Werk & Werkloosheid (2e) H4. Werkloosheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Werk & Werkloosheid

1. Werken of vrije tijd?

• beroepsbevolking
• p/a-ratio en participatiegraad

2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• i/a-ratio en arbeidsparticipatie

3. Loonvorming

• collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
• prijscompensatie en reële loonstijging
• indexcijfer loonkosten per product

4. Werkloosheid

• conjuncturele en structurele werkloosheid

Week 22 (vanaf 26 mei) 

Hoofdstuk 4. Werkloosheid

• leerdoelen
• instructie (werkloos, flexibilisering en wetgeving)
• maakwerk: opdracht 4.1 t/m 4.5

Leerdoelen H4. Werkloosheid

• Ik kan de begrippen op pagina 38 omschrijven (zie ook LWEO). 
• Ik kan uitleggen wat werkloosheid is en hoe deze ontstaat.
• Ik uitleggen hoe soepel ontslagrecht doorwerkt op de kansen om ontslagen te worden en de kansen om aangenomen te worden.
  
• Ik kan uitleggen waarom de hoogte van de werkloosheid op een bepaald moment niets zegt over de duur en het totale aantal mensen dat in een periode werkloos is geweest.

Werkloos

Volgens het CBS ben je werkloos als je:

1. tussen 15 en 75 jaar bent (potentiële beroepsbevolking)
2. minder dan 1 uur per week werkt
3. actief op zoek bent naar betaald werk voor 1 uur of meer
4. en daarvoor direct beschikbaar bent

werkloosheidspercentage=​beroepsbevolking​​aantalwerklozen​​×100

Werkloosheid (cijfers)

Conjunctuur

Een economie kent tijden van hoge en lage economische groei of krimp.

Hoogconjunctuur;

• economie groeit sterker dan gemiddeld

Laagconjunctuur

• economie groeit zwakker dan gemiddeld

Conjunctuur en werk

Hoogconjunctuur:

• veel bestedingen
  
• hoog producenten- en consumentenvertrouwen
  
• krappe arbeidsmarkt (vraag > aanbod)
  
• er worden meer banen gecreëerd dan vernietigd
  

Laagconjunctuur

• weinig bestedingen
  
• laag producenten- en consumentenvertrouwen
  
• ruime arbeidsmarkt (vraag < aanbod)
  
• er worden meer banen vernietigd dan gecreëerd

Flexibilisering arbeidsmarkt

Een flexibele arbeidsmarkt is een belangrijke voorwaarde voor economische groei. Waarom?

• minder werkloosheiduitkeringen en/of kosten van ontslaan
• snellere opvulling vacatures

Standpunt voorstanders van flexibiliteit

• bedrijven zullen sneller mensen aannemen, aangezien er geen risico van hoge loonkosten (per product) aan verbonden zit (makkelijk weer te ontslaan)

 

Standpunt tegenstanders van flexibiliteit

• meer bescherming werknemers leidt tot een grotere toewijding en betrokkenheid van het personeel met het bedrijf, wat zal leiden tot hogere arbeidsproductiviteit

Flexibilisering (voor- & nadelen)

Voordelen vaste baan (voor de werknemer):

• meer inkomenszekerheid, werkgever kan jou niet makkelijk ontslaan
• bij ziekte twee jaar lang verzekerd van loon door werkgever
• makkelijker om een hypotheek aan te vragen en pensioenopbouw

Een voordeel van een flexibele baan kan meer compensatie bovenop het loon zijn (meer risico).

Nadelen flexibele baan (voor de werknemer):

• groter risico en meer onzekerheid door schommelingen in werkuren en inkomen
• grotere kans op werkloosheid, geen recht op uitkering bij ziekte
  
• minder kans op een hypotheek en geen of weinig pensioenopbouw

Flexibilisering (ontwikkeling)

