24/6, begrippen fictie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Fictie

- ontwikkeling hoofdpersoon 

- thema 

- motief

- open plekken

- literatuur-lectuur

- perspectief

planning:

- presentatie filmgedicht

- begrippen fictie

- boek lezen (als we tijd over hebben)

leerdoelen

1. Je kent de begrippen fictie

2. Je kunt de begrippen fictie toepassen bij fictiefragmenten

Bedoeling van fictie

• meeleven met personages
• nadenken over de wereld/ zichzelf
• nadenken over het onderwerp
• genieten van de schrijfstijl
• ontspanning

Genres

Bekende genres (= verhaalsoort)

avonturenverhaal

liefdesverhaal

oorlogsverhaal

'chicklit'

historisch verhaal

sprookjes

Detective

Een verhaal waarin een speurder probeert te achterhalen wie een misdrijf heeft gepleegd.

Thriller

Een spannend verhaal waarin de hoofdpersoon in een levensbedreigende situatie terechtkomt. 

Fantasy

Een verhaal met fantasiewezens in een fantasiewereld.

Science fiction

Een toekomstverhaal (vaak in de ruimte/ruimtevaart of nieuwe technieken).

Dystopische roman

Een verhaal over een wereld die door rampen of dictatuur bijna niet meer leefbaar is.

- toekomst

- dystopie vs. utopie

Ontwikkelingsroman

Een verhaal over het volwassen worden van een (jonge) hoofdpersoon.

- coming on age

Psychologische roman

Een verhaal waarin de nadruk ligt op de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon (meer dan op de gebeurtenissen).

Reisverhaal

Een verhaal waarin een verslag wordt gegeven van een reis

(vaak non-fictie).

Avonturenroman

In een avonturenroman speelt 'een held' de hoofdrol. Er gebeuren allerlei spannende dingen en daar gaat het om in dit boek.

Historische roman

Een verhaal waarin een belangrijke gebeurtenis (of gebeurtenissen) een belangrijke rol spelen.

Oorlogsroman

Een verhaal dat zich afspeelt in een oorlog (voornamelijk Tweede Wereldoorlog).

Geëngageerde roman

Een verhaal waarin eigentijdse problemen in onze samenleving aan bod komen.

Andere culturen

Boeken over onbekende landen, volken of streken. Je maakt kennis met mensen die op een totaal andere manier leven.

Volksverhalen

• Sprookje
• Mythe: verhalen die antwoord geven op de raadsels van het leven (Griekse mythe)
• Sage: verhalen over dappere helden uit oude tijden
• Legende: godsdienstig verhaal rond Christus, Maria of andere heilige figuren (Efteling)

Leg uit wat bedoeld wordt met het woord genres.

1. Een tijdssprong in het verhaal
2. een mening
3. een boordelingswoord
4. een bepaald soort boek

Er zijn veel genres. Welke van onderstaande begrippen zijn genres?

1. oorlog
2. verliefdheid
3. sport
4. ziekte

Meestal behoort een verhaal tot meerdere genres.

1. Waar
2. Niet waar

Welke verhaalsoort hoort niet bij genres ?

1. sprookje
2. thriller
3. corona-nieuwsbrief
4. horror

Noteer bij elk pictogram de naam van het genre. Noteer per rij de 5 genres op de juiste volgorde.

Noteer als volgt: 

1. school, geschiedenis, familie, Sinterklaas, sport

2. ....

1

2

3

4

5

avontuur- biografie - cowboys en Indianen - detective - dieren - dokters - familie - fantasie - geschiedenis - grappig - griezel - kerst - liefde - oorlog - paarden - Pasen - psychologisch verhaal - school - science fiction - seks - Sinterklaas - sociaal/politiek verhaal - spanning - sport - vriendschap

Personages

*hoofdpersoon

*bijpersonen

Hoofdpersoon

Een hoofdpersoon herken je aan de volgende dingen:

- wordt uitgebreid beschreven

- het grootste deel 'beleef' je vanuit de ogen van dit personage

- het doel van het boek is het oplossen van een groot probleem of een belangrijke opdracht van dit personage

- wordt een round character genoemd.

De hoofdpersoon leeft in een stabiele situatie zonder verandering.

Er gebeurt iets dat het leven van de hoofdpersoon ingrijpend verandert; er ontstaat een probleem.

