Inhaalprogramma - kader/mavo - geschiedenis - H1

• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

Hoofdstuk 1 

De industriële samenleving in Nederland

VMBO KGT 3

Tijdvak 8

• Van 1800 tot 1900
• Tijd van burgers en stoommachines
  

Industriële revolutie

• Een revolutie is een grote en ingrijpende verandering. 
• Bij de industriële revolutie werd handarbeid vervangen door machines en ontstond er industrie.  

Industriële samenleving

 Samenleving waarin meer dan de helft van de bevolking in steden woont en waarin de industrie, de handel en de dienstensector de belangrijkste sectoren van de economie zijn.  

Dienstensector

• Deel van de economie dat buiten de industrie en de landbouw valt.
•  Voorbeeld: handel en transport.

Engeland

Rond 1850 begon Engeland als eerste land een industriële samenleving te worden.  

Industrialisatie

Industrialisatie wil zeggen: de uitbreiding van fabrieken en de komst van nieuwe fabrieken. -> dus uitbreiding van de industrie 

Gevolgen industrialisatie

• Nederland veranderde in een industriële samenleving. 
• Veel mensen werkten in de industrie.
• Arbeiders werkten in loondienst bij werkgever. 

Industrialisatie Nederland

Kwam pas laat op gang.

Oorzaken daarvan:

• Industrie werd niet nodig gevonden 
• Beleggers durfden niet 
• Geen steenkool (energiebron voor industrie)  

Transportrevolutie

In Nederland vond eerst een transportrevolutie plaats.

Dat wil zeggen: grondige modernisering en verbetering van verkeer en transport in de 19e eeuw.  

Transportrevolutie

Op welke manier vond de transportrevolutie in Nederland plaats:

Aanleg van kanalen, verharde wegen en spoorwegen. 

Eerste spoorlijn

In 1839 reed de eerste stoomtrein van Amsterdam naar Haarlem.

Bekijk video over eerste spoorlijn

Klik hier

Textielindustrie

• In fabrieken bedienden arbeiders grote spin- en weefmachines die op stoomkracht draaiden. 

Industrialisatie in een stroomversnelling

Nieuwe energie bronnen in 1895:

• Elektriciteit en aardolie.
• opkomst nieuwe industrieën (bijv. olie, gloeilampen, chemie)
  

Oorzaken snelle industrialisatie

• Groei wereldhandel -> groei Duitse industrie  
• Bevolkingsgroei  -> meer consumenten, meer vraag en aanbod. 

Veranderingen op het platteland

• Gebruik stoommachines + uitvinding kunstmest - dit zorgde voor een hogere opbrengst
• Meer vraag naar zuivelproducten - dit zorgde voor bevolkingsgroei en stijging van de welvaart

Verstedelijking

• Bestaande steden groeiden en er kwamen nieuwe steden bij.
• Meer dan de helft van de bevolking kwam in steden te wonen.  
  

Oorzaken verstedelijking

• Bevolkingsgroei.
• Werkloosheid op het platteland -> trek naar stad (door industrialisatie werk in de stad) 
  

Communicatiemiddel

• Manier om met anderen in contact te komen. 

Nieuwe communicatiemiddelen

• Telegraaf 
• Telefoon 
• Postverkeer (oud communicatiemiddel) groeide. 
  

Massamedium

• Communicatiemiddel waarmee grote aantallen mensen wordt bereikt, zoals radio en tv.
  

Massaconsumptie

• Het kopen van producten door zeer veel mensen.

Arbeidersbeweging

Om op te komen voor hun rechten verenigden arbeiders zich in: 

• Politieke partijen; 
• Vakbonden.

Socialisten

• Een deel van de arbeiders werd socialist dat is iemand die streeft naar meer gelijkheid. 
• Socialisten dachten toen dat er een klassenstrijd zou komen. Dat is een machtsstrijd tussen bezitters (zoals fabrikanten) en arbeiders. 

Twee soorten socialisten

Rond 1890 ontstonden twee groepen socialisten.

Groep 1: 

• Een minderheid wilde door een revolutie aan de macht komen 

Twee soorten socialisten

Rond 1890 ontstonden twee groepen socialisten.

Groep 2:

• Een meerderheid wilde via verkiezingen aan de macht komen -> in het parlement opkomen voor de rechten van arbeiders (deze groep richtte SDAP op). 

SDAP

• De SDAP streefde naar algemeen kiesrecht.
  
• Wat is algemeen kiesrecht? kiesstelsel waarbij alle volwassenen mogen stemmen.  

Vakbonden

Werknemers richtten eind 19e eeuw vakbonden op.

Doel van deze organisaties: 

• Hogere lonen 
• Betere arbeidsomstandigheden 

Vakbonden

Werknemers richtten eind 19e eeuw vakbonden op.

Manieren om die doelen te bereiken: 

• Onderhandelen over arbeidsvoorwaarden 
• Staken