Wetgeving

• tijdelijk arbeidscontract: een tijdelijk arbeidscontract gaat  automatisch over in een vast arbeidscontract als een werknemer meer dan 3 opvolgende tijdelijke arbeidscontracten heeft gekregen
• ontslagrecht: als een werknemer eenmaal een vast arbeidscontract dienst is, is het moeilijk om hem/haar te ontslaan en gaat het ontslag gepaard met hoge kosten
• als je ontslagen wordt, heb je eerst recht op een WW-uitkering (WW = WerkloosheidsWet), deze moet je aanvragen bij het UWV en de hoogte en periode zijn afhankelijk van je arbeidsverleden
• als de WW-periode is afgelopen kom je in de bijstand (ABW = Algemene BijstandsWet) terecht

Maakwerk deze week

• wat: opdracht 4.1 t/m 4.5
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met opdracht 4.6 en 4.7

Werk & Werkloosheid

1. Werken of vrije tijd?

• beroepsbevolking
• p/a-ratio en participatiegraad

2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• i/a-ratio en arbeidsparticipatie

3. Loonvorming

• collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
• prijscompensatie en reële loonstijging
• indexcijfer loonkosten per product

4. Werkloosheid

• conjuncturele en structurele werkloosheid

Week 20 (vanaf 12 mei) 

Hoofdstuk 4. Werkloosheid

• terugblik vorige les (werkloos, flexibilisering en wetgeving)
• leerdoelen
• filmpje (soorten werkloosheid)
• instructie (soorten, oorzaken en oplossingen werkloosheid)
• klassikaal: opdracht 4.2, 4.3 en 4.4
• maakwerk: opdracht 4.6 t/m 4.16

Werkloos

Volgens het CBS ben je werkloos als je:

1. tussen 15 en 75 jaar bent (potentiële beroepsbevolking)
2. minder dan 1 uur per week werkt
3. actief op zoek bent naar betaald werk voor 1 uur of meer
4. en daarvoor direct beschikbaar bent

werkloosheidspercentage=​beroepsbevolking​​aantalwerklozen​​×100

Conjunctuur en werk

Hoogconjunctuur:

• veel bestedingen
  
• hoog producenten- en consumentenvertrouwen
  
• krappe arbeidsmarkt (vraag > aanbod)
  
• er worden meer banen gecreëerd dan vernietigd
  

Laagconjunctuur

• weinig bestedingen
  
• laag producenten- en consumentenvertrouwen
  
• ruime arbeidsmarkt (vraag < aanbod)
  
• er worden meer banen vernietigd dan gecreëerd

Flexibilisering arbeidsmarkt

Een flexibele arbeidsmarkt is een belangrijke voorwaarde voor economische groei. Waarom?

• minder werkloosheiduitkeringen en/of kosten van ontslaan
• snellere opvulling vacatures

Standpunt voorstanders van flexibiliteit

• bedrijven zullen sneller mensen aannemen, aangezien er geen risico van hoge loonkosten (per product) aan verbonden zit (makkelijk weer te ontslaan)

 

Standpunt tegenstanders van flexibiliteit

• meer bescherming werknemers leidt tot een grotere toewijding en betrokkenheid van het personeel met het bedrijf, wat zal leiden tot hogere arbeidsproductiviteit

Wetgeving

• tijdelijk arbeidscontract: een tijdelijk arbeidscontract gaat  automatisch over in een vast arbeidscontract als een werknemer meer dan 3 opvolgende tijdelijke arbeidscontracten heeft gekregen
• ontslagrecht: als een werknemer eenmaal een vast arbeidscontract dienst is, is het moeilijk om hem/haar te ontslaan en gaat het ontslag gepaard met hoge kosten
• als je ontslagen wordt, heb je eerst recht op een WW-uitkering (WW = WerkloosheidsWet), deze moet je aanvragen bij het UWV en de hoogte en periode zijn afhankelijk van je arbeidsverleden
• als de WW-periode is afgelopen kom je in de bijstand (ABW = Algemene BijstandsWet) terecht

Opdracht 4.2, 4.3 en 4.4

4.2 Bereken m.b.v. tabel 4.1 het werkloosheidspercentage in 2021 in Nederland.

• werkloosheid% = aantal werklozen / beroepsbevolking x 100% = 0,3 / (9,1 + 0,3) x 100% = 3,2%

4.3a Bereken de procentuele toename van het werkloosheidspercentage in 2013 t.o.v. 2008.

