NOVA H5_1 les 2 Alkanen en Alkenen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5.1 Aardolie

LES 2 ALKANEN EN ALKENEN

HAVO4

NOVA H5 Koolstof als basis

Leerdoelen

In deze les leer je

• je leert welke moleculen alkanen zijn
• je leert welke moleculen alkenen zijn
• je kunt een kloppende reactievergelijking opstellen van een kraakproces 

Aardolie is een mengsel van koolstofverbindingen. Aan de soort atomen in het molecuul kun je zien tot welke groep stoffen de koolstofverbindingen behoren.

NOVA  Hoofdstuk 3

NOVA  Hoofdstuk 3

Koolstofverbindingen die alléén bestaan uit koolstof- en waterstofatomen, noem je

KOOLWATERSTOFFEN                      NOTEER&LEER

Welke atoomsoorten komen altijd voor in moleculen van koolwaterstoffen?

1. C en H
2. C en H2O
3. C en H2
4. C, H, O en N

koolstofverbindingen behoren dus tot de groep van

1. metalen
2. zouten
3. edelgassen
4. moleculaire stoffen

Welk type bindingen komen voor bij koolwaterstoffen?

1. uitsluitend atoombinding
2. uitsluitend vanderWaalsbinding
3. atoombinding en vanderWaalsbinding
4. atoombinding, vanderWaalsbinding en H-bruggen

Bouwdoos: alkanen

bouw de volgende vier koolwaterstoffen:

met 1 C-atoom (met H-atomen)

met 2 C-atomen (met H-atomen)

met 3 C-atomen (met H-atomen)

met 4 C-atomen (met H-atomen)

Maak van elk molecuul een ruimtelijke tekening in je schrift

Zet de structuurformule ernaast (lees evt blz 81 in je boek)

Nabespreking

	aantal H's	formule	ruimtelijk	structuur formule	naam
1 C
2 C's
3 C's
4 C's

Wat valt je op aan de formule?

	aantal H's	formule	ruimtelijk	structuur formule	naam
1 C
2 C's
3 C's
4 C's

De moleculen vormen een regelmatige reeks. Dat noem je een homologe reeks.

Ze voldoen allemaal aan de formule CnH2n2 en heten de alkanen

wat zijn de namen van de alkanen die je hebt gebouwd?

alkanen

• de algemene formule van een alkaan is C_nH_2n+2
  --> je ziet in de structuurformules dat ieder C-atoom via atoombindingen gebonden is aan 2 H-atomen
  --> en dan zijn er nog 2 H-atomen extra aan de uiteinden van het molecuul

methaan

ethaan

propaan

butaan

alkanen

Noteer & Leer

De moleculen vormen een regelmatige reeks. 

Dat noem je een homologe reeks.

Ze voldoen allemaal aan de formule CnH2n2 en heten de alkanen

Schrijf de molecuulformules op van de vier moleculen die je hebt gebouwd. Welke regelmaat zie je?

Leer de namen in tabel 2

je kunt de volgende ezelsbrug gebruiken om ze te onthouden:

Ma                    meth-aan

En                     eth-aan

Pa                     prop-aan

Blowen          but-aan

Perfecte       pent-aan

Hasj                hex-aan

Heel                hept-aan

Ongezond    oct-aan

Niet                 non-aan

Doen               dec-aan

Wat is de formule van heptaan?

1. C6H12
2. C6H14
3. C7H14
4. C7H16

wat is de naam van de stof met de molecuulformule C5H12 ?

1. propaan
2. pentaan
3. butaan
4. ethaan

Reactieproducten van kraken

Als je een heel groot alkaanmolecuul in stukken breekt, ontstaan er kortere koolstofketens.

Deze reactieproducten behoren niet allemaal tot de alkanen.

WAAROM KUNNEN ER BIJ KRAKEN NIET ALLEEN MAAR KLEINERE ALKANEN ONTSTAAN??

reactievergelijking kraken

Bijv. kraken van hexaan in structuurformules:

Alkenen

Moleculen met een C=C behoren tot de homologe reeks (= regelmatige reeks) van de alkenen

De algemene formule is CnH2n

Omdat niet aan elk C-atoom het maximale aantal H-atomen is gebonden, noem je dit onverzadigde koolwaterstoffen

Noteer & Leer

NOTEER & LEER

Bij het kraken van een alkaan ontstaat altijd een alkaan en een alkeen, omdat er niet genoeg H-atomen zijn:

                                        alkaan  -->    alkaan  + alkeen

voorbeeld                   C6H14  -->    C4H10  +  C2H4   

Het aantal C- en H-atomen voor en na de pijl blijft gelijk

Wat is de naam van de stof met de formule

C​3​​H​6​​

1. pentaan
2. penteen
3. propaan
4. propeen

Wat is de formule van hexeen?

1. C​6​​H​12​​
2. C​6​​H​14​​
3. C​7​​H​14​​
4. C​7​​H​16​​

Maak de reactievergelijking kloppend en geef de naam van de stof die ontstaat:

C​10​​H​22​​−>C​6​​H​14​​+...

1. etheen
2. propeen
3. buteen
4. penteen

Alkaan

Alkeen

Sleep de woorden naar het juiste vak

onverzadigd

verzadigd

C6H12

C18H38

C4H10

C23H46

propaan

etheen

Eigen werk

Leer H5.1 : gefractioneerde destillatie, kraken, formule van alkanen, formule van alkenen

LEER TABEL 2 UIT JE HOOFD

Maak opgave 4 tm 6