criminaliteit mask 1/9

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Waar denk jij aan bij criminaliteit?

Geef een voorbeeld van asociaalgedrag

Normen zijn regels over hoe mensen zich ten opzichte van

elkaar horen te gedragen.

Waarden zijn principes of uitgangspunten die mensen

belangrijk vinden in het leven.

Ongeschreven regels zijn normen voor goed gedrag die

nergens op papier staan.

Geschreven regels zijn regels die in reglementen of wetten staan.

Wat is crimineel gedrag

De meest volledige omschrijving van het begrip criminaliteit is: alle gedragingen die door de wet strafbaar gesteld worden.

Als je een wet overtreedt, pleeg je een strafbaar feit,

ook wel delict genoemd.

De meeste strafbare feiten staan beschreven in het 

Wetboek van Strafrecht.

Wat is crimineel gedrag

Omdat de samenleving voortdurend verandert, veranderen ook onze ideeën over wat wel of niet strafbaar moet zijn.

Crimineel gedrag is dus tijdgebonden, maar ook plaatsgebonden.

Wat is crimineel gedrag

2.1 Groepsvorming

Tijd- en plaats

Ideeën over criminaliteit zijn niet altijd en overal hetzelfde:

- Tijdgebonden: bijv. god beledigen was vroeger strafbaar

- Plaatsgebonden: in België mag je het hele jaar vuurwerk kopen, hier maar beperkt tot 29, 30 en 31 december.

Risicofactoren voor criminaliteit: onveilige opvoeding, groepsgedrag, alcohol/drugs, spijbelen/schooluitval, biologische factoren (geldt lang niet voor alle gevallen)

Een overtreding is een lichte schending van de wet.

Een misdrijf is een zware schending van de wet.

Voor een misdrijf word je zwaarder gestraft dan voor een overtreding.

Voor een overtreding gelden lagere maximumstraffen dan voor misdrijven.

Soorten criminaliteit

Voor misdrijven gelden zwaardere vrijheidsstraffen.

Voor diefstal geldt een maximumstraf van vier jaar.

Voor moord kan de straf oplopen tot dertig jaar 

of levenslang.

  

Soorten criminaliteit

Voor een misdrijf krijg je een strafblad, voor een overtreding meestal niet.

Bij een misdrijf zijn ook een poging tot en medeplichtigheid strafbaar.

Soorten criminaliteit

Misdrijven kun je ook weer verdelen:

Zware criminaliteit: Ernstige vormen van criminaliteit.

Onder zware criminaliteit valt ook de georganiseerde misdaad.

Veelvoorkomende criminaliteit: De minder ernstige misdrijven.

Minder ingrijpend maar is voor een samenleving erg hinderlijk.

Soorten criminaliteit

4 kenmerken veelvoorkomende criminaliteit 

• strafbare gedragingen die veel     voorkomen 
• het veroorzaakt veel schade
• het zijn hinderlijke gedragingen 
• de gedragingen bevorderen het gevoel   van onveiligheid

gevolgen 

materiële schade

- kosten voor slachtoffer

- doorberekende kosten consument 

(bv. premies)

- kosten preventie  

(politie, beveiliging) 

Gevolgen 

immateriële schade: 

• Angst & onveiligheid
• Morele verontwaardiging
• Normvervaging
• Daling vertrouwen in overheid
• Bedreiging vd rechtsstaat (eigenrichting)  

Welk begrip past het beste bij de bron?

1. Eigenrichting
2. Normvervaging
3. Angst & onveiligheid
4. Morele verontwaardiging

Welk begrip past het beste bij de bron?

1. Materiele schade
2. Immateriële schade

Slapeloze nachten

Criminaliteit veroorzaakt veel schade bij burgers. We onderscheiden twee soorten schade:

• Materiële schade:  schade die je kunt berekenen in geld  
• Niet-materiële schade: gevolgen die je niet in geld kunt uitdrukken  

Je kan een voorbeeld noemen van materiële schade en een voorbeeld van niet-materiële schade noemen.

Overtreding of misdrijf

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Je ziet hier een test voor een scooter. Als deze is opgevoerd (dus harder kan rijden dan is toegestaan) wordt dat gezien als een licht vergrijp. Je begaat dus een overtreding en kan een boete krijgen.

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Je ziet een jongen op de fiets met zijn telefoon in de aanslag. Dat is sinds 1 juli 2019 verboden bij de wet. Aangezien het een licht vergrijp is wordt het gezien als een overtreding. Je krijgt een boete van 95 euro.

