Rafiki - Movies that Matter Educatie

• Burgerschapsonderwijs
• Beeldende vorming
• +5
• MBO
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3,4
• Studiejaar 1-4

Introductie

Welkom bij deze les bij de film Rafiki (Wanuri Kahiu, 2018). Tijdens deze les maakt jouw klas kennis met filmeducatie en mensenrechten in de breedste zin. Film is een uitstekend middel om het besef van jongeren over maatschappelijke thema's te vergroten. Met deze les open je de ogen van leerlingen en studenten voor mensenrechtenthema's. In deze les bekijken leerlingen en/of studenten de film Rafiki (Wanuri Kahiu, 2018). “Goede Keniaanse meisjes worden goede Keniaanse echtgenoten,” maar Kena en Ziki verlangen naar meer. Ondanks de politieke strijd tussen hun families weigeren de meiden zich uit elkaar te laten drijven. Ze helpen elkaar om hun dromen te verwezenlijken, wat niet altijd gemakkelijk is in de conservatieve omgeving waarin ze leven. Wanneer de liefde tussen hen opbloeit, worden ze gedwongen te kiezen tussen hun geluk of hun veiligheid. 'Afrobubblegum' noemt regisseur Wanuri Kahiu haar stijl, net als de productiemaatschappij waar ze medeoprichter van is. Het staat, in de woorden van de jonge maker zelf, voor “vrolijke, krachtige en frivole Afrikaanse kunst”. Net als de twee personages moest de film zelf ook nogal wat weerstand overwinnen toen die door de Keniaanse censors werd verboden. Kahiu vocht de beslissing aan en kreeg gelijk van het Keniaanse Hooggerechtshof. Heb je vragen of opmerkingen over deze les? Neem dan gerust contact met ons op door te mailen naar [e-mail] of te bellen naar 020-2807612.

Instructies

Opzet les

Introductie

Deel 1 Oriëntatie Afrika en Kenia [10 min.]

Deel 2 LHBT+ in Kenia en mensenrechten [15 min.]

Deel 3 Film en filmstijl [10 min.]

[Film kijken, 83 min]

Deel 4 Terugkoppeling [2 min.]

Veel plezier met de les!

Lijkt het je leuk een keer met je klas naar een film met verdiepingsprogramma toe te gaan? Naast de films en lessen op LessonUp organiseren we ook festival- en bioscoopvertoningen! Klik hier voor ons festival in maart en klik hier voor onze bioscoopvertoningen door het jaar heen.

Rafiki

Welkom bij deze les bij de film Rafiki. 

Introductie

Leerdoelen:

- je staat stil bij je kennis van Afrika en Kenia;

- je leert wat LHBT+ is;

- je ontdekt hoe het is om als LHBT+ in Kenia te wonen;

- je leert het verhaal achter de film kennen.

Introductie

voorafgaand aan de film

[30 minuten]

Het eerste deel van deze les vindt vooraf aan de film plaats. Aan het einde van dit deel bekijken de leerlingen de film Rafiki.

In de introductie gaan jullie het volgende doen:

- je staat stil bij je kennis van Afrika en Kenia;

- je leert wat LHBTI+ is;

- je ontdekt hoe het is om als LHBTI in Kenia te wonen;

- je leert het verhaal achter de film kennen.

Deel 1: Oriëntatie Afrika en Kenia

In dit onderdeel gaan jullie het volgende doen:

- je staat stil bij je kennis van Afrika en Kenia;

Stel je voor: Morgen begin je aan een rondreis door Afrika. Je bent je koffer aan het pakken. Welke spullen zijn onmisbaar voor een geslaagde rondreis door Afrika? Benoem er minimaal 3 en geef ook aan waarom je deze spullen meeneemt.

Je hebt er zin in! Tijdens het inpakken ben je aan het fantaseren over wat je allemaal gaat zien. Wat denk je allemaal te gaan zien? Noem minimaal 3 dingen.

Tijdens je rondreis kom je in contact met veel mensen. Wat voor beroepen hebben deze mensen? Noem minimaal 3 beroepen.

In dit gedeelte wordt de kennis van Afrika opgefrist. 

