Grammatica herhalen en 3 soorten werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Herhalen t/m bijwoord

3 soorten werkwoorden

Lesplan

• We gaan kort alle theorie van grammatica herhalen
• Nieuwe stof: soorten werkwoorden 

Ik heb voor Chantal een nieuw boek gekocht.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. Ik
2. Chantal
3. een nieuw boek
4. gekocht

Ik geef morgen een nieuwe paraplu aan mijn moeder.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. Ik
2. morgen
3. een nieuwe paraplu
4. aan mijn moeder

Ik vraag de docent om een antwoordenboekje.
Wat is het meewerkend voorwerp?

1. Ik
2. vraag
3. de docent
4. om een antwoordenboekje

Ik wacht op mijn bureaustoel totdat jullie helemaal stil zijn.
op mijn bureaustoel=

1. vzv
2. bwb

Ik wacht op mijn bureaustoel die ik bij IKEA besteld heb, want die wordt zo bezorgd. op mijn bureaustoel =

1. vzv
2. bwb

Woordsoorten

Je moet de volgende woordsoorten kunnen benoemen: 

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Werkwoord

Voorzetsel

Bijwoord

Mijn moeder was gisteren erg bezorgd omdat ik door de storm moest fietsen.
bezorgd =

1. zn
2. ww
3. bn
4. bw

Mijn moeder liep gisteren erg snel.
snel =

1. zn
2. ww
3. bn
4. bw

Nakijken Opdracht 17

1. Hij schoot hard ___ over.

2. Ron was moe ___ van het dansen.

3. Kijken jullie ooit ___ naar de televisie?

4. Dat was een heel ___ goedkoop ___ reisje.

5. Jan lachte net iets te uitbundig ___.

6. Hij kwam binnen en stortte zwaargewond ___ tegen de vlakte.

7. Die basketballer had gigantisch ___ grote ___ schoenen.

8. Dat is een hele ___, dure ___ vaas.

Nakijken opdracht 18 blz. 41

De coach keek boos. - de coach keek erg boos.

A) Wat is het verschil tussen de vetgedrukte woorden links en rechts? (Over welk woord zegt 'boos' iets en over welk woord zegt 'erg' iets?)

Opdracht 18 blz. 40

De coach keek boos. - de coach keek erg boos.

A) Wat is het verschil tussen de vetgedrukte woorden links en rechts? (Over welk woord zegt 'boos' iets en over welk woord zegt 'erg' iets?)

boos zegt iets over hoe de coach keek (werkwoord) -> bijwoord

erg zegt iets over hoe boos (bijwoord) -> bijwoord

B) De betekenis wordt.....?

Welk bijwoord kun je toevoegen op de puntjes?
Het publiek reageerde heel ...... enthousiast.

Wat weet je over bijwoorden?

• Zegt iets over een werkwoord (Hij loopt snel) OF
• Zegt  iets over de hele zin (Daarom fluistert hij) OF
• Zegt iets over een ander bijwoord (Hij loopt heel erg snel)

Nakijken opdracht 19

Sinds ik een nieuwe kamer heb, ben ik hartstikke.  goed/fout

Dat vind ik een bijzonder mooi schilderij. goed/fout

Hij leest spannende voor. goed/fout

De coach keek erg te boos. goed/fout

Binnenkort gaan we naar de film. goed/fout

Die docent is heel erg leuk. goed/fout

Die docent is heel erg hartstikke leuk. goed/fout

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

bijwoord

voorzetsel

woord

de

grote

zwemmen

vandaag

tijdens

een

gouden

erg

vakantie

met

danst

www.cambiumned.nl

Twee soorten zinnen

In alle talen bestaan twee soorten zinnen:

• Zinnen waarin iets of iemand iets doet of een handeling verricht -> werkwoordelijk gezegde
• Zinnen waarin iemand of iets iets is of een eigenschap of toestand heeft. ->naamwoordelijk gezegde

Mijn vader is altijd heel lief voor mij geweest.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Hij heeft gisteren nog een nieuwe fiets voor mij gekocht.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Rollen in de zin

Het werkwoord bepaalt (in zinnen met wg). 

