Hoofdstuk 1, paragraaf 4, deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Paragraaf 1.4

Europa: Winnaars en verliezers

Maak een schets van Europa in je schrift

Hoe is de welvaart verdeeld? 

Waar vind je de welvarende gebieden? En waar de minder welvarende? 

Denk na over de legenda

Welke kleuren/patronen gebruik je?

Betekenis van de kleuren/patronen

Mijnbouw in Nederland. Introductie i.v.m. het sluiten van alle mijnen in Nederland door een reden die in deze les uitgelegd gaat worden. Nadruk niet alleen leggen op Nederland maar op Europa, dat is waar deze paragraaf over gaat. 

De laatste mijn die gesloten werd was die van Heerlen. Dat was in 1974.

Leerdoelen

- Je weet de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor de de-industrialisatie van het Ruhrgebied.

- Je begrijpt waarom Zuid-Duitsland een rolmodel is voor succesvolle maakindustrie in een rijk land.

- Je kunt het verband tussen de de-industrialisatie, herstructurering en kenniseconomie uitleggen. 

Voorbereiding

Lees paragraaf 1.4. en beantwoord de vragen in je schrift.

1. Wat veroorzaakte de de-industrialisatie in het Ruhrgebied? Noem twee oorzaken.

2. Welke rol speelde overheidssteun bij de transformatie van het Ruhrgebied? Noem twee voorbeelden van overheidssteun in het Ruhrgebied.

3. Waarom wordt het Ruhrgebied gezien als een succesvolle herstructurering? Noem twee positieve gevolgen.

4. Wat zijn hoogwaardige, kapitaalintensieve industrieën in Zuid-Duitsland en waarom zijn ze belangrijk voor de economische groei?

5. Hoe heeft Zuid-Duitsland een agglomeratievoordeel bereikt?

6. Wat zijn de huidige uitdagingen voor de regio Zuid-Duitsland?

Europa is niet overal hetzelfde. Taal is bijvoorbeeld anders.

Klimaat is anders

BBP/ per hoofd in EU-regio's

Economie is anders. Dit is de belangrijkste. Maak een bruggetje naar de volgende slide. Verwijs vooral naar de tweedeling oost-west. 

Verwijs ook naar regionale ongelijkheid (verschil stad-platteland). Centrum - periferie relatie op nationale schaal. 

Bron: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20210303-1

Het Ruhrgebied: van grauw naar groen

Ligging Ruhrgebied

Het Ruhrgebied 

Zuid-Duitsland

assemblage

arbeidsintensief

hightechindustrie

kennisintensief

• Hoogopgeleide bevolking
  
  
• Gericht op binnenland met grote afzetmarkt
  
  
• Goed bereikbaar over water en spoor
  
  
• Nog steeds werkloosheid en schulden, maar wel steeds minder

• Hoogopgeleide bevolking
  
  
• Agglomeratievoordelen, dus ook diensten
  
  
• Hoogwaardige maakindustrie (auto's), gericht op groeimarkten (BRICS)
  
  
• Welvarendste provincie Duitsland

            Ruhrgebied                             Zuid-Duitsland

Creëer je eigen beeldverhaal

• In tweetallen
• Lees verschillen in Europa 
• Dan kiest de een voor het Ruhrgebied, de ander voor Zuid -Duitsland.

• Nu maakt elke leerling een beeldverhaal van ''zijn'' regio bijvoorbeeld in PowerPoint.

Voor het Ruhrgebied komt in beeld:

 - de situatie voor 1980 met o.a. de de-industrialisatie;

 -de herstructurering;

 -het Ruhrgebied nu.

Voor Zuid- Duitsland komt in beeld:

- agrarische Zuid- Duitsland voor de industrialisatie;

 -voorbeelden van kapitaalintensieve industrieën;

 -hightech industrie (hoogwaardige maakindustrie).

Elke beeld krijgt een bijschrift met antwoord op de vragen:

 -waar is dit?    -wat is dit?  -waarom is dit typisch voor mijn gebied?

Wat zorgde in de 19e eeuw voor de snelle groei van het Ruhrgebied in Duitsland?

Ontwikkeling

Arm & rijk

- Interne & externe factoren

* Wat is ontwikkeling?

Stoommachine tijdens industriële revolutie

Opkomst staalindustrie

Centraal Dortmunt

Op blz. 8 wordt bij opsomming 2. mno's

1. Wat is een omschrijving van een mno?

2. Waarom is het verstandig voor mno's om in opkomende landen te vestigen?

Industrie verdwijnt, waarom? 

• - Vraag naar kolen en staal wordt minder
• - Concurrentie uit lage lonenlanden 

--> Dus: zware industrie verdwijnt langzaam in Europa

           - Bijvoorbeeld in het Ruhrgebied

Globalisering

Aan het succes van het Ruhrgebied kwam na 1965 snel een einde.

Dit alles door globalisering:

> Goedkoop produceren

> Andere regels

> Lage lonen

En dalende vraag steenkool & staal.

Wordt het Ruhrgebied een verliezer na een groot succes?

Herstructurering

Wat is dit?

Vroeger          -->

Nu

Industriegebieden zijn niet meer nodig in de vorm zoals het Ruhrgebied. Ze moeten aangepast worden.

-> De-industrialisatie & herstructurering

Gunstig

Voor het Ruhrgebied was en is de herstructurering minder lastig dan voor vele andere gebieden. Dit heeft te maken met:

- Grote afzetmarkt,

- Goed bereikbaar,

- Goede arbeidsmarkt

Het lijkt sprookjesachtig, maar het is meer dan dat.

In Baden-Württemberg worden veel hoogwaardige exportproducten gebouwd. 

Het gebied exporteert meer dan geheel Australië en Brazilië. 

Agglomeratievoordelen

Rondom de grote industrie zijn veel kleinere bedrijven gevestigd.

Deze zijn nodig anders kunnen de grote bedrijven niet bestaan.

-> toeleveranciers

-> hightechbedrijven (onderzoek)

Agglomeratievoordelen

Door deze kleinere en grote bedrijven is het interessant voor weer andere bedrijven zich in een zelfde gebied te vestigen.

-> Banken,

- > Verzekeringskantoren,

Ook is er kennis nodig en dus mensen.

-> universiteiten

Innovatie

Om mee te doen in een veranderende wereldeconomie, zal je dus moeten blijven veranderen.

-> Innoveren

Stil staan is achteruitgang.

Het Ruhrgebied in Duitsland. Het voorbeeld van industrie in Europa is verdween. 

Industrie verdwijnt

- Een omschakeling is dus nodig

     --> Het geld moet op een andere manier verdient worden.

Industrie verdwijnt

Oude industriegebieden hebben een aantal voordelen:

- Het vormt een grote afzetmarkt

- Het is goed bereikbaar

- Er is een technische en goedgeschoolde beroepsbevolking

Industrie verdwijnt

Wat komt ervoor terug?

- Universiteiten

- High-tech bedrijven

- Milieutechnologie 

Waar zien we deze ontwikkeling nog meer?

Verwijzen naar de vorige lessen. (Strijp-s) Eindhoven is weer een goed voorbeeld.