1.5 Waterproblemen + 1.6 Oplossingen voor waterproblemen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.5 Waterproblemen

Over klimaatverandering en verdroging 

en de gevolgen op stad en platteland

1.6 zit erin (vanaf dia 23)

www.nrc.nl

Lesboek bladzijde 32 en 33

www.dumpert.nl

nos.nl

nos.nl

Een overzicht

Dijkring	Hoogte [NAP]	Overstromingskans [per jaar]	Economische schade (maximaal)	Slachtoffers (maximaal)
14. De kust		1/16.000	30 miljard	30.000
8. IJsselmeergebied		1/550	15,2 miljard	1.500
25. Zuidwestelijke delta		1/340	415 miljoen	25
38. Rivierengebied		1/1.500	6 miljard	630

Hoogte

Algemene hoogtekaart Nederland (AHN)

Economisch risico

Lokaal individueel risico

Hoogte

Algemene hoogtekaart Nederland (AHN)

Bron: Rijkswaterstaat Projectbureau VNK. (2014). De veiligheid van Nederland in kaart. 

Overstromingsrisico en wateroverlast

Overstromingsrisico gaat over hoog water (zee, rivieren, meren) en grootschalige impact (slachtoffers, economische schade).

Wateroverlast gaat over laag water (hoosbuien) en geeft vaak op kleinere schaal schade (natte voeten in de straat).

Middelgrote kans

Grote kans

Hoogte

Algemene hoogtekaart Nederland (AHN)

Overstromingsrisico's

Wat versta je onder overstromingsrisico?

Overstromingsrisico = overstromingskans x gevolgen

Welke factoren zijn van invloed zijn op overstromingsrisico's?

Welke gebieden hebben een hoog risico en welke gebieden een laag risico?

4.5 Waterproblemen

in laaggelegen gebieden en steden

Leerdoelen (1.5 les)

• Je begrijpt hoe klimaatverandering van invloed is op waterbeheer.
• Je begrijpt welke waterproblemen in laaggelegen gebieden ontstaan door klimaatverandering.
• Je begrijpt welke waterproblemen in stedelijke gebieden ontstaan door klimaatverandering.

Problemen in stedelijk gebied

Bij verstedelijking/verstening/ ontbossing: 

• piekafvoer komt ..
• piekafvoer is ..

Problemen in stedelijk gebied

Bij verstedelijking/verstening/ ontbossing: 

• piekafvoer komt eerder
• piekafvoer is hoger

Wijk A

Wijk B

Welke wijk (A of B) heeft de grootste kans op wateroverlast na een stortbui? Verklaar kort je keuze.

Problemen in stedelijk gebied

p.28

Nederlands poldergebied

Polder, bemalen, boezemgebied, waar hebben we het over?

Een polder is een stuk land, gewonnen op het water, omringd door dijken om zo de waterstand te kunnen regelen.

Boezem

De boezem is dat deel van het oppervlaktewater dat geen vast peil heeft. Het is meestal geen onderdeel van een polder, maar dient er toe polderwater op te slaan voor het wordt afgevoerd. Over het algemeen wordt het water uit de boezem op een kanaal geloosd die het water naar zee brengt. 

Nederlands poldergebied

Een zeepolder ligt aan zee en ontstaat door sedimentatie van zand en klei. De zee zet door haar eb- en vloedbewegingen zeeklei af tegen de zeedijk. Wanneer een nieuw buitendijks stuk land groot en hoog genoeg was, legde men er een dijk omheen. Vervolgens pompte men de polder droog. 

Een droogmakerij is een polder. Hoe werd deze polder gemaakt?

1. Eerst werd er een ringdijk gebouwd.
2. Daarna werd er een ringvaart gemaakt.
3. Tenslotte werd de polder doorgepompt door bijvoorbeeld een molen.

Veenpolders komen vooral voor in het westen van Nederland. Door grootschalige turfwinning (turf = gedroogd veen) ontstonden vanaf de middeleeuwen enorme plassengebieden die in een later stadium weer werden drooggelegd door middel van inpoldering. 

Verdroging

Klimaatverandering -> veranderend neerslagregiem:

Regenbuien intenser, natte winter natter, droge voorjaar droger

Welke problemen ontstaan er door watertekort?

