Ridderroman
Karel de Grote
1 / 13
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 1
In deze les zitten 13 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.
Onderdelen in deze les
Karel de Grote
Slide 1 - Tekstslide
Een koningsbode (boodschapper) ontvangt uit handen van Karel de Grote een brief geschreven op perkament, waarop orders staan voor zijn leenmannen. Karel de Grote had zo'n groot rijk dat hij dat niet alleen kon regeren. Daarom leende hij stukken grond uit aan deze vazallen die zij dan bestuurden namens de keizer. De leenman/vazal mocht het gebied besturen, maar moest zijn leenheer bijstaan met raad en daad. Dit noemen we feodalisme.
2
Hier zie je een Frankische edelman. Hij behoort tot de tweede stand. Zij hebben als taak om de eerste (geestelijkheid) en derde stand (boeren) te beschermen. Zij leefden vaak op een domein waar zij als (achter)leenman regeerde. Zij beschermden de boeren door ze te laten schuilen achter de muren van hun versterkt huis als er bijvoorbeeld vikingen binnenvielen op hun strooptochten. In ruil voor bescherming stonden zij een deel van oogst af, maar uiteindelijk ook hun vrijheid. Deze onvrije boeren noemen wij horigen.
4
Karel de Grote was een Frankische koning die voor zijn verdienste als veroveraar en verspreider van het christendom tot keizer wordt gekroond door de Paus. Hij is de eerste keizer sinds de Romeinse tijd.
Dit enorme rijk moest hij in zijn eentje besturen en dat is heel lastig. Daarom voerde hij het feodale stelsel in. Graven en hertogen betuurden onderdelen van zijn rijk namens hem.
1
Einhard was een vertrouweling van Karel de Grote. Zo was hij een ooggetuige toen Karel de Grote tot Keizer werd gekroond in 800 te Rome. Hij kon lezen en schrijven terwijl hij geen geestelijke was, maar hij had wel van geestelijken hierin les gehad. Hij wordt gezien als de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken uit de Karolingische periode, waaronder de koningspaltsen van Aken en ontwierp de Paltskapel te Aken. Kunst, literatuur en architectuur kenden een sterke opleving in deze tijd.
6
In Aken, tegenover de Paltskapel, komt het plan van de binnenplaats overeen met wat Karel de Grote voor ogenhad; het forum van Keizer Augustus, maar op een kleinere schaal.
7
Hier zie je een Frankische Ridder. Een ridder was in deze tijd een soldaat te paard. Door uitvindingen als de stijgbeugel kwamen zij veel stabieler in het zadel te zitten en konden zij vechtend te paard beter uit de voeten.
5
Hier zie je twee mannen staan die tot de stand der geestelijken behoren. Je herkent ze aan hun pij (soort jurk die door monniken worden gedragen) en tonsuur (kaalgeschoren hoofd). De geestelijkheid was heel belangrijk voor het besturen van het rijk, omdat zij konden lezen en schrijven.
Karel de Grote kon alleen zijn handtekening zetten; nou ja een klein deel daarvan. Als hij een handtekening moest zetten onder een belangrijk document, liet hij dat door een monnik doen. Karel tekende daarna alleen twee lijntjes. Dit noemen we het "vierkantje van Karolus".
3
De Paltskapel is het oudste deel van de Dom van Aken en werd gebouwd in 796. Met de bouw van o.a. dePaltskapel wilde keizer Karel een Rome in het Noorden creëren.
8
De beer van Aken, die in sommige middeleeuwse documenten een "wolvin" wordt genoemd, is bedoeld om Rome na te apen.
Denk hierbij aan de wolvin die de stichters van Romulus en Remus heeft gezoogd.
9
Slide 2 - Tekstslide
Een koningsbode (boodschapper) ontvangt uit handen van Karel de Grote een brief geschreven op perkament, waarop orders staan voor zijn leenmannen. Karel de Grote had zo'n groot rijk dat hij dat niet alleen kon regeren. Daarom leende hij stukken grond uit aan deze vazallen die zij dan bestuurden namens de keizer. De leenman/vazal mocht het gebied besturen, maar moest zijn leenheer bijstaan met raad en daad. Dit noemen we feodalisme.
2
Hier zie je een Frankische edelman. Hij behoort tot de tweede stand. Zij hebben als taak om de eerste (geestelijkheid) en derde stand (boeren) te beschermen. Zij leefden vaak op een domein waar zij als (achter)leenman regeerde. Zij beschermden de boeren door ze te laten schuilen achter de muren van hun versterkt huis als er bijvoorbeeld vikingen binnenvielen op hun strooptochten. In ruil voor bescherming stonden zij een deel van oogst af, maar uiteindelijk ook hun vrijheid. Deze onvrije boeren noemen wij horigen.
4
Karel de Grote was een Frankische koning die voor zijn verdienste als veroveraar en verspreider van het christendom tot keizer wordt gekroond door de Paus. Hij is de eerste keizer sinds de Romeinse tijd.
Dit enorme rijk moest hij in zijn eentje besturen en dat is heel lastig. Daarom voerde hij het feodale stelsel in. Graven en hertogen betuurden onderdelen van zijn rijk namens hem.
