Anti emetica

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 1

Anti emetica

FTO 2-12-2019

Dit anti-emeticum schrijf ik het vaakst voor....

Bij een ileus schrijf ik het volgende anti-emeticum voor....

Achtergrond

Incidentie contact HA

- Misselijkheid 2,1:1000 patiënten/jaar

- Braken 2,6:1000 patiënten/jaar

Vrouwen > mannen

Hogere leeftijd: o.a.

20-35% pten met vergevorderde kanker
10-30% pten bij opioidgebruik in de eerst week

Forse negatieve invloed op kwaliteit van leven

Aanhoudende klachten: o.a. dehydratie en metabole ontregeling

Achtergrond

Maagdarmkanaal:                                                                                                     Vestibulair/evenwichtsoorgaan:
- infecties (ge, pancreatitis etc)                                                                          - Meniere, labyrintitis, RIP

- obstructie (pylorusstenose, ileus, RIP, ascites)

- dysfunctie (gastroparese)                                                                                  Psychogeen:

                                                                                                                                            - angst, stress etc

CZS:

- verhoogde intracraniele druk                                                                           Overig:

- infecties                                                                                                                      - medicamenteus, chemotherapie, radiotherapie

Metabool/endocrien:

- zwangerschap

- elektrolytstoornissen (Na, Ca) en uremie (nf stoornis)

Anamnese + LO + evt AO oorzaak meestal te achterhalen

Bij misselijkheid neemt de functie van de maag af: de motiliteit wordt trager, de maagzuursecretie vermindert, de speekselvorming neemt toe en via retroperistaltiek wordt het voedsel vanuit het duodenum naar boven geduwd. Bij braken treedt een krachtige contractie op van de buikspieren terwijl tegelijkertijd de slokdarmsfincter zich ontspant

Braakcentrum

Bij misselijkheid neemt de functie van de maag af: de motiliteit wordt trager, de maagzuursecretie vermindert, de speekselvorming neemt toe en via retroperistaltiek wordt het voedsel vanuit het duodenum naar boven geduwd. Bij braken treedt een krachtige contractie op van de buikspieren terwijl tegelijkertijd de slokdarmsfincter zich ontspant.

Wat gaat er nou aan vooraf.

Het braakcentrum ontvangt informatie uit verschillende bronnen: de cortex cerebri, het cerebellum (vestibulair), de chemoreceptortriggerzone (CTZ) in de hersenstam en chemoreceptoren in het maagdarmkanaal.

Anti emetica

Metoclopramide: centrale D2 antagonist, zwakke serotonine antagonist, prokineticum (bevordert de maagontlediging)

- kolieken verergeren, bijwerkingen

Domperidon: perifere en centrale D2 antagonist, prokineticum, passeert niet BHB

- kolieken verergeren

Haldol: centrale D2 antagonist
Ondansetron: centrale en periferen serotonine antagonist
M.n. bij chemotherapie of radiotherapie, postoperatief of bij misselijkheid en braken t.g.v. nierfalen

- obstipatie

Levomepromazine:  D2, serotonine, anticholinerg en antihistaminicum

M.n. bij multifactorieel

- sedatie

Scopolamine: anticholinerg

Octreotide: anti-secretoir

Onduidelijke oorzaak

Stappenplan

1. metoclopramide of domperidon als monotherapie

met haldol als alternatief

2. dexamethason

3. levopromazine

4. ondansetron

Evalueren na 24-48 uur !

Niet medicamenteuze adviezen

Rustige omgeving, frisse lucht

Goede mondhygiene en verzorging

Rechtopzittende houding

Kleine frequente maaltijden

Ijsklontjes, fruit

Consult dietiste overwegen

Afleiding, ontspanning

Bij onvoldoende effect

Soms (30%) meerdere middelen noodzakelijk

- verschillende neurotransmitters

- niet geschikt: metoclopramide en haldol (beide D2)

- wel geschikt: metoclopramide en dexa
                                haloperidol en dexa

                                haloperidol en cyclizine

Bronnen

- Misselijkheid en braken Kleibeukers, Reekers, et al H&W 2004-03 158-162

- Misselijkheid en braken in de palliatieve fase, et al H&W 2005-10

- Onderwijs differentiatie palliatieve zorg AMC

- Pallialine misselijkheid en braken

         Ontstaanswijze

        Symptomatische behandeling Medicamenteus

Take home message

Beetje misselijkheid --> grote impact op kwaliteit van leven

Rationele aanpak anti emetica

Soms meerdere middelen noodzakelijk