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Dit is een foto van de avondklok rellen (2021) in Eindhoven. Jongeren vernielen hier vele spullen en gooien stenen naar de politie. Dat is een misdrijf.

Overtreding of misdrijf?
Mobiel bellen tijdens het rijden (170,-)

1. Overtreding
2. Misdrijf

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Je ziet hier iemand iets stelen. Stelen is een misdrijf.

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

Hoe lang kun je in Nederland vastzitten?

Benoem het verschil tussen materiële en immateriële schade

Een voorbeeld van niet-materiële schade is:

1. 's avonds niet alleen over straat durven.
2. een beschadigde fiets
3. een opengebroken auto.
4. een extra slot op de achterdeur.

Een voorbeeld van materiële schade is

1. Niet meer kunnen slapen nadat er ooit ingebroken is
2. Bang zijn om overvallen te worden en al je spullen kwijt te raken
3. De diefstal van een vaas die je van je oma hebt gekregen
4. Pijn aan je been na een ongeluk

Wat zijn voorbeelden niet-materiële schade?

1. Fiets is gestolen, nu moet je lopend
2. Slapeloze nachten na een inbraak
3. Drie weken ziek thuis zitten , nadat je bent mishandeld
4. Bang om alleen over straat te gaan na dat je bent beroofd

Materiele of niet-materiele schade
Door de inbraak is de ruit kapot, die moet gemaakt worden voor
€100.

1. materiele schade
2. niet-materiele schade

Welke leeftijdsgroep pleegt de meeste veelvoorkomende criminaliteit?

1. 14 tot 18 jaar
2. 15 tot 21 jaar
3. 16 tot 23 jaar
4. 18 tot 30 jaar

Wat is een "strafblad"?

1. Een document waarin alle straffen beschreven staan
2. Een document waarin alle misdrijven staan
3. Een document met de uitleg over welke straf je kan krijgen.
4. Een document waarin staat waarvoor iemand is veroordeelt door de rechter en welke straf hij heeft gekregen

Als je onderzoek doet naar hoeveel mensen door rood fietsen, welk onderzoek kun je dan het best gebruiken?

1. politiestatistieken
2. slachtofferonderzoek
3. daderonderzoek

Zijn politiestatistieken helemaal volledig?

1. Ja
2. Nee

Welke risico-factoren ken je nog?

Risico factoren

Factoren die de kans op crimineel gedrag vergroten:

- Psychische en gedragsproblemen hebben (aangeboren eigenschappen) 

- Slechte opvoeding gehad

- Alcohol en drugsgebruik

- Groepsgedrag - groepsdruk 

Beschermende factoren

-> verkleinen de kans op crimineel gedrag

1. Werk en onderwijs: doel in het leven + minder tijd voor criminaliteit

2. Relatie: Stabiliteit en focus

3. Gezin: opgevoed met normen en waarden -> sneller nee tegen criminaliteit

4. Sociale vaardigheden: Sneller een baan/relatie

Recidive

Recidivist = persoon die steeds opnieuw strafbare feiten pleegt

Aantekening voor het examen

3.2 Theorieën over criminaliteit

Opdracht

Uitleg theorieën over criminaliteit.

Theorieën over criminaliteit

Aangeleerd gedragstheorie	Fout gedrag' overnemen van 'Foute vrienden' . Bijvoorbeeld: Stelen in een winkel
Anomietheorie	Crimineel worden om dure spullen aan te schaffen zoals merkkleding of dure horloges. Patseraanpak: Mensen die niet kunnen verklaren hoe ze aan dure spullen komen
Bindingstheorie	Bindingen tussen jij en je ouders of vrienden zorgen ervoor dat je geen criminele dingen doet. Je wilt bijvoorbeeld je ouders niet teleurstellen.
Rationele keuze theorie	Wat levert het mij op? Gelegenheid maakt de dief
Etikettentheorie	Sommige groepen krijgen van de maatschappij het ‘etiket’ crimineel opgeplakt. Volgens de etikettentheorie gaan mensen uit deze groepen zich naar dit etiket gedragen.
Neutraliseringstheorie	Iedereen heeft een innerlijke stem die zegt: ‘ Dit hoor je niet te doen ’. Maar als je in een groep op stap bent, schakel je die stem uit.

Wat vind jij:
ben je schuldig als je mee gaat en niks doet?