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

• Benoem minimaal 3 spullen die je mee zou nemen op rondreis naar Afrika en geef ook aan waarom je deze spullen meeneemt.
• Wat denk je allemaal te gaan zien? Noem minimaal 3 dingen.
• Tijdens je rondreis kom je in contact met veel mensen. Wat voor beroepen hebben deze mensen? Noem minimaal 3 beroepen.

Welke foto komt het meeste overeen met jouw beeld van mensen in Afrika? Geef ook aan waarom.

In dit gedeelte wordt de kennis van Afrika opgefrist.

Afrika is een enorm continent met veel verschillende mensen en culturen. In de volgende slide worden stereotypes en beeldvorming besproken.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

• Welke foto komt het meeste overeen met jouw beeld van mensen in Afrika? Geef ook aan waarom.
• Wat is het beeld dat je gevormd hebt over Afrikaanse mensen? 

De manier waarop bepaalde dingen in beeld wordt gebracht bepaalt voor een groot deel hoe we naar dat onderwerp kijken. Dat heet beeldvorming. 

Iedereen heeft wel stereotypes over andere mensen. Wat voor stereotypes zouden andere mensen over Nederlanders hebben?

In dit gedeelte worden beeldvorming en stereotypes besproken. 

De manier waarop bepaalde dingen in beeld wordt gebracht bepaalt voor een groot deel hoe we naar dat onderwerp kijken. Dat heet beeldvorming. Als deze beelden veel worden herhaald, dan hebben we te maken met stereotypes.

Iedereen heeft wel stereotypes over andere mensen. Het probleem met stereotypes is niet dat ze niet waar zijn, maar dat ze alleen maar een klein deel van het totale plaatje laten zien.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Iedereen heeft wel stereotypes over andere mensen. Wat voor stereotypes zouden andere mensen over Nederlanders hebben?

Op de foto's staan mensen die uit Kenia komen. Welke foto komt jou het bekendste voor? Leg uit waarom.

In dit gedeelte wordt de kennis van Kenia opgefrist. Hier kunnen de leerlingen het ook over beeldvorming hebben.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Wat zie je op de beelden?
• Wie zijn deze mensen?
• Op de foto's staan mensen die uit Kenia komen. Welke foto komt jou het bekendste voor? Leg uit waarom.
• Krijg je door de foto's meer informatie over Kenia?

De officiële taal van Kenia is het Swahili. Grote kans dat je al wat woorden uit die taal kent. In The Lion King komen veel van de namen uit het Swahili. Zo betekent simba, 'leeuw' en hakuna matata 'geen zorgen'. 

Rechts op de foto zie je Rafiki. De film die je gaat kijken heet ook Rafiki. Zoek de betekenis van het woord op. 

Het woord Rafiki komt uit het Swahili en betekent "vriend"

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• De film die je gaat kijken heet ook Rafiki. Zoek de betekenis van het woord op. 
• Waarom denken jullie dat de film Rafiki heet?

Deel 2: LHBT+ in Kenia en mensenrechten

In dit onderdeel gaan jullie het volgende doen:

- je leert wat LHBTI+ is;

- je ontdekt hoe het is om als LHBTI in Kenia te wonen;

0

Bekijk met de leerlingen de trailer. De vragen staan op de volgende slide. 

De trailer is heel kleurrijk. Welke kleur zie je het meest? Welk gevoel roept dit bij je op?

Waar denk je dat de film over gaat?

In de trailer zie je dat Rafiki gaat over de liefde tussen twee Kenianen. De twee hoofdpersonen zijn allebei vrouw en daar hebben de mensen om ze heen moeite mee.

De vrouwen zijn lesbisch en vallen daardoor onder de noemer LHBT. Die term komt je vast bekend voor, maar wat betekent het precies?

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Welke kleur zie je het meest? Welk gevoel roept dit bij je op?
• Waar denk je dat de film over gaat?
• Waar staat LHBT+ voor?
• Waar staat de + voor?

Extra informatie voor de docent

LHBT+ staat voor:

(L)esbisch — vrouwen die op vrouwen vallen.

(H)omoseksueel — mannen die op mannen vallen.

(B)iseksueel — mensen die zowel op mannen als vrouwen vallen.

(T)ransgender — mannen die zich vrouw voelen, vrouwen die zich man voelen.

