Les: Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Waarom een krab?

Wereldwijd staat de krab symbool voor de ziekte kanker. Het woord kanker stamt van het Griekse woord karkinoma af. Dit betekent krab. Met hun vele bloedvaten die alle kanten op groeien, lijken tumoren op de ledematen van een krab. 

Oncologie

Aan het einde van de les weten jullie...

...wat kanker is.

...wat voor soorten kanker er zijn.

...wat de risicofactoren zijn.

...de verschillende soorten behandelingen.

...meer over de palliatieve fase.

Wie heeft er wel eens met kanker te maken gehad? 

Welke vormen van kanker kennen jullie?

Feit of Fabel?

• Huidkanker is de meest voorkomende soort kanker
• Een tumor betekent kanker
• Ongeveer 1 op de 5 mensen krijgt kanker in zijn of haar leven
• Leverkanker komt in Nederland veel voor
• Alcohol is kankerverwekkend.

Soorten kanker:

Wat voor risicofactoren  voor het krijgen van kanker kunnen jullie opnoemen?

Factoren bij het ontstaan van kanker

Endogene factoren:

- Hormonale invloeden (oestrogeen en testosteron)

- Erfelijke invloeden (BRCA gen)

- Gevolg van andere ziekte (o.a. werner syndroom,

Exogene factoren:

- Tabak

- ioniseren straling (radioactiviteit)

- beroepsrisico

- Zonlicht

- Geneesmiddelen (Immunosuppressieve, cytostatica)

- Infecties (HPV, HIV, Hepatitis) 

- Alcohol

- Milieu 

- Voeding

Voorbeelden

Borstkanker <> leeftijd en aanleg

Dikke darmkanker <> leeftijd, aanleg, leefstijl

Longkanker <> leeftijd en leefstijl

Leverkanker <> uitzaaiingen en virale infectie

Baarmoederhalskanker <> virus (HPV)

Roken verhoogt het risico op alle vormen van kanker.

Negen signalen van kanker

1. gewichtsverlies, vermoeidheid, slecht uit zien
2. veranderingen bij plassen
3. verandering ontlasting
4. verdikking/knobbel in lichaam
5. blijvende heesheid of hoest, bloed ophoesten
6. slikklachten
7. moedervlekken en huidplekjes die veranderen
8. een plekje dat schilfert of bobbeltje op de huid
9. vrouw > ongewoon bloedverlies/afscheiding, man> pijn of verandering zaadballen 
   (Bij hematologische aandoeningen: Nachtzweten)

Diagnostiek

Anamnese

Biopt

Bloedonderzoek

PSA, CAE, etc

Beeldvormend onderzoek

Scan, röntgenfoto, echo, etc

Metastasen

Als er sprake is van uitzaaiing naar het hersenweefsel, dan spreekt men van “hersenmetastasen”, bij uitzaaiing naar de wervelkolom van “wervelmetastasen”.

Verspreiding via:

- lymfebanen (lymfogene metastasen)

- bloedvaten (hematogene metastasen)

- uitzaaien naar vrije buikholte of pleuraholte

metastasen gedragen zich voorspelbaar

Borstkanker zaait meestal uit in 

botten, lever, longen of hersenen. 

Prostaatkanker zaait meestal uit 

naar de botten en naar de 

lymfeklieren van het bekken, buik, 

borst en hals. Uitzaaiingen in de longen 

en lever zijn zeldzamer.

Metastasen bij darmkanker

Behandel methoden

• Chirurgie
  
• Radiotherapie
  
• Chemotherapie
  
• Hormonale therapie
  
• Hyperthermie/cryo-ablatie
  
• Beenmerg- of stamceltransplantatie
  
• Immunotherapie
  

                                              Combinatie van methoden

Bestraling/radiotherapie

Bestraling (radiotherapie) is de behandeling van kanker met straling. 

Het doel van bestraling is om kankercellen te doden. 

En daarbij gezonde cellen zoveel mogelijk te sparen. 

Frequentie en hoeveelheid straling verschilt per behandeling.

Hoe werkt bestraling?

Bestraling maakt het DNA in de kankercellen

 kapot. Als het DNA veel schade oploopt, 

kunnen de kankercellen niet meer goed 

delen en gaan ze meestal dood.

Belangrijk bij iedere behandeling!

- Lichamelijke conditie op pijl houden

- Goede voeding

- Hygiëne

- Maatregelen bij verminderde weerstand.

- Bij chemo: Excreta is besmet (ook voor zorgverleners belangrijk!)

Bijwerkingen bij chemotherapie

Bijwerkingen radiotherapie

• Veelal hetzelfde als chemotherapie. Wel afhankelijk van de plek die bestraald wordt.

De kanker overwonnen?

MAARTEN VAN DER WEIJDEN: 

'KANKER IS GEEN 'STRIJD' 

DIE JE WINT OF VERLIEST'

Maar was als iemand niet meer beter wordt?

• Palliatieve behandelingen
• Verminderen van klachten
• Begeleiding en ondersteuning in de terminale fase
• Angst weg nemen
  
• Complementaire zorg

Tip: https://palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg

Vragen?