Wat vind jij: 

ben je schuldig als je mee gaat en niks doet?

Ja

Nee

Gelegenheid maakt de dief

(theorie?)

1. Rationele-keuzetheorie
2. Bindingstheorie

Situatie: Pim heeft heel veel moeite om zich te beheersen en wordt snel agressief. Vorige week heeft hij een winkeloverval gepleegd. 

In de volgende slide komt er een vraag over deze situatie. 

Welke risicofactor komt in de situatie
met Pim het meest naar voren?

Welke risicofactor komt in de situatie met Pim het meest naar voren?

1. Psychische problemen of gedragsproblemen
2. Een onveilige opvoeding
3. Problematisch drank- of drugsgebruik
4. Foute vrienden of groepsdruk

Situatie: Maaike wordt vaak uitgescholden voor asociaal. Ze vindt dat ze zich daar maar naar moet gedragen.
Bij welke theorie hoort deze situatie?

Situatie: Maaike wordt vaak uitgescholden voor asociaal. Ze vindt dat ze zich daar maar naar moet gedragen.      

Bij welke theorie hoort deze situatie?

1. Etikettentheorie
2. Bindingstheorie
3. Neutraliseringstheorie
4. Anomietheorie

Situatie: Timo heeft geen
goede relatie met zijn ouders, daarom is hij 's avonds
veel alleen buiten en is hij
crimineel gedrag gaan vertonen.

Situatie: Timo heeft geen goede relatie met zijn ouders. Daarom is hij 's avonds veel alleen buiten en is hij crimineel gedrag gaan vertonen. 

1. Anomietheorie
2. Aangeleerd-gedragtheorie
3. Rationele-keuze-theorie
4. Bindingstheorie

Bij de rationale-keuze theorie gaat het om een afweging over hoe groot de pakkans is

1. Waar
2. Niet waar

Media

De media hebben invloed op hoe wij over criminaliteit denken:

De media berichten veel over criminaliteit omdat mensen het graag lezen/horen. Dit wordt vaak op een sensationele manier gedaan (zodat de media meer kijkers/lezers krijgen)

Door de media kunnen er stereotypen ontstaan. 

De media hebben dus een grote invloed op de beeldvorming en daarmee ook op de publieke opinie. 

Hoe wordt criminaliteit gemeten?

• Politiestatistieken
• Slachtofferonderzoek
• Daderonderzoek
• De Veiligheidsmonitor

politiestatistieken

De politie registreert alle misdrijven die door de burgers zijn aangegeven of door de politie zijn ontdekt. We noemen dit dan de geregistreerde criminaliteit.

De cijfers kloppen niet helemaal omdat:

- Sommige delicten worden natuurlijk niet ontdekt (minder zichtbaar, er is geen slachtoffer of men doet geen aangifte).

- De aangiftebereidheid verschilt per misdrijf 

- selectieve opsporing heeft ook invloed

Slachtofferonderzoek

De overheid doet jaarlijks onderzoek onder burgers om te kijken of de ooit slachtoffer zijn geweest van een misdrijf. Deze onderzoeken heten slachtofferenquetes. Hierdoor komen misdrijven aan het licht die nooit zijn aangegeven (bijvoorbeeld fietsendiefstal).

Nadelen:

- Slachtoffers durven (anoniem) niet te vertellen wat ze is overkomen.

- Slachtofferloze criminaliteit zoals milieucriminaliteit of vernielingen van openbaar bezit komen niet naar boven.

Daderonderzoek

Daders kunnen ook een enquete krijgen waarin zij kunnen aangeven of zij meer strafbare feiten hebben gepleegd. Op deze manier kunnen onontdekte delicten aan het licht komen.

Nadelen:

- daders kunnen liegen, ze zullen sneller iets ontkennen.

Veiligheidsmonitor 

Elke 2 jaar wordt via een enquête aan burgers gevraagd hoe veilig ze zich voelen. Er wordt gevraagd of :

• of burgers respectloos en/of overlast-gevend gedrag hebben ervaren 
• hoe burgers het werk van politie ervaren 

wetboek van strafrecht

In het wetboek van strafrecht staan strafbare feiten omschreven zoals mishandeling, moord, fraude, diefstal etc. 

Er zijn ook andere wetboeken voor andere misdrijven zoals 

• Wegenverkeerswet 
• Opiumwet (drugs) 
• Wet wapens en munitie 

Nederland is een rechtsstaat

Wat moet je weten?