De afkorting LBHT+ wordt regelmatig uitgebreid. Daarom wordt ze ook wel eens afgesloten met een +. Als je op internet gaat zoeken naar de term, zal je zien dat de volgorde van de letters soms anders is. In dit geval vallen de letters I, Q, A en P onder de +. Deze letters staan voor:

(I)ntersekse conditie — mensen met zowel mannelijke als vrouwelijke lichaamskenmerken.

(Q)ueer — mensen die zich met hun seksuele voorkeur niet in een hokje willen plaatsen.

(A)seksueel — mensen zonder behoefte aan seks.

(P)anseksueel — mensen die niet vallen op geslacht, maar op persoonlijkheid.

Bekijk met de leerlingen het filmpje "In Gesprek met Levis" .

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

• Levis praat over stereotypes in Afrika over LHBT+. Komen deze stereotypes je bekend voor? Welke komen je bekend voor?
• Verder praat Levis over discriminatie tegen mensen van LHBT+ in Kenia. Tegen wat voor problemen lopen zij aan? Noem er 2.

Extra informatie voor de docent

Levis Maina Nderitu komt uit Kenia. Daar zet hij zich in voor de rechten van, onder andere, LHBT-mensen. Hij heeft een stichting opgericht, de Sullivan-Reed Society, die mensen met een LHBT-achtergrond ondersteunt bij het zoeken van werk.

• Iedereen wordt vrij en met gelijke rechten geboren.
• De mensenrechten gelden voor wie je maar bent, waar  je ook bent.
• Je hebt recht op leven, vrijheid en veiligheid.
• Je mag trouwen met wie je wilt en een gezin stichten.
• Alle regeringen moeten ervoor zorgen dat de mensenrechten worden nageleefd.

Denk terug aan wat je hebt gezien in de trailer. Worden er mensenrechten in de film Rafiki overtreden? Zo ja, geef aan welke rechten.

Bekijk en bespreek de mensenrechten hierboven met de leerlingen.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Welk recht vind jij het belangrijkste? Geef aan waarom.
• Worden er mensenrechten in de film Rafiki overtreden? Zo ja, geef aan welke rechten.

Deel 3: Film en filmstijl

In dit onderdeel gaan jullie het volgende doen:

- je leert het verhaal achter de film kennen.

De regisseur van de film is Wanuri Kahiu. Ze weet niet alleen hoe je goede films maakt, maar heeft ook een interessante ideeën over het leven. Net als jij heeft Wanuri Kahiu nagedacht over de manier waarop Afrika in beeld werd gebracht. De beeldvorming. Zij zag dat het vaak over serieuze onderwerpen ging als ondervoeding, hiv of vrouwenbesnijdenis.

Maar toen Kahiu om zich heen keek herkende ze de filmbeelden er niet in terug. In haar omgeving zag ze juist veel positiviteit en plezier. Ze bedacht een nieuwe beweging, eentje die leuk, stoer en luchtig moest zijn. Net als bubblegum! Zo kwam ze op de naam afrobubblegum.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Waar denk je dat de term afrobubblegum vandaag komt?
• Waar denk je aan bij het woord bubblegum?

Extra informatie voor de docent

De regisseur van de film is Wanuri Kahiu. Ze weet niet alleen hoe je goede films maakt, maar heeft ook een interessante ideeën over het leven. Net als jij heeft Wanuri Kahiu nagedacht over de manier waarop Afrika in beeld werd gebracht. De beeldvorming. Zij zag dat het vaak over serieuze onderwerpen ging als ondervoeding, hiv of vrouwenbesnijdenis. Maar toen Kahiu om zich heen keek herkende ze de filmbeelden er niet in terug. In haar omgeving zag ze juist veel positiviteit en plezier. Ze bedacht een nieuwe beweging, eentje die leuk, stoer en luchtig moest zijn. Net als bubblegum! Zo kwam ze op de naam afrobubblegum.

Bekijk met de leerlingen de videoclip van Muthoni Drummer Queen. 

Extra informatie voor de docent

In het de videoclip zie je Muthoni Drummer Queen, een echte Keniaanse powervrouw. De videoclip is helemaal in de stijl van afrobubblegum, net als de film Rafiki. 

Afrobubblegum heeft een eigen unieke stijl. De videoclip van Muthoni Drummer Queen hierboven geeft een duidelijk beeld van deze stijl. De muziek komt trouwens voor in de film.