• Tekort aan drinkwater
• Tekort aan water voor de landbouw
• Verdroging van de bodem

Welke grondsoort(en) is/zijn gevoelig voor verdroging van de bodem?

1. Zand
2. Klei
3. Klei en veen
4. Zand en klei

Verdroging

Welke problemen kunnen er ontstaan door verdroging van de bodem?

• Afname biodiversiteit
• Bodemdaling
• Verdroging veendijken

Ontstaan veen

Na laatste ijstijd, steeg zeespiegel.
Achter de duinen bleef zeeklei liggen. 

Veen = Afgestorven planten bewaard gebleven in een natte, zuurstofarme omgeving.

Inklinking: Veen verdroogt, oxideert en klinkt in.

Ook verzilting is een gevolg van veranderingen in het neerslagregiem.

Wat is verzilting volgens jou?

Verzilting

Verzilting door:

• Binnendringen zeewater via rivieren.
• Omhoogkomen zout water via grondwater.

Verzilting

Bij lage waterstanden in de rivieren, komt zeewater verder landinwaarts. Het gevolg daarvan is verzilting.

Verzilting heeft met name gevolgen voor:

• Landbouw
• Natuur
• Waterkwaliteit

Zelfstandig aan de slag

- lezen 1.5

- Maken 1.5 opdracht 1, 3, 4, 5

1.5-1.6

- herhaling met filmpje in de praktijk: wat is verzilting en hoe ziet dat er uit dicht bij Amsterdam?

- uitleg meerlaagsveiligheid

- kennischeck drietrapsstrategie

1.6 zit erin (vanaf dia 23)

1.6 Oplossingen voor waterproblemen

- herhaling met filmpje in de praktijk: wat is verzilting en hoe ziet dat er uit dicht bij Amsterdam?

- uitleg meerlaagsveiligheid

- kennischeck drietrapsstrategie

in laaggelegen gebieden en steden

Actualiteit in Amsterdam afgelopen week

Hoog water! Wat was er aan de hand?

Acceptatie versus adaptatie

We doen niets tegen de dreiging van het water, we accepteren dat er grote risico's zijn en we leren (?) daarmee te leven.

OF

We passen de natuurlijke en menselijke systemen aan aan de huidige en de te verwachten gevolgen van klimaatverandering.

Meerlaagsveiligheid

Meerlaagsveiligheid

Meerlaagsveiligheid

Remember? Drietrapsstrategie

De dijkgraaf van het waterschap doet de volgende twee uitspraken over de meerlaagsveiligheid.
I In de tweede laag van de meerlaagsveiligheid staan vooral preventie en informatie voorziening centraal.
II In de eerste laag gaat het vooral om versterking van waterkeringen, suppleties en rivierverruiming.

1. I is juist, II is onjuist.
2. I is onjuist, II is juist.
3. Beide zijn juist.
4. Beide zijn onjuist.

Bij welke stap van de drietrapsstrategie past de afbeelding?

1. Vasthouden
2. Bergen
3. Afvoeren

Bij welke stap van de drietrapsstrategie past de afbeelding?

1. Vasthouden
2. Bergen
3. Afvoeren

Bij welke stap van de drietrapsstrategie past de afbeelding?

1. Vasthouden
2. Bergen
3. Afvoeren

Bij welke stap van de drietrapsstrategie past de afbeelding?

1. Vasthouden
2. Bergen
3. Afvoeren

Zelfstandig aan de slag

1. Afmaken 1.5 opdracht 1, 3, 4, 5 & nakijken (raten, verbeteren, op papier met antwoordblad)
2. Lezen 1.6
3. Maken 1.6 opdracht 1 t/m 6

In het kader van Ruimte voor de Rivier wordt ten zuiden van Kampen een hoogwatergeul aangelegd (zie de bron). Eén van de functies van deze hoogwatergeul is het vergroten van de veiligheid in de IJsseldelta.

Geef aan: welke functie de hoogwatergeul nog meer kan vervullen EN bij welk onderdeel van de drietrapsstrategie de aanleg van de

hoogwatergeul past.

Drietrapsstrategie

Donderdag 

Drietrapsstrategie

Opdrachten

- maak de samenvattingsopdracht op bladzijde 43