1. Wat is een rechtsstaat?
2. Hoe wordt de macht van de overheid beperkt?
3. Wat zijn de problemen van onze rechtsstaat? 

Wat is een rechtsstaat? 

Een rechtsstaat is een land waar de rechten en plichten van de burgers en van de overheid zijn vastgelegd.

In een rechtsstaat heeft een burger rechten en plichten. 

Rechten > wat je mag doen of waar je recht op hebt

Plichten > wat je moet doen (bijvoorbeeld naar school, belasting betalen) 

1. Nederland is een rechtsstaat. Waaruit blijkt dit? 

Rechtshandhaving

Rechtsbescherming

Het handhaven van de rechtsorde.

Bescherming tegen een te grote overheidsmacht en tegen willekeur van de overheid. 

Rechtshandhaving

Rechtsbescherming 

Dilemma

rechtsbescherming en rechtshandhaving 

Rechtsbescherming = burgers moeten beschermd worden tegen teveel macht van de overheid. Bijvoorbeeld: recht op privacy moet beschermd worden. 

Rechtshandhaving = de overheid moet de rechtsorde bewaken. Mensen oppakken die de wet overtreden. Hoever mogen ze hiervoor gaan? Denk aan telefoons hacken? 

grenzen aan rechtsbescherming en rechtshandhaving 

Bijvoorbeeld 
Via identificatieplicht kunnen agenten controleren of een verdachte de juiste gegevens geeft (rechtshandhaving) maar de politie mag je niet zomaar om je ID vragen. Ze moeten wel een geldige reden hebben (rechtsbescherming) 

Wat is een rechtsstaat? 

Kenmerken  een rechtsstaat:

1. Er is een grondwet waarin de rechten en plichten van burgers  staan beschreven.
2. De grondrechten staan beschreven, dit zijn de belangrijkste rechten die in onze samenleving gelden. Artikel 1 is het belangrijkste grondrecht. 
3.  Alle burgers worden beschermd tegen te grote overheidsmacht en willekeur. Dit heet rechtsbescherming. 
   Legaliteitsbeginsel: Iedere handeling van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet
4. Een rechtsstaat kent een onafhankelijke rechterlijke macht. Een rechter kan dus ook beslissingen tégen de overheid of een bestuurder nemen.

Scheiding van machten 

Trias Politica

(scheiding der machten)

Trias Politica (scheiding der machten)

Macht	Persoon/groep	Taken
Wetgevende	Parlement (1e en 2e Kamer /Regering	Maakt wetten
Uitvoerende	Ministers Politie OM	Uitvoering en naleving van wetten
Rechterlijke	Rechters	Rechtspreken bij rechtszaken.

Knelpunten in onze rechtsstaat

De overheid in een rechtsstaat moet de orde handhaven (rechtshandhaving), maar heeft ook de taak om onze rechten te beschermen (rechtsbescherming). Soms botsen deze taken met elkaar. 

Dan besluit een minister bijvoorbeeld tot veiligheidsmaatregelen waarmee tegelijkertijd de rechten van de burgers worden aangetast. Veiligheid en privacy kunnen dus met elkaar botsen, maar ook bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting en het discriminatieverbod. 

Het dilemma van de rechtsstaat gaat over deze spanning tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming. 

De belangrijkste rechten van de verdachte zijn als volgt: 

1. Je bent pas schuldig als de rechter dit heeft vastgesteld. 
2. Het recht om te weten waarvan je wordt verdacht. 
3. Recht op rechtsbijstand (+ evt. recht op een tolk)
4. Recht om te zwijgen. 
5. Je mag maar een x aantal uren vastgehouden worden (max. 9 uur).
6. Je mag in hoger beroep gaan. 
7. Misdrijven + overtredingen kunnen verjaren. 

Kunnen deze rechten ook nadelen hebben?

 de rechten van de verdachte

Rechten van het slachtoffer

• Het slachtoffer kan via de officier van justitie vragen om schadevergoeding.

• Slachtoffers hebben spreekrecht: het recht van een

slachtoffer van een ernstig misdrijf om tijdens de rechtszitting te spreken.

• Verder hebben slachtoffers recht op slachtofferhulp.

• Slachtoffers hebben recht op informatie.