Eenplaatswerkwoorden: alleen een onderwerp: ik fiets.

Tweeplaatswerkwoorden: een onderwerp en lijdend voorwerp: Ik koop bloemen.

Drieplaatswerkwoorden: een onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp: ik geef bloemen aan mijn zusje.

Voorzetselvoowerp: Ik hou van stroopwafels

Lijdend voorwerp

Een lijdend voorwerp ondergaat de handeling. 

Ik aai de hond

Ik koop een bos bloemen

Ik maak een mooie tekening

Let op: een zin met een naamwoordelijk gezegde heeft geen handeling en dus nooit een lijdend voorwerp! Vzv kan wel

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp werkt mee aan de handeling.

Er is alleen een meewerkend voorwerp, als er ook een lijdend voorwerp is.

Een meewerkend voorwerp begint vaak met aan of voor. Als dat niet in de zin staat, kun je het in gedachten toevoegen.

• Ik koop een bos bloemen voor mijn moeder.
• Ik geef mijn moeder een bos bloemen.

Piet geeft zijn opa een knuffel.
zijn opa =

1. lijdend voorwerp
2. meewerkend voorwerp
3. onderwerp
4. voorzetselvoorwerp

Voorzetselvoorwerp / bijwoordelijke bepaling

Het werkwoord heeft een vast voorzetsel, vaak zonder concrete betekenis, dan kun je geen ander voorzetsel gebruiken: 

Ik wacht op mijn nieuwe bureaustoel.

Je wacht op de levering van jouw nieuwe stoel -> vzv

Bedoel je de plaats waar je zit te wachten? Dan voorzetsel letterlijk e betekenis (en te vervangen)!

(Ik wacht op/voor/naast mijn nieuwe bureaustoel)

Bijvoeglijke bepaling: zinsdeelstuk

Binnen een zinsdeel met een zelfstandig naamwoord is er extra informatie over dat zelfstandig naamwoord. Dit noem je een bijvoeglijke bepaling. Lijkt op een bijvoeglijk naamwoord, maar kan ook een groepje woorden zijn.

In het kleine huisje van haar lieve oma kwam Roodkapje elke week.

Ontdekopdracht 5

Ik ga	op straat
Ik zal	naar huis
Ik kan	voorzichtig
Ik rijd	me omdraaien
Ik lach	zwemmen

Aan de slag!

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Wat: Maken ontdekopdracht 5 blz. 43 

Hoe: In je boekje, in stilte

Hulp: Zelf proberen!

Tijd: 5 minuten

Uitkomst: Zo nabespreken

Klaar?: Lees blz. 44/45 en maak opdracht 20

Woordsoorten: werkwoorden

Zinnen met een werkwoordelijk gezegde hebben een werkwoord dat een handeling uitdrukt (het belangrijkste werkwoord in zinnen met een wg), dit noem je een zelfstandig werkwoord. Het is een werkwoord met een betekenis.

Dit werkwoord is de baas in de zin en deelt de rollen uit. 

Aan de slag!

Spelling - bijvoeglijk naamwoord

Wat: Lees blz. 44/45 en maak opdracht 20

Hoe: In je boekje, overleggen op fluistertoon

Hulp: Zelf proberen of fluisterend overleggen!

Tijd: tot eind les

Uitkomst: Volgende les nabespreken

Klaar?: Maak een woordweb over het probleem waar jij over gaat dichten, in je schrift

Woordsoorten: werkwoorden

Zinnen met wg: zelfstandig werkwoord

Zinnen met ng: koppelwerkwoord

Alle andere werkwoorden in de zin zijn hulpwerkwoorden (hww)!

Alleen vwo: hww van tijd (om voltooide of toekomende tijd aan te geven: hebben, zijn, zullen, gaan, worden)

Alleen vwo: Een nuancering (modus) van het hoofdwerkwoord
->hulpwerkwoord van modaliteit (kunnen, willen, moeten)

Woordsoorten: werkwoorden

www.cambiumned.nl