De hoofdpersoon moet in actie komen en leert om te gaan met de nieuwe situatie.

Er ontstaat een nieuwe balans; de hoofdpersoon heeft een belangrijke les geleerd en is veranderd.

Bijpersonen

Een bijfiguur herken je vaak als volgt:

- Wordt eenvoudig beschreven, summier, wel aandacht voor het uiterlijk. 

- Is vaak of leuk of niet, slecht of goed: ze helpen de hoofdpersoon of JUIST niet. 

- Zijn vaak een stereotype, oftewel een flat character.

Personages beschrijven en karakterontwikkeling

Je kunt personages beschrijven aan de hand van:

- Uiterlijk

- Kenmerken (geslacht, leeftijd, gezondheid, achtergrond)

- Karaktereigenschappen

- Relaties met andere personages

Karakter

Komt vaak voor in het verhaal

Maakt een karakterontwikkeling door

Type

Is een bepaald soort mens

Maakt geen karakterontwikkeling door

Helper

helpt de hoofdpersoon het probleem op te lossen.

Tegenstander

maakt het de hoofdpersoon moeilijk

Bijfiguren

sociogram

Een sociogram is een schema waarin je alle personages in hun relatie tot de andere personages laat zien. Als je in een zoekmachine 'sociogram' intypt en zoekt naar afbeeldingen, kun je veel voorbeelden zien. 

Perspectieven

Perspectief: een punt van waaruit iemand naar iets kijkt of waarneemt

Perspectief

Bepaalt de kijk op gebeurtenissen en personages

De lezer / kijker kun je manipuleren.

Ik-perspectief

• Een 'ik' beleeft het verhaal
  

Alwetende verteller

•  weet alles (over personages en afloop)
• geeft commentaar
• richt zich tot de lezer
  

Personaal perspectief

• Een 'hij/zij' beleeft het verhaal
  

Meervoudig perspectief

• wisselend perspectief vanuit meerdere personen

Welk vertelperspectief wordt gebruikt?

"Vanaf dat moment was er altijd wel iemand van de familie bij me in de buurt. Alsof mijn vader instructies had gegeven om me in de gaten te houden. Vooral mijn broer, die normaal nooit interesse in mijn leven heeft, hing opvallend vaak bij mij in de buurt rond."

Uit: Paradise Now van Anouk Saleming

Welk perspectief heb je net gehoord in 'Paradise Now'?

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetende verteller
4. meervoudig perspectief

Welk vertelperspectief wordt gebruikt?

"Melle had geleerd dat oplossingen vaak vlak voor je neus liggen. En jawel, hij zag zijn redding aan de overkant van de straat staan. Of beter: hij rook hem. Een vrachtwagen was het, met aan de achterkant een metalen laddertje. Als hij de chauffeur kon overhalen om een paar meter verder te rijden, dan kon hij erop klimmen om zijn beanie te pakken."

Uit: De vlucht van de kraanvogel  van Danny de Vos

Welk perspectief heb je net gehoord in 'De vlucht van de kraanvogel'?

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetende verteller
4. meervoudig perspectief

1. Wie is / zijn de hoofdperso(o)n(en)?

2. Wie is / zijn de bijfigu(u)r(en)?

3. Vanuit welk perspectief zie je het fragment?

4. Noteer nu vanuit welk perspectief je eigen boek is geschreven. Is de verteller betrouwbaar?

Thema

Meestal in een paar woorden of een zin weer te geven.

Is eigenlijk de kortste samenvatting die je van het boek kunt geven.

motieven

onderdelen die terugkeren in een verhaal om bepaalde gevoelens te benadrukken.

VB: liefde, haat, wraak, oorlog etc.

open plekken

bepaalde delen in een boek waar informatie ontbreekt.

--> roept spanning op

0

Welke van de onderstaande uitspraken klopt?

1. Het thema van een verhaal is een terugkerend element.
2. Het thema van het verhaal is het abstracte begrip waar het verhaal om draait.
3. Het thema van het verhaal is een tastbaar begrip in het verhaal met een betekenis.
4. Het thema van het verhaal is datgene wat de hoofdpersoon wil bereiken.

Lees tekst 1 op blz. 230 en 231 van Nieuw Nederlands. Wat is het thema van het verhaal?

HW donderdag 1 juni

NN, blz. 230-235

opdracht 2 - 3-4