Rechten van een slachtoffer

Criminaliteit

4.3 Knelpunten in onze rechtsstaat 

Knelpunten in onze rechtsstaat

• Het dilemma van de rechtsstaat: welke taak is belangrijker?
• Ongelijke behandeling: Er is geen rechtsgelijkheid, er is sprake van klassenjustitie 
• Botsende grondrechten

Ongelijke behandeling - rechtsongelijkheid

Klassenjustitie: mensen uit hogere klassen worden bevoorrecht boven mensen uit lagere klassen. Klassenjustitie vindt plaats bij opsporing, vervolging en berechting.

Ongelijke behandeling

Klassenjustitie: mensen uit verschillende sociale klassen en uit verschillende etnische groepen worden verschillend behandeld. Oorzaken:

• Vooroordelen
• Grotere pakkans
• Zwaardere straffen
• Gebrek aan kennis over culturen
• Niet weten wat je rechten zijn

Aantekening voor het examen

Botsende grondrechten

Artikel 7. Vrijheid van meningsuiting  

vs. 

Artikel 1. Verbod op discriminatie

botsende grondrechten

Botsende grondrechten zorgen voor problemen, want het ene grondrecht is niet belangrijker dan het andere grondrecht. 

Voorbeelden van botsende grondrechten:

verbod op discriminatie <-> vrijheid van meningsuiting

recht op privacy <-> persvrijheid

het recht op bescherming door de overheid <-> recht op privacy

Aantekening 

Knelpunten in onze rechtsstaat:

• Veiligheid en privacy: Overheid zorgt voor onze veiligheid. (bijv. terrorisme bestrijden maar mogen ze dan ook in jouw computer kijken?)
• Ongelijke behandeling: Klassenjustitie = mensen met een hogere maatschappelijke positie worden anders (beter) behandeld dan mensen met een lagere maatschappelijke positie --> zij worden eerder gepakt & zwaarder gestraft. 
• Botsende grondrechten :  Niet discrimineren tegenover recht op vrijheid van meningsuiting. 

Uitgangspunten strafrecht

• Je kan alleen worden gestraft voor iets dat volgens de wet strafbaar is. Wet bepaalt ook de maximum straf.
• Er wordt rekening gehouden met de ernst van het delict. 
• De rechter kijkt altijd naar de situatie/ noodweer
• De rechter moet rekening houden met de achtergrond en de persoonlijke eigenschappen van de dader.  
• De rechter houdt rekening met de leeftijd van de verdacht. 

Jeugdstrafrecht

Kinderen tot 12 jaar kunnen helemaal niet gestraft worden.

 12 tot 18 jaar jeugdstrafrecht 

PIJ-maatregel (Plaatsing in een inrichting voor Jeugdigen, later TBS

Jongeren 16-23 jaar kunnen veroordee,d worden als minderjarige of als volwassenen

Jeugdstrafrecht 

12-18 jaar

Leg de trap uit: Politie- Halt- Justitie.

Volgende sheet: wat moet je dan doen als je bij Halt komt? --> Filmpje

Criminaliteit

6. Van politie naar officier 

Leerdoelen

1.  Je kunt uitleggen wat de taken van de politie zijn (R)
2. Je kunt uitleggen wat de bevoegdheden van de politie zijn (R)
3. Je kunt uitleggen welke rol de officier van justitie in het strafproces speelt (I)

Taken van de politie

1. Handhaven van de openbare orde: optreden bij demonstraties.
   
2. Hulpverlening: verkeersongevallen, verdwaald kind
3. Opsporing: strafbaar feit onderzoeken
4. Preventie: voorkomen door bijv. surveillance 
5. Dienstverlening: advies geven
6. Opstellen proces-verbaal: verslag van het politieonderzoek

Bevoegdheden van de politie

1. Iemand staande houden: iemand laten stilstaan, persoonlijlke gegevens controleren
2. Bekeuring geven.
3. Iemand aanhouden: meenemen naar politiebureau.
4. Iemand vasthouden op het politiebureau.
5. Fouilleren: kleding van een verdachte onderzoeken.
6. Wapens dragen en geweld gebruiken om te handhaven

Soms moet de politie toestemming vragen aan de officier van justitie of de rechter-commissaris.

Aantekening voor het examen

Boa's

Zij vullen de politie aan bij het handhaven van de openbare orde en veiligheid.  

En controleren of mensen zich aan de regels houden en geen overtredingen begaan, zoals foutparkeren of milieuregels overtreden.

