Zins- en alineaverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

Leesvaardigheid

Zins- en alineaverbanden

Nederlands

Lesprogramma

• Doornemen toetsstof
• Uitleg
•  Klassikaal teksten maken (sommige leerlingen zelfstandig?)

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je welke tekstverbanden er zijn en welke signaalwoorden daarbij horen.

• kun je herkennen en uitleggen welke tekstverbanden er in een tekst zitten. 

• kun je herkennen en uitleggen op welke manieren alinea's met elkaar verbonden worden.

• kun je een tekst beter begrijpen door te letten op tekstverbanden.

Tijdens deze les, 

wil ik...

aan de slag met mijn boekopdracht

de uitleg over signaalwoorden volgen

oefeningen maken bij het onderwerp signaalwoorden

zelf de les over signaalwoorden doornemen en dan oefenen.

Welke structuurelementen
kan een tekst hebben?

Ingewikkeld

of niet?

Verbanden in teksten...

Wat is in de onderstaande zin het signaalwoord en welk verband geeft het aan?

Ik ga vanmiddag mijn huiswerk maken, hoewel ik er geen zin in heb.

Wat is in de onderstaande zinnen het signaalwoord en welk verband geeft het aan??

Het gerecht is lekker. Bovendien is het erg gezond.

Wat is in de onderstaande zin het signaalwoord en welk verband geeft het aan?

De gewone vrouw deed een noodoproep via haar telefoon, hierdoor kon ze snel geholpen worden.

Wat is in de onderstaande zin het signaalwoord en welk verband geeft het aan?

Kortom, ik geloof niks van wat hij zegt.

Voorbeeld

Horrorfilm

Die film is heel eng. Hij heeft in Amerika zelfs een R-rating: dat wil zeggen dat iedereen jonger dan achttien jaar niet de bioscoopzaal binnen mag.

Tekstverbanden

Zorgen ervoor dat

• woorden,
• zinnen en 
• alinea's

met elkaar samenhangen.

Signaalwoorden

• Aan een signaalwoord zie je met welk tekstverband je te maken hebt.

• Daardoor kan je een tekst beter begrijpen. 

Signaalwoorden

Woorden die aangeven dat er iets komt, ze geven een signaal aan je.

• Opsomming

ten eerste, ook, bovendien, daarnaast

• Oorzaak en gevolg (reden)

zodat, doordat, waardoor, namelijk

• Tegenstelling

maar, hoewel, toch, echter

Signaalwoorden

Woorden die aangeven dat er iets komt, ze geven een signaal aan je.

• Opsomming

ten eerste, ook, bovendien, daarnaast

• Oorzaak en gevolg (reden)

zodat, doordat, waardoor, namelijk

• Conclusie/samenvatting

kortom, daarom, dus, al met al

Signaalwoorden

• Tegenstelling!

maar, hoewel, toch, echter

• Voorbeeld
  

zo, zoals, bijvoorbeeld

• Toelichting
  

zo, dat wil zeggen, dat houdt in

• Vergelijking
  (net) zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met.

Signaalwoorden

• Voorwaarde

mits, als, indien, tenzij

• Middel-doel
  

om, door middel van, waarmee

• Eigenlijk geven signaalwoorden altijd een waarschuwing:

Let op, nu komt er...

Wat is het signaalwoord in het onderstaande stukje:

Verslaafd aan je smartphone?
Zet je data en wifi op je telefoon uit. Hierdoor krijg je geen berichten meer binnen.

1. Hierdoor - signaalwoord oorzaak-gevolg
2. aan - signaalwoord toelichting
3. op - signaalwoord van opsomming
4. binnen - signaalwoord tegenstelling

Geef van het volgende stukje aan wat het signaalwoord is en welk tekstverband het aangeeft.

Verslaafd aan je smartphone?
Zet je data en wifi op je telefoon uit. Hierdoor krijg je geen berichten meer binnen.

Geef van het volgende stukje aan wat het signaalwoord is en welk tekstverband het aangeeft.

Grote schoonmaak
Opruimen is niet mijn sterkste kant. Rotzooi maken kan ik daarentegen wel goed.

Wat is het signaalwoord in het onderstaande stukje:

Grote schoonmaak
Opruimen is niet mijn sterkste kant. Rotzooi maken kan ik daarentegen wel goed.

1. Rotzooi - signaalwoord opsomming
2. Grote - signaalwoord toelichting
3. daarentegen - signaalwoord tegenstelling
4. Goed - signaalwoord voorbeeld

Conclusie

• Let voor het herkennen van tekstverbanden op signaalwoorden.
   
• Met behulp van signaalwoorden is het een stuk makkelijker om de tekstverbanden te ontdekken!
  
  
• Leer de verschillende soorten signaalwoorden uit je hoofd!
  (Op de volgende slide vind je een link naar de overzichten.)

onzetaal.nl

Alineaverbanden

Schrijvers zorgen voor samenhang binnen alinea's en zinnen, maar ook tussen alinea's. Dat kunnen ze doen op de volgende manieren:

1. Door het gebruik van signaalwoorden.
   
2. Door herhaling.
   
3. Door overgangszinnen met een verwijzing.
   
4. Door aankondigende zinnen.

Verbindingsmanieren

1. Signaalwoorden

Een signaalwoord staat in het begin van de alinea een geeft de lezer een seintje over het soort verband.

2. Herhaling

Aan het begin van een nieuwe alinea worden woorden of groepen woorden uit de vorige alinea herhaald. Dat gebeurd soms in dezelfde, maar vaak in andere woorden.

Verbindingsmanieren

3. Overganszinnen met een verwijswoord

Overgangszinnen zijn samenvattende zinnen aan het begin of het eind van een alinea. Ze bevatten een verwijzing naar iets wat eerder is gezegd, vaak in de vorm van verwijswoorden. 

4. Aankondigende zinnen

Een aankondigende zin staat meestal aan het eind van een alinea en vertelt wat je verderop in de tekst kunt verwachten.

Aan de slag!

• H10.4 opdr 17 t/m 18

Jordy, Manouk, Maud, Hidde, Marijn, Anne-Lynn en Julia mogen (als zij dat willen zelfstandig) aan de slag.

Schrijf de 3 tekstverbanden op die je voor de toets moet kennen. Bij ieder tekstverband schrijf je minimaal 1 voorbeeld van een signaalwoord.

Noteer de vier manieren waarop schrijvers alinea's met elkaar verbinden.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

maken.wikiwijs.nl

www.cambiumned.nl