Hoe zou je de stijl van afrobubblegum beschrijven nu je de videoclip hebt bekeken? Denk aan kleur en sound.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

• Hoe zou je de stijl van afrobubblegum beschrijven nu je de videoclip hebt bekeken? Denk aan kleur en sound.
• Ken je andere artiesten die een soortgelijke videoclip heeft? Zo ja, wie?

Checklist

Bevat de film of het boek:

1) Minstens twee gezonde Afrikanen...

2) ...die financieel stabiel zijn (en niet gered moeten worden)...

3) ...die plezier hebben en genieten van het leven?

Neem de checklist over in je schrift en vink af tijdens het kijken van de film. Je gaat dit nadat je de film gekeken hebt bespreken, dus let op bij welke scene je het afvinkt. 

Niet elke film of boek kan afrobubblegum zijn. Om kaf van koren te scheiden heeft ze een checklist bedacht:

Bevat de film of het boek:

1) Minstens twee gezonde Afrikanen...

2) ...die financieel stabiel zijn (en niet gered moeten worden)...

3) ...die plezier hebben en genieten van het leven?

Laat de leerlingen de checklist overnemen, zodat zij het tijdens de film af kunnen strepen. De leerlingen zullen dit na de film bespreken. Ze moeten dus goed letten op welke momenten het zijn in de film. 

Bekijk met de leerlingen dit filmpje met daarin de reactie van Cannes op Rafiki.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

• Hoeveel films uit Kenia denk je dat er eerder zijn vertoond op het filmfestival van Cannes?
• Ondanks het succes van de film werd deze verboden in Kenia. Waarom denk je dat de film in Kenia werd verboden?
• Wanneer denk je dat een film in Nederland verboden kan worden? Onderbouw je antwoord.

Extra informatie voor de docent

Rafiki sloeg aan bij het publiek en werd zelfs vertoond op het filmfestival in Cannes. Het filmfestival in Cannes is een jaarlijks georganiseerd festival waar nieuwe films van over de hele wereld worden vertoond. Als je film wordt gedraaid op het filmfestival dan is dat een hele grote eer. 

Wanuri klaagde de staat Kenia aan, met groot succes! Op basis van de vrijheid van expressie, de vrijheid om jezelf te kunnen uiten, werd het toch toegestaan om de film te vertonen.

Wat houdt vrijheid van expressie precies in?

Met welk mensenrecht komt die het meeste overeen? Leg uit waarom.

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen: 

• Wat houdt vrijheid van expressie precies in?
• Met welk mensenrecht komt die het meeste overeen? Leg uit waarom.

Extra informatie voor de docent

Wanuri, de regisseur, klaagde de staat Kenia aan, met groot succes! Op basis van de vrijheid van expressie, de vrijheid om jezelf te kunnen uiten, werd het toch toegestaan om de film te vertonen. 

Doordat de film zo'n groot succes is, heeft Wanuri zich in de kijker gespeeld. En dat biedt kansen. Zo mag ze een nieuwe hollywoodfilm gaan regisseren! Ze zet daarmee niet alleen zichzelf of afrobubblegum op de kaart, maar ook de Keniaanse filmwereld.

We zijn nu klaar met de introductie! Je weet nu vanalles over Afrika, Kenia, LGBTI+ Afrobubblegum en de film Rafiki. Nu is de tijd aangebroken om de film te kijken. 

De leerlingen gaan nu kijken naar de film. 

Deze is te bekijken via deze link of via de dvd. 

Deel 4: Terugkoppeling

Je hebt de checklist, voordat je de film keek, overgenomen. Bij welke scene vinkte je wat af?

In dit onderdeel gaan jullie het volgende doen:

- je leert afrobubblegum kennen

Checklist

Bevat de film of het boek:

1) Minstens twee gezonde Afrikanen...

2) ...die financieel stabiel zijn (en niet gered moeten worden)...

3) ...die plezier hebben en genieten van het leven?

Met je klas naar ons festival?

Vonden jullie het leuk en leerzaam om deze les te volgen? We organiseren in maart een festival in Den Haag en Amsterdam met verschillende films en verdiepingsprogramma's, klik hier voor meer informatie!

Bedankt voor het volgen van deze les. 

Met jouw klas nog een andere les volgen bij een Movies that Matter-film? Bekijk het filmaanbod met lesmateriaal hier.

Of naar ons festival in maart in Den Haag en Amsterdam? Vind hier meer informatie.