Grenzen aan de bevoegdheden

Omdat Nederland een rechtsstaat is, zijn de bevoegdheden van de politie heel precies omschreven in de wet. Op deze manier is de rechtsbescherming van de burger gegarandeerd: de politie kan niet zomaar iets naar eigen willekeur doen. 

Soms wordt de rechtshandhaving, een ander kenmerk voor de rechtsstaat, daardoor extra moeilijk. Een voorbeeld: dankzij de identificatieplicht kan de politie eenvoudig controleren of de gegevens die iemand opgeeft, juist zijn (= rechtshandhaving). Maar de politie mag niet zomaar naar je identiteitsbewijs vragen; agenten moeten hier een geldige reden voor hebben (= rechtsbescherming) 

Officier van justitie

De officier van justitie:

• leidt het opsporingsonderzoek
• beslist of een verdachte naar de rechter gaat
• eist in een rechtszaak een bepaalde straf
• zorgt dat de straf wordt uitgevoerd

Wat is een proces verbaal?

politie schrijft een proces verbaal

officier van justitie

seponeren

schikken 

vervolgen 

wist je dat?

Bureau HALT staat voor Het ALTernatief.

Zo kan je wel een taakstraf doen maar krijg je geen strafblad.

wist je dat?

De officier van justitie het hoofd is van de politie. Alle zaken die de politie heeft is de officier verantwoordelijk voor.

Strafbeschikking

Wel of niet naar de rechter?

Officier van Justitie heeft 4 opties
1 Seponeren = geen rechtsvervolging

(eerste keer, onvoldoende bewijs, voldoende gestraft, voorwaarden is afkicken)

2 Schikken = geldboete 

(vaak met lichtere zaken)

3 Vervolgen= rechtszaak

4 Strafbeschikking= officier van justitie doet de veroordeling
je bekent schuld. Meestal boete of taakstraf

Aan de hand van de resultaten uit het opsporingsonderzoek besluit de Officier van Justitie wat er gebeurt met de verdachte, hier heeft hij/zij meerdere keuzes: 

• Seponeren: afzien van verdere vervolging, geen straf. 
• Schikken / transactie: betalen van een boete, geen rechtszaak - wel een strafblad. 
• Strafbeschikking: verdachte wordt veroordeeld door OvJ, niet door de rechter (strafblad). 
• Vervolgen: de verdachte moet naar de rechter (zoals bij Anne Faber).

De officier van justitie klaagde namelijk de verdachte aan. Dit doet de officier van justitie namens het Openbaar Ministerie. De officier van justitie noemen we dus ook wel: de openbare aanklager. In de zaak van Anne Faber, legde de officier van justitie dus aan de rechter uit waarvan de verdachte verdacht werd. Ook vertelde de officier van justitie wat voor bewijs daarvoor was en welke straf de rechter zou moeten geven.

Verdachte vervolgen?

H7

• Wat gebeurt er als de officier van de justitie besluit dat je naar de rechter moet?
• Hoe verloopt een rechtszaak? 

Dagvaarding:

Als de officier van justitie besluit iemand te vervolgen, stuurt hij het strafdossier naar de rechter. De verdachte krijgt een dagvaarding, de oproep om voor de rechter te

verschijnen.

Rechtsinstanties 

Naar welke rechter gaat een verdachte? 

1: Naar een rechtbank

    2: Naar een Gerechtshof

3: Naar de Hoge Raad

Rechtsinstanties

De verdachte krijgt een dagvaarding, de oproep om voor de rechter te verschijnen.

Maar naar welke rechter gaat de verdachte? Er zijn meerdere mogelijkheden:

Kanton rechter

Politie rechter

Meervoudige kamer 

Rechtbanken

Kantonrechter

Kantonrechter; lichte overtredingen of bij in beroep gaan tegen verkeersboetes.

      Te hard rijden, wildplassen ... direct mondeling uitspraak.

Rechtbanken

Politierechter

Politierechter; overtredingen en lichte misdrijven (max. 1 jaar)

      Vernieling, winkeldiefstal ... direct mondeling uitspraak.

Rechtbanken

Meervoudige kamer

Meervoudige kamer; 

zwaardere of ingewikkeldere misdrijven

      Moord, mishandeling, verkrachting ... na 14 dagen een schriftelijke uitspraak.