1
Einhard was een vertrouweling van Karel de Grote. Zo was hij een ooggetuige toen Karel de Grote tot Keizer werd gekroond in 800 te Rome. Hij kon lezen en schrijven terwijl hij geen geestelijke was, maar hij had wel van geestelijken hierin les gehad. Hij wordt gezien als de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken uit de Karolingische periode, waaronder de koningspaltsen van Aken en ontwierp de Paltskapel te Aken. Kunst, literatuur en architectuur kenden een sterke opleving in deze tijd.
6
In Aken, tegenover de Paltskapel, komt het plan van de binnenplaats overeen met wat Karel de Grote voor ogenhad; het forum van Keizer Augustus, maar op een kleinere schaal.
7
Hier zie je een Frankische Ridder. Een ridder was in deze tijd een soldaat te paard. Door uitvindingen als de stijgbeugel kwamen zij veel stabieler in het zadel te zitten en konden zij vechtend te paard beter uit de voeten.
5
Hier zie je twee mannen staan die tot de stand der geestelijken behoren. Je herkent ze aan hun pij (soort jurk die door monniken worden gedragen) en tonsuur (kaalgeschoren hoofd). De geestelijkheid was heel belangrijk voor het besturen van het rijk, omdat zij konden lezen en schrijven.
Karel de Grote kon alleen zijn handtekening zetten; nou ja een klein deel daarvan. Als hij een handtekening moest zetten onder een belangrijk document, liet hij dat door een monnik doen. Karel tekende daarna alleen twee lijntjes. Dit noemen we het "vierkantje van Karolus".
3
De Paltskapel is het oudste deel van de Dom van Aken en werd gebouwd in 796. Met de bouw van o.a. dePaltskapel wilde keizer Karel een Rome in het Noorden creëren.
8
De beer van Aken, die in sommige middeleeuwse documenten een "wolvin" wordt genoemd, is bedoeld om Rome na te apen.
Denk hierbij aan de wolvin die de stichters van Romulus en Remus heeft gezoogd.
9
Slide 3 - Tekstslide
Er ontstond in Spanje in de vroege middeleeuwen dan ook een bloeiende landbouwstedelijke samenleving. Er waren grote steden met bibliotheken gevuld met boeken uit de antieke oudheid, maar ook vertalingen van Arabische wetenschappelijke werken. De wetenschap bloeide op in de Arabische/Islamitische wereld; zo ook in Moors Spanje, maar in West-Europa was er een landbouwsamenleving en stond de wetenschappelijke ontwikkeling stil.
Er was irrigatielandbouw met kanalen en molens, er werden nieuwe gewassen geïntroduceerd zoals rijst, suiker en de aubergine.
Maar ook het schaakspel werd door de moren geïntroduceerd en via Spanje naar Europa geëxporteerd.
3
Je ziet hier een aantal Christenen staan aan het Moorse hof. Er heerste een redelijk tolerante multiculturele samenleving voor monotheïstische godsdiensten met een Abrahamistische inslag. De islam, het christendom en jodendom geloven namelijk allemaal dat Abraham de Aartsvader is. Maar toch was Al-Andalus geen multicultureel paradijs, al was het wel een stuk toleranter dan het Christendom van die tijd. Toch werden christenen en joden als tweederangsburgers gezien: zo moesten zij bijvoorbeeld extra belasting betalen en hadden ze geen vrijheid van meningsuiting.
4
Het meest tastbare bewijs van de Moorse overheersing in Spanje is de typische bouwstijl die er is ontstaan. Met name in Zuid-Spanje waar de Moren het langst zijn verbleven.
5
De Moren (islamieten in Spanje) zijn vanaf 711 Spanje binnengevallen en vanaf toen begonnen met het veroveren van het Ibersich Schiereiland (Spanje en Portugal). De Opkomst van de Islam is ontzettende snel gegaan in 610 wordt Mohammed vooor het eerst aangesproken door de engel Gabriël om het woord van God (Allah) te verspreiden en nog geen 100 jaar later landden de Mohammedanen in Zuid-Spanje. De Islamitische opmars wordt uiteindelijk halverwege Frankrijk gestopt; bij Poitiers.
1
De Moren veroverden heel Spanje en Portugal zij noemden dit El-Andalus. Maar de Moorse veroveringsdrift leidde hen tot midden Frankrijk waar zij uiteindelijk bij Poitiers werden tegengehouden en teruggedrongen tot achter de Pyreneeën. Hier was de opa van Karel de Grote verantwoordelijk voor; Karel Martel.
2
Slide 4 - Tekstslide
Omhakken van heilige bomen. Germanen geloofde niet in één god als de Christenen maar in meerdere goden. Karel de Grote wilde dat iedereen in zijn rijk Christelijk was en verbood andere geloven.
