M&M thema grondstoffen B1

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Grondstoffen 

Blok 1

Energie & grondstoffen 

Waar gaat dit blok over? 

Het gebruik van grondstoffen, toen en nu.

Les 1

• Een reden noemen waarom Congo ondanks alle grondstoffen een arm land is.
• Uitleggen waarom in Nederland turf als brandstof werd gebruikt.
• Uitleggen wat fossiele brandstoffen zijn. 

 

Congo, rijk maar toch arm

Congo heeft veel: Koper, goud, zilver, diamanten en kobalt

• Kobalt Wordt gebruikt voor: Accu's. 

Toch is Congo arm, waarom?

De mijnen zijn van westerse bedrijven en China

ze sluiten deals met de leiders van Congo

Geef een reden waarom Congo toch arm is ondanks de grondstoffen?

Hout 

Eeuwenlang belangrijkste energiebron (BV: Huizen verwarmen)

Werd ook gebruikt om ijzer te maken (veel houd voor nodig)

Bevolking groeide, meer brandstof nodig!

rond 1500 meeste bos Nl gekapt 

Turf

• Turf is gedroogd veen dat je goed kunt verbranden en veel energie levert. 
  
• Al vanaf de middeleeuwen. 
• Veen zijn dode plantenresten. 
• Nederland had veel Veengebieden. 

Waarom gebruikte Nederland turf als brandstof?

1. Nederland had veel Veengebieden
2. Turf is makkelijk te winnen
3. Turf is duur
4. De kolen waren op

In Engeland 

Rond 1700 raakte in Engeland het hout op. 

In de bodem lag Steenkool, prima brandstof. 

Wat zijn fossiele brandstoffen?

Wat is GEEN voorbeeld van fossiele brandstof?

1. Steenkool
2. Aardgas
3. Water
4. Olie

Veengebieden 

Het natte veen werd geschept en op de kant gelegd om te drogen -> Legakkers.

Er ontstonden brede sloten, als de wind ertussen kwam brak er land af en werden de slootjes -> plassen. 

Tegenwoordig zijn die plassen voor recreatie!

Waar werden legakkers voor gebruikt?

1. Om het natte veen daar op te laten drogen.
2. Om huizen te bouwen.
3. Om schepen aan te laten varen.
4. Uit de legakkers groeide fossiele brandstoffen.

West Nederland (onder de zee)

Noordoost-Nederland (Boven zee) 

Vinkeveense plassen 

Les 2

• uitleggen hoe de stoommachine voor een industriële revolutie heeft gezorgd.
• vertellen waarom de eerste industriegebieden vlak bij steenkoolmijnen lagen.
• vertellen waarom Engeland een voorsprong had op de rest van Europa.
• uitleggen waarom Europese landen hun rijk wilden uitbreiden met koloniën.

Stoommachines 

in de winter deden veel boeren 'spinnen en weven' en maakte stof. Dit verkochten ze dan in de stad. (Huisnijverheid)

De bevolking groeide -> Meer kleding nodig. 

In Engeland werden Spin en weefmachines gemaakt. Deze machines werkten op stoom wat wordt opgewekt door het verhitten van water. Die fabrieken zaten daarom bij rivieren -> Locatiefactor. 

Wat is huisnijverheid?

1. Het thuis maken van goederen
2. Het werken in de fabriek
3. Geen werk hebben
4. Thuis online werken

Stoommachines 

In dezelfde tijd werd de stoommachine uitgevonden. Als je water in een dichte ketel laat koken, ontstaat er stoom onder druk. Als je die stoom laat ontsnappen, ontstaat er stoomkracht waarmee je iets kunt laten bewegen. In 1764 verbeterde James Watt de stoommachine, zodat die andere machines kon aandrijven. Omdat steenkool een goede brandstof voor de stoommachines was, werden de fabrieken bij de steenkoolmijnen gebouwd.

eerste stoommachine 

Industriële revolutie 

Er kwamen grote fabrieken met veel machines. Iedereen kon arbeider worden. Er werden veel meer goederen gemaakt en die werden in de hele wereld verkocht. Al deze veranderingen gingen heel snel. 

Wat betekent "Industriële Revolutie"?

1. verandering in de manier van denken
2. verandering van manier om met werknemers om te gaan
3. verandering van de manier van produceren
4. grote verandering in korte tijd

Huisnijverheid was na de industriële revolutie...

1. overbodig, machines deden het werk
2. Nog steeds belangrijk voor de ZZP'ers

De industriële revolutie begon in Engeland, omdat:

1. wetenschappers daar uitvindingen deden die de weef- en stoommachines verbeterden;

2. daar steenkool en ijzererts (voor het maken van de stalen machines) in de grond zat;

3. Engeland koloniën in andere delen van de wereld had: daar haalden de Engelsen grondstoffen. 

Geef een reden waarom de industriële revolutie in Engeland begon.

Ruhrgebied en koloniën 

Rond 1830 ontstonden industriegebieden met nieuwe steden (vb= Ruhrgebied in Duitsland). Hier zat veel steenkool in de grond, ijzererts kwam per rivier.

Veel Europese landen wilden Koloniën vanwege de grondstoffen.  

Werelddelen verbinden 

Industrie in Nederland 

Bezig met handel en Pas vanaf 1850 in NL. Waarom zo laat?

- Vooral bezig met landbouw en handel. 

- Veel windmolens die werk deden. 

- Amper steenkool in de grond. (Alleen zuid Limburg)

Eerste fabrieken in Brabant en Twente -> Lage lonen, veel huisnijverheid. 

Veel textielproducten werden ook in de koloniën verkocht. 

Nieuwe grondstoffen 

Steenkool was belangrijk, maar vervuilend. 

Werd later aardgas en aardolie. Ook elektriciteit werd belangrijk. Tegenwoordig willen we meer: water, wind en zon. 

Niet alleen nieuwe energiebronnen maar ook nieuwe stoffen om producten mee te maken -> Halffabricaten. 

Is dit een grondstof, een halffabricaat of een eindproduct?

Plastic

1. grondstof
2. halffabricaat
3. eindproduct

Is dit een grondstof, een halffabricaat of een eindproduct?

Hout

1. grondstof
2. halffabricaat
3. eindproduct