H5 herhalen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3,4

7.5 Eten en ademen bij dieren

Ga rustig zitten en pak je lesboek en schrift alvast voor je.

Welkom!

Herhaling H5 (5.1 t/m 5.5)

Wat gaan we deze les doen?

• Leerdoelen
• Herhalen §5.1 t/m §5.5
• Aan de slag!
• Afsluiten

Wat leeft er op je huid?

Micro-organismen zijn:

Organismen die je niet met het blote oog niet kunt zien zoals:

- Bacteriën

- Schimmels

- (Virussen)

De bacteriën op je huid noem je huidflora
--> blijvende huidflora (zijn er altijd, beschermen tegen infecties)
--> tijdelijke huidflora (komen 'nieuw' op de huid, veroorzaken infecties)

Talgklieren in de huid maken talg (vettige stof).

Talg komt via poriën (uitgangen van talgklieren) naar buiten.

Veel jongeren krijgen door de extra productie van talg ook last

van acne (jeugdpuistjes).

Een puistje ontstaat door:

1. Talgklier raakt verstopt door teveel talg.
   Dat zie je als zwarte puntjes: mee-eters.
2. Als in de talgklieren bepaalde bacteriën groeien, raken ze ontstoken.

Hoe krijg je puistjes?

Bij een huidinfectie komt er een schadelijke ziekteverwekker in je huid.

Voetschimmel
- tast de hoornlaag aan

- kun je oplopen op vochtige plaatsen zoals het zwembad (zwemmerseczeem)
- op plekken waar de huid dun is (tussen tenen)

- voorkomen door goed af te drogen

Wratten

- huidinfectie met een virus: het wrattenvirus
- dringt cellen van de kiemlaag binnen

- cellen gaan extra hard delen --> ophoping van cellen ontstaat

- verdwijnen als het lichaam het wrattenvirus vernietigt

Voetschimmel en wratten

Infectieziekten

Ziekteverwekkers in je lichaam? Dan is er een infectie of besmetting.

Een gezond lichaam heeft een goede weerstand (je lichaam is goed in staat om ziekteverwekkers te doden).

Infectieziekten zijn ziekten die door bacteriën, virussen en schimmels komen.

- bacteriën maken je ziek doordat ze giftige stoffen uitscheiden.
  kun je bestrijden met antibiotica (beschadigd de celwanden van bacteriën)

- virussen dringen cellen binnen, vermeerderen zich, maken cellen stuk, je wordt
  ziek.

Medicijnen die symptomen (spierpijn, hoofdpijn, koorts etc.) van een infectieziekte bestrijden zijn bijvoorbeeld pijnstillers zoals paracetamol

Besmetting of infectie - ziekteverwekker zit in je lichaam

Incubatietijd - nog geen symptomen, ziekteverwekker vermeerdert zich

Symptomen - veel ziekteverwekkers in je lichaam laten je ziek voelen

Diagnose - een huisarts kan vaststellen welke ziekte je hebt

Epidemie - als veel mensen tegelijkertijd ziek zijn

Bij een infectie maken witte bloedcellen stoffen aan die de lichaamstemperatuur verhogen. Hierdoor maken witte bloedcellen sneller afweerstoffen tegen de ziekteverwekkers. Door koorts ben je sneller beter.

Koorts = als de lichaamstemperatuur hoger is dan 38 graden Celcius

Infectieziekten

Hoe wordt je beter?

Het uitschakelen van ziekteverwekkers door je lichaam noem je afweer.

Witte bloedcellen vernietigen ziekteverwekkers op 2 manieren:

- Bacteriën opeten ('vreetcellen')

   Deze witte bloedcellen sluiten bacteriën in en eten ze op.

- Afweerstoffen maken

   Deze witte bloedcellen maken afweerstoffen die de ziekteverwekker uitschakelen.

Komt dezelfde ziekteverwekker weer in je lichaam? --> herkenning --> direct afweerstoffen maken --> je wordt niet ziek (immuun)

Infectieziekten

Waarvoor is inenten nodig?

Inenting of vaccinatie = delen van ziekteverwekkers worden in het bloed gespoten.

Je krijgt de ziekte dan niet, maar witte bloedcellen maken wel afweerstoffen tegen de ziekte.

Krijg je de ziekte later een keer? Dan herkent je lichaam de ziekteverwekker, maakt gelijk afweerstoffen en je wordt niet ziek (immuun).

In Nederland hebben wij een vaccinatieprogramma (schema van inentingen die een kind krijgt en wanneer).

Infectieziekten

SOA's

Soa =  seksueel overdraagbare aandoening (geslachtsziekte)

De meeste worden veroorzaakt door:
- Bacteriën
- Virussen

Ze worden doorgegeven via:
- sperma
- vocht uit de vagina
- bloed
- contact tussen slijmvliezen (penis, vagina, anus en mond)

Soa's worden vaak overgedragen door onveilig vrijen (seks zonder condoom).

SOA's

Soa's die via bloed kunnen worden overgedragen:
- hiv
- hepatitis B
- syfilis

Bron 3 op blz. 132 is belangrijk!

Heb je klachten?
- naar huisarts of GGD voor soa-test

- ben je er op tijd bij? dan zijn de meeste soa's

  goed te behandelen.

Bij herpes en hiv genees je niet.

Door bijvoorbeeld:
gebruik van besmette drugsnaalden of door een onhygiënische piercing of tatoeage.

Kan óók van moeder op kind worden overgedragen tijdens de zwangerschap, geboorte of via borstvoeding.

Aids

Aids komt door het aidsvirus, ook wel hiv genoemd.                         Er is geen medicijn

                                                                                                                             tegen Aids

Als je het aidsvirus (hiv) in je bloed hebt, ben je seropositief.
Je bent dan drager van hiv, maar bent NOG NIET ZIEK.
Je krijgt dan hiv-remmers (voorkomen dat het aidsvirus snel vermeerdert).

In de incubatietijd (de tijd waarin je symptomen van aids krijgt) kun je anderen ongemerkt besmetten.

Vertoon iemand symptomen? Dan heeft diegene de ziekte Aids.

Aids maakt witte bloedcellen stuk --> afweer werkt niet goed meer --> gevolg: ziekten die normaal gesproken genezen kunnen tot de dood leiden (griep etc.)

Hoe krijg je wratten?

Wratten komen door een huidinfectie met het wrattenvirus.

Deze dringt de cellen van de kiemlaag binnen en die gaan dan extra hard delen. 

Zo ontstaat er een onschuldig gezwelletje van cellen. 

Wratten verdwijnen als het lichaam het virus vernietigd. 

Ze kunnen ook worden verwijderd door de dokter. 

Wat?

Klaar?

Hoe?

Hulp?

Tijd?

individueel (alleen)

lezen: blz. 91, 92, 95, 97 en 99

maken: opdracht 1 t/m 27 van §5.1

eerst zachtjes overleggen met degene die naast je zit

daarna mij om hulp vragen

15 minuten

Laat de gemaakte opdrachten door mij controleren.

Daarna mag je verder werken aan de opdrachten van §5.2

Aan de slag!

Afsluiten

• Pak je Plenda
    - vrijdag 9 mei
    - 2e lesuur BIO
    - m: 1 t/m 27 van §5.1
    - l: §5.2 (blz. 103, 105, 106 en 107)
  
  
• Volgende les
   - Uitleg §5.2
  
  
• Vragen?
  
  
• Opruimen