In Rome woont de paus. Hij is het hoofd van de kerk en dus van alle christenen. Rijke mannen (Edelen) vinden dat hij zijn werk niet goed doet en sluiten hem op. De paus ontsnapt uit zijn kerker en vlucht naar Karel die de paus gehoorzaamt. Die zorgt ervoor dat de paus weer de baas wordt in Rome. Als dank kroont de paus hem in het jaar 800 tot Keizer
Na veel veldtochten is Karels rijk bijna net zo groot als Europa nu. Hij is de eerste met zo'n groot land na de Romeinen. Daarom noemen we hem ook wel Vader van Europa. Rust en eenheid is belangrijk in zo'n enorm rijk. Daarom laat Karel alle wetten en regels opschrijven en zorgt hij ervoor dat iedereen zich daaraan houdt.
Karel de Grote is de koning. Waarschijnlijk krijgt hij die bijnaam omdat hij zo'n groot rijk bezit. Maar hij is zelf ook groot. In de middeleeuwen zijn de mensen kleiner dan nu. Karel is 1 meter 84 en steekt met kop en schouders boven de meeste mensen uit
In de middeleeuwen kunnen veel mensen niet lezen en schrijven. Zelfs de koning niet! Als Karel een handtekening moet zetten zet hij alleen een klein streepje in het midden. Maar Karel de Grote vindt het belangrijk dat meer mensen dat leren. Daarom moeten de monniken nieuwe letters ontwikkelen. Die zijn makkelijker te lezen. We gebruiken ze nog steeds. Ook komen er scholen voor rijke jongens. Die kunnen Karel later helpen zijn rijk te besturen.
Het is niet makkelijk om zo'n groot land te regeren. Je weet nooit of ergens een opstand uitbreekt. Karel reisde eerst zijn hele rijk door, maar daar heeft Karel iets op bedacht. Hij geeft Edelen en geestelijken (leenmannen) een stuk land te leen. In ruil daarvoor zweren deze leenmannen trouw aan de koning. En ze moeten veel doen: de rust bewaren, wetten uitvoeren en soldaten sturen voor zijn leger.
Als Karel ouder wordt wil hij niet meer zoveel reizen. Daarom zoekt hij één plek om te wonen. Hij kiest voor de stad Aken en bouwt er zijn belangrijkste palts (Paleis en kasteel). Karel de Grote sterft als hij 72 is. Dat is erg oud voor die tijd. Zijn zoon Lodewijk de Vrome volgt hem op.
Na Karels dood verschijnen er veel verhalen over hem. Een van de beroemdste is 'Karel en Elegast'. Dat verhaal wordt rond het jaar 1250 geschreven - meer dan 400 jaar na zijn dood! Voor ons zijn die middeleeuwse verhalen moeilijk te lezen. De taal is heel anders en de spelling ook.
Karel en Elegast' begint met een droom. Een engel fluistert Karel in dat hij moet opstaan om te gaan stelen. Karel wil niet (want wat als hij betrapt wordt?), maar hij is een gelovig man, dus hij gehoorzaamt de engel toch. In het pikkedonker gaat hij naar buiten. In het bos wordt hij aangevallen door een zwarte ridder. Karel verslaat hem en ontdekt dat hij Elegast heet. Op het eind van het verhaal weet je waarom de engel Karel op pad heeft gestuurd…
Karel wil goede vrienden blijven met de landen om hem heen. Hij is rijk en geeft graag dure cadeaus. Daarmee maakt hij veel indruk op andere staatshoofden. Maar zelf krijgt hij het meest bijzondere geschenk… de witte olifant Abul Abbas. Karel krijgt hem van Harun-al-Rashid, de kalief (hoofd van de gelovigen) van Bagdad. Dit is nu de hoofdstad van Irak.
Slide 5 - Tekstslide
Karel ende Elegast
Het beroemde verhaal over Karel de Grote
"Vraye historie ende al waer mach ic u tellen; hoorter naer!" zijn de eerste regels van het beroemde middeleeuws verhaal: Karel ende Elegast.
De schrijver belooft dat hij een echt gebeurd verhaal vertelt. Maar of dat waar is?
Slide 6 - Tekstslide
Karel de Grote was koning van de
A
Longobarden
B
Franken
C
Saksen
D
Goten
Slide 7 - Quizvraag
Hoe noemde Karel de Grote de stukken land uit zijn rijk die hij door vertrouwelingen liet besturen?
A
Domein
B
Graaf
C
Gouw
D
Hof
Slide 8 - Quizvraag
Welke titel kreeg zo'n vertrouweling van Karel de Grote die de leiding had over zo'n stuk land.
A
Graaf
B
Ridder
C
Koning
D
Voorman
Slide 9 - Quizvraag
Hoe noemen we het systeem van gouwen die bestuurd worden door grafen?
A
Hofstelsel
B
Horigen
C
Feodalisme
D
Domein
Slide 10 - Quizvraag
Waarom werd Karel de Grote tot keizer gekroond door de Paus?
A
Hij had de Saksen verslagen.
B
De vorige keizer was overleden.
C
Hij had de Paus gered.
D
Hij had de Longobarden verslagen.
Slide 11 - Quizvraag
Wat was de hoofdstad van Karels rijk?
A
Nijmegen
B
Keulen
C
Aken
D
Rome
Slide 12 - Quizvraag
Karel de Grote is:
A
Leenheer
B
Leenman
