose

• Pneumonie door legionella

Behandeling: Antibiotica

• Let op resistentie 
• Let op therapietrouwheid

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën (virus)

• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
  
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Pneumonie (longontsteking): Ontsteking van de alveoli (bacterie) 

• Vaak bij lage weerstand (ouderdom, COPD, roken)
  
• Kortademigheid, koorts, slijm ophoesten, pijn, krakende inademing

Pathologie luchtwegen (2)

Influenzapneumonie: 'gevaarlijke griep' (influenzavirus)

• Hoofdpijn, spierpijn, malaise, verkoudheidsverschijnselen
• Virus beschadigt de luchtwegen: risico op Superinfectie (bacteriën)

Legionellose: Longontsteking door Legionella-bacterie

• Bacterie groeit in stilstaand water (25-55 graden)
• Besmetting door inademing van druppeltjes (douchen)
• Griepverschijnselen, vaak braken, buikpijn, diarree, sufheid

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Pathologie luchtwegen (3)

Tuberculose: Bacteriële infectieziekte

• (Zeer) lange incubatietijd -> wel besmet, geen infectie
• Bacterie zit vooral in de longen
• Vermoeidheid, koorts, bloed ophoesten, nachtzweten, vermagering

SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome (COVID)

• SARS-virus via druppelcontact 
• Plotseling koorts, spierpijn, hoofdpijn, keelpijn, droge hoest
• Complicaties: Pneumonie door hele long

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Al eerder epidemieën in 2002 en 2003, alleen toen nog niet in Nederland. Nu een pandemie (wereldwijd)

Symptomen lijken op griep, alleen heeft COVID het verlies van smaak en reuk erbij.

Remdesivir en dexamethason zijn niet bewezen effectief

Astma en COPD

Astma en COPD: Vernauwing (obstructie) van de luchtwegen

Astma:

• Vaak normaal longfunctioneren tussen aanvallen door
• Oorzaak: allergie
• Deels erfelijk
• Begint op jonge leeftijd
• Normale levensverwachting

COPD:

• Verminderde longfunctie tussen aanvallen door
• Veel slijmproductie
• Oorzaak: veelal door roken
• Begint na 40e
• Vroeger overlijden

Beide lijken veel op elkaar! Er is geen zwart-wit onderscheid, maar veel overlap

ASTMA

CHRONISCHE BRONCHITIS

Chronische bronchitis heeft constant meer slijm in de longen en daarom benauwdheid/natte hoest

Med. Longaandoeningen

Sympathico-mimetica: Bootsen het effect van het sympathische deel na

• Vooral bij astma
• Medicijnen: Salbutamol, Terbutaline en Salmeterol
  

Parasympathicolytica: Remt de werking van het parasympathische deel

• Vooral bij COPD (remt de slijmvorming)
• Medicijnen: Ipratropium en Tiotropium

Lagere dosis zorgt voor minder bijwerkingen

Oefentoets

Open de Kennistoetsenbank en maak de oefentoets AFP

AFP Spijsvertering

1. Slokdarm (oesophagus):

• Hernia diafragmatica: breuk in middenrif
• Reflux: terugstromen van maaginhoud
• Oesophagitis: ontsteking slokdarm
• Slokdarmcarcinoom: hele slechte prognose

AFP Spijsvertering (2)

2. Maag (gaster):

• Gastro-enteritis: Buikgriep door virus (let op uitdroging)
• Gastritis: Ontsteking maagwand (NSAIDs, Helicobacter Pylori)
• Dyspepsie: Functioneel of organisch
• Maagzweer: Door NSAIDs en Helicobacter Pylori, risico maagkanker

Medicijnen: Secretieremmers (remmen maagzuurproductie), mucosaprotectiva (beschermend laagje) en anti-emetica (tegen braken)

AFP Spijsvertering (3)

3a. Lever (hepar): pitstop van het lichaam

• Hepatitis A/B/C: bloed-bloedcontact, virusinfectie
• Levercirrose: Verlittekening van de lever -> leverfalen

