§17: Joost van den Vondel

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Na de middeleeuwen werd de burgerij steeds machtiger.

1. Waar
2. Niet waar

De ___ bestudeerden de klassieke oudheid en geschriften.

In de Renaissance werd een kunstenaar gezien als een ambachtsman.

1. Waar
2. Niet waar

De kunst in de Renaissance had drie kenmerken: (1)___, (2) realisme en (3) classicisme.

Het toegankelijk maken van Latijnse teksten in de eigen taal en het bewust maken van de mogelijkheden van de eigen taal hoort bij:

1. Translatio
2. Imitatio
3. Aemulatio

“De roeping van de mens is mens te zijn!” (Multatuli)

1. Aforisme
2. Epigram
3. Essay
4. Sonnet

De Statenbijbel had een grote invloed op de Nederlandse taal.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe uitte het realisme zich in de literatuur?

1. De taal moest verfijnd zijn, elegant.
2. Grote nadruk op regelgeving
3. Teksten werd voorzien van afbeeldingen van gerenommeerde kunstenaars.
4. Personages in de literatuur dienden zich geloofwaardig te gedragen

"Al ziet men de lui, men kent ze niet."
(motto)

1. Spaanse Brabander - Bredero
2. Korenbloem - C. Huygens
3. PC Hooft - Warenar
4. Statenbijbel

§17: Joost van den Vondel

(1587-1679)

Joost van den Vondel

• Geboren in Keulen, vluchtte naar Amsterdam
  
• Op latere leeftijd: studie naar klassieke cultuur (±1623), katholicisme (±1640)
• Schreef veelal over de actualiteit (Van Oldenbarnevelt)
  
• Koopman in Amsterdam 

Antwoorden opdr. 17.1

I de eerste helft van zijn leven

II de hekeldichten

III de klaagzangen

IV de toneelstukken

V ouderdom en overlijden

Genres

• Hekeldicht: gedicht waarin iets aangevallen wordt (politiek, religie)
  
• Klaagzang: klaaggedicht, vaak over persoonlijke omstandigheden (Constantijntje)
• Tragedie: klassiek toneelstuk van de ondergang van een hooggeplaatst persoon (later meer!)
  

Gijsbrecht van Aemstel

Het hemelsche gerecht heeft zich ten lange lesten

Erbarremt over my en mijn benaeuwde vesten

* Klassieke tragedie

* Val van Amsterdam

* Aemulatio

Klassieke tragedie

Kenmerken

1. Ondergang van een hoogeplaatst persoon omdat hij in zijn overmoed (hubris) de grenzen heeft overschreden van wat een mens geoorloofd is.
   

Klassieke tragedie

Kenmerken:
2. Drie 'eenheden'

• Plaats
• Tijd
• Handeling
  

Klassieke tragedie

Kenmerken:
3. Vijf bedrijven

• Eerste vier bedrijven eindigen met een rei
• Einde vijfde bedrijf: deus ex machina
  

Stoïcisme 

- leer van groep Griekse filosofen (3e eeuw voor Christus)

- laat je niet meeslepen door je emoties

- niet in voorspoed, niet in tegenspoed

- reageer gelijkmoedig (stoïcijns) op alles 

- in NL: PC Hooft (Muiderkring)

Pak WB 17.2 erbij (blz. 14)

Het gedicht Kinder-lijck staat op blz. 47 in je boek.

Toetsstof:

• Zie ELO
• Lessen zijn gedeeld via Lessonup
• Lees de hoofdstukken goed door en maak samenvattingen
•  Jaartallen hoef je niet te kennen, je moet de periodes wel kunnen herkennen
• Nu: lees §17 door (heb je de vorige allemaal al gelezen?) en maak opdracht 17.2

WB 17.2 a t/m h

• a) 4
• b) 1: schrijver spreekt, 2-4: Constantijn spreekt
• c) 1,2: zwaar; 3,4: licht
• d) r. 10 = 't Geen .. alles goets"
• e) mv
• f) hemel
• g) Het hemelse leven is belangrijker dan het eindige leven op aarde.
• h) omhoog - beneden (strofe 1), eeuwigh - oogenblick (strofe 4)
  

WB 17.3 a t/m e

• a Willem de Zwijger
  
• b De stok was voor hem een soort derde voet als hij de trappen op moest naar het hof van de
  
• Staten-Generaal.
  
• c De stok ‘steunt’ nu Vondel bij het dichten.
  
• d Oldenbarnevelt werd onthoofd.
  
• e De Nederlandse rechtbank krijgt hier de naam van de rechtbank van de vijand.