kern

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De 18 en 19e eeuw

                                                               Verlichting, romantiek en het (sociaal) realisme

                                                                                        

De drie culturele stromingen van de 19e eeuw zijn Verlichting, Romantiek en realisme

1. waar
2. niet waar

Niet waar!

De Verlichting hoort bij de 18e eeuw....

De industriële revolutie begon in Engeland en Nederland in het laatste kwart van de 18e eeuw (1775 - 1800)

1. waar
2. niet waar

Niet waar!

In Engeland wel, maar in Nederland volgde de industriele revolutie pas veel later...

Het opvoeden van kinderen was een speerpunt in de Verlichting

1. waar
2. niet waar

cogito ergo sum is de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie

1. waar
2. niet waar

Niet waar, de term hoort bij Descartes, een Franse verlichte filosoof. Willem Kloos en de tachtigers schreven pas over de allerindividueelste emotie...

' Sehnsucht' is het romantische verlangen naar het onbereikbare geluk

1. waar
2. niet waar

'Escapisme' betekent het willen ontsnappen aan de wereld zoals die hier en nu is

1. waar
2. niet waar

Rationalisme en originaliteit zijn min of meer tegengestelde begrippen.

1. waar
2. niet waar

Niet waar, je kunt best rationeel 

en origineel tegelijk zijn!

Originaliteit is eerder in tegenspraak
met het classicisme (imitatio)

Tijdens de verlichting ontstaan tijdschriften ter verspreiding van kennis en debat

1. waar
2. niet waar

Het reisverhaal is typerend voor de verlichting

1. waar
2. niet waar

De uitdrukking 'Museum Nederland' is typerend voor het modernisme

1. waar
2. niet waar

De roman ontstond in de tijd van de Romantiek.

1. waar
2. niet waar

Niet waar! Jullie waren Saartje toch niet al vergeten?

Het realisme als stroming bestond al vóór de 19e eeuw

1. waar
2. niet waar

Niet waar, 

alleen als kenmerk van kunst
(bijv. een portret)

Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten... dit citaat is van:

1. Gorter
2. Kloos
3. De Gids
4. Van Deyssel

Sonnet

Het is de eerste regel van een beroemd sonnet. 

Het voorbeeld van het nieuwe geluid in de literatuur na 1880. 

De uitdrukking l'art pour l'art is typerend voor het sociaal realisme

1. waar
2. niet waar

Nee...

Dit hoort bij de Tachtigers. Literatuur is niet langer om iets te leren, maar staat op zichzelf. In het sociaal realisme wordt juist wel iets aan de kaak gesteld: het onrecht, bijvoorbeeld de wantoestanden in de fabrieken. 

In het naturalisme staan determinisme en fatalisme centraal

1. waar
2. onwaar

Dat klopt

Het plot van een naturalistische roman is meestal een ontgoocheling... het noodlot is onvermijdelijk, je leven wordt bepaald door je afkomst en je genen. 

Het onzegbare zeggen. Dit past bij de literaire stroming van het sociaal realisme

1. waar
2. niet waar

Nee...

Dit hoort bij het symbolisme, de poëzie die rond 1900 populair werd.  

Het verhaal van Saidjah en Adinda is waargebeurd

1. waar
2. niet waar

Het is niet waar gebeurd maar...

... Het is wel een voorbeeld van wat er zoal kon gebeuren. Het verhaal is verzonnen maar bevat feiten van schrijnende situaties zoals Max Havelaar ze aantrof in Indië.