• procentuele verandering = (nieuw - oud) / oud x 100% = (7,5 - 3,6) / 3,6 x 100% = 108, 3%

4.3b Leg uit waarom juist in deze periode de werkloosheid is toegenomen.

• in 2008 begon de kredietcrisis, in deze periode verloren veel mensen kun baan

4.4a Toon met een berekening aan dat er in land A 6 miljoen mensen werkloos zijn.

• 12 maanden x 500.000 = 6.000.000 werklozen

4.4b Bereken hoeveel mensen er in land B in dat jaar werkloos zijn geweest.

• 1 jaar x 500.000 = 500.000 werklozen

4.4c In welk land is er nauwelijks ontslagbescherming.

Leerdoelen H4. Werkloosheid

• Ik kan de begrippen op pagina 38 omschrijven (zie ook LWEO). 
• Ik kan uitleggen wat werkloosheid is en hoe deze ontstaat.
  
• Ik uitleggen hoe soepel ontslagrecht doorwerkt op de kansen om ontslagen te worden en de kansen om aangenomen te worden.
  
• Ik kan uitleggen waarom de hoogte van de werkloosheid op een bepaald moment niets zegt over de duur en het totale aantal mensen dat in een periode werkloos is geweest.
• Ik kan de volgende soorten werkloosheid beschrijven: natuurlijke werkloosheid, frictie werkloosheid, structurele werkloosheid, conjuncturele werkloosheid.
• Ik kan uitleggen waarom hoge looneisen tot werkloosheid kunnen leiden.
• Ik kan berekeningen maken met de formule werkgelegenheid = productie / arbeidsproductiviteit.

Filmpje

Filmpje van de EcoShow over 5 soorten werkloosheid.

Kijkvraag: welke 5 soorten van werkloosheid worden genoemd?

Filmpje

Filmpje van de EcoShow over 5 soorten werkloosheid.

Kijkvraag: welke 5 soorten van werkloosheid worden genoemd?

1. conjuncturele werkloosheid (vraag)
2. structurele werkloosheid (aanbod)
3. seizoenswerkloosheid
4. regionale werkloosheid
5. frictie werkloosheid (tijd tussen 2 banen)

Werkloosheid (soorten)

Conjuncturele werkloosheid 

• tijdelijk geringe bestedingen, deze vraag naar arbeid volgt de economische conjunctuur,
• oplossingen: stimuleren bestedingen, anticyclisch begrotingsbeleid, verlagen rente

Natuurlijke werkloosheid

• frictie werkloosheid = de tijd tussen 2 banen
• structurele werkloosheid = structurele oorzaken zoals automatisering, mechanisering, hoge lonen (t.o.v. arbeidsproductiviteit zoals minimum loon) en verplaatsing naar het buitenland, de vraag naar deze arbeid komt niet meer terug,
• oplossingen: opleiding, arbeidsmarkt flexibiliseren, verbetering arbeidsbemiddeling, verbetering arbeidsmobiliteit

werkgelegenheid=​arbeidsproductiviteit​​productie​​

Werkloosheid

Structurele, conjuncturele of frictie werkloosheid?

1. Het consumentenvertrouwen daalt. Dalende bestedingen jagen de werkloosheid op.

• conjuncturele werkloosheid stijgt: laagconjunctuur door dalende bestedingen

2. Piet is net afgestudeerd, solliciteert en verwacht over 2 maanden aan de slag te gaan.

• frictie werkloosheid: zoeken naar geschikt werk

3. Het Nederlandse hitechbedrijf ASML vertrekt uit Nederland naar Oost-Europa.

• structurele werkloosheid stijgt: er verdwijnen structureel ruim 20.000 arbeidsplaatsen

4. Gunstige CPB voorspellingen zorgen voor investeringen, bedrijven vechten om werknemers.

• conjuncturele werkloosheid daalt: hoogconjunctuur met hoge bestedingen

5. Het minimumloon wordt verhoogd, werkgevers vrezen hogere werkloosheid.

• structurele werkloosheid stijgt: door  structureel hoger loon minder arbeidsplaatsen

Maakwerk deze week

• wat: opdracht 4.6 t/m 4.16
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met zelftest (opdracht 4.18 t/m 4.22)