3b. Galblaas: opslag voor gal uit de lever

• Galstenen: Fat, female, forty, fertile and fair

3c. Alvleesklier (pancreas): endocriene/exocriene klier

• Insuline, glucagon, amylase, protease en lipase

AFP Spijsvertering (4)

4. Dunne darm: Duodenum, jejunum en ileum

• Opname van voedingsstoffen via 'haartjes' (villi)
• Coeliakie: Glutenallergie -> 'haartjes' gaan kapot
• Ziekte van Crohn: Ontstekingsplekken dwars door de wand van de dunne én dikke darm (lokaal)

5. Dikke darm: Caecum, colon ascendens/transversum/descendens/sigmoid

• Opname vocht en vitamine K
• Colitis Ulcerosa: Ontstekingen door de hele dikke darm

AFP SPijsvertering (5)

• Appendicitis: Blinde darmontsteking (operatie)
• Coloncarcinoom: Dikke darmkanker (operatie, chemo, bestraling)
• Darmpoliepen: Uitstulpingen darmslijmvlies (kan kanker worden)
• Divertikels: Uitstulpingen darmwand naar buiten (kunnen ontsteken)
• Ileus: Mechanische of paralytische darmafsluiting
  
  
• Obstipatie: Verstopping (contactlaxantie, osmotische laxantia of volumevergrotende middelen)

Zelf oefenen

https://www.gimkit.com/join/6234862b434c7c002333cd27

Hormonen

Hormoonproductie: 

• Endocriene cellen: Gespecialiseerd in één/meerdere hormonen
  
• Neurosecretoire cellen: Gespecialiseerde zenuwcellen
  

Hormonen zijn:

• -Troop/Glandotroop: Zetten andere organen aan tot hormoonproductie 
• Effector: Werken zelf direct op weefsels
• Steroïdhormonen: Op basis van cholesterol, langzaam werkend
• Eiwithormonen: Op basis van eiwit, wateroplosbaar, snelwerkend

Werking van hormonen

De hoeveelheid hormonen in het bloed hangt onder andere af van: 

• Signalen van autonome zenuwstelsel 
  
• Ritme, schommeling in de tijd 
• Leeftijd
• Plaatselijke omstandigheden
• Negatieve terugkoppeling

De concentratie hormonen in het bloed bepaalt de werking!

• Drempelwaarde voor goed functioneren

Regelkring

Regelkring: Houdt de concentratie hormonen in balans (HOMEOSTASE)

• Regelt aanmaak en afbraak van hormonen
• Door negatieve feedback en positieve feedback

Negatieve feedback: De productie van een stof remt de aanmaak weer.

Positieve feedback: De productie van een stof zorgt ervoor dat er nog meer van een stof aangemaakt wordt.

Afbraak van hormonen vindt plaats in de lever

Hypothalamus en Hypofyse

Hypothalamus: De 'baas'

• Regelt het autonome zenuwstelsel (onbewuste processen)
• Bijvoorbeeld temperatuur, honger- en dorstgevoel, dag- en nachtritme (de biologische klok), de emoties en het geheugen. 

Hypofyse: De 'onderbaas'

• Regelt lichaamsfuncties door afscheiden van hormonen
• Verbonden via hypofysesteel aan de hypothalamus

De hypothalamus en de hypofyse zijn met de hypofysesteel met elkaar verbonden. 

De hypothalamus 'meet' of er voldoende van een bepaald hormoon in het bloed aanwezig is. Wanneer het lichaam meer of minder van een bepaald hormoon nodig heeft, geeft de hypothalamus de hypofyse een seintje. Dat gaat met behulp van hormonen.

Hypofyse

Hypofyse: 

• Produceert 9 verschillende hormonen
• Bestaat uit een voorkwab en een achterkwab

Voorkwab: Endocrien weefsel (gespecialiseerd in één/meer hormonen)

• 7 verschillende hormonen (TSH, ACTH, LH, FSH, GH, PRL, MSH)

Achterkwab: Neurosecretoire cellen (gespecialiseerde zenuwcellen)

• 2 hormonen (Oxytocine en ADH/vasopressine)

Huiswerk