Gerechtshoven

Na een vonnis van een rechter kun je in Hoger beroep

Ook de ovj kan dit

De gehele zaak wordt dan opnieuw bekeken door een hogere rechterlijke instantie: het Gerechtshof, dit is ook een meervoudige kamer

Hoge raad (Den Haag)

 in cassatie gaan. 

Zij onderzoeken alleen of de rechtsregels goed zijn toegepast en of rechters in gelijke zaken hetzelfde oordelen. Daarvoor kijken ze naar de 

jurisprudentie: het geheel aan rechterlijke uitspraken.

Rechtbank

Meervoudige kamer (zware misdrijven)

Politierechter (overtredingen, lichte misdrijven)

Kantonrechter (lichte overtredingen)

Gerechtshof

Behandelt hoger beroep tegen vonnissen van de strafrechter

Hoge Raad

Beoordeelt 

vonnissen van lagere rechts banken

Rechtszaak

Tijdens een rechtszaak gaat het altijd om twee partijen: 

de officier van justitie vs.  verdachte met zijn advocaat.

 Beide partijen proberen de rechter te overtuigen van hun gelijk, maar de rechter beslist uiteindelijk!

De Rechtzaak 

1. 

De opening

De rechter controleert de persoonsgegevens van de verdachte.

2. 

De aanklacht

De officier van justitie leest de aanklacht (=ten laste legging) voor.

3. 

Het verhoor van de verdachte

Eerst mag de verdachte zelf zijn verhaal doen en vervolgens  ondervragen de rechters, de officier van justitie en je eigen advocaat jou.

4. 

Verhoor deskundigen/getuigen

Mensen die iets gehoord of gezien hebben dat met de zaak te 

maken kan hebben. Ook deskundigen over bepaalde onderwerpen kunnen van zich laten horen

Hiervoor leggen getuigen een eed af. Getuigen mogen niet liegen en geen aannames doen.  (6jaar)

5. 

Officier van justitie.

De officier legt uit waarom hij de verdachte schuldig vindt en eist een bepaalde straf. Dit heet het requisitoir.

6. 

Het pleidooi

De advocaat mag de verdachte een laatste keer verdedigen. Hij kan nogmaals bijzondere omstandigheden aanhalen. Of wijzen op het feit dat de verdachte geen strafblad heeft. Dit heet het pleidooi.

7. 

Het laatste woord

Als verdachte heb je altijd het laatste woord.  Je kunt ook nog iets zeggen over de strafeis van de officier.  De verdachte kan bijvoorbeeld ook aangeven of hij/zij spijt heeft. 

8. 

De uitspraak

De rechter vertelt of je schuldig of onschuldig bent en welke straf hij wil geven.  Dit kan een gevangenisstraf zijn,  een voorwaardelijke straf of boete. 

Meestal is de uitspraak of het vonnis twee weken later. 

8.1 Waarom straffen we?

Leerdoel

Na deze les kun jij...

... vertellen wat de doelen van straf zijn en deze doelen kun je herkennen in een bron.

Met een straf kun je een aantal doelen bereiken.

 

• Straf is een vorm van wraak en vergelding: de dader wordt terug gepakt voor wat hij heeft gedaan. 
• Genoegdoening voor het slachtoffer
• Een straf moet mensen afschrikken (preventie). 
• De samenleving wordt veiliger. 
• De regels moeten worden nageleefd, handhaving van de rechtsorde is belangrijk. 
• Voorkomen dat burgers eigenrichting plegen. 
• Heropvoeden en resocialiseren. 

Resocialisatie lukt niet met straf alleen, daar is ook begeleiding nodig. De reclassering is een organisatie die verdachten en daders begeleidt in het strafproces.

Voorwaardelijke straf

Veroordeelde krijgt een proeftijd. 

Straf wordt pas uitgevoerd als proeftijd niet is geslaagd.

Onvoorwaardelijke straf

Veroordeelde moet zijn straf direct uitzitten of betalen als het een geldboete is.

8.2 Soorten straffen

• Hoofdstraffen
• Bijkomende straffen
• Maatregelen

8.2 Soorten straffen

Hoofdstraffen            

Staan omschreven in Wetboek van Strafrecht 

•   Geldboete
•   Hechtenis(overtreding)
•   Gevangenisstraf(misdrijf) 
•   Werkstraf

8.2 Soorten straffen

Bijkomende straffen- straffen die aan het hoofdstraf wordt toegevoegd.

Voorwaardelijke straf-proeftijd waarin de veroordeelde niet opnieuw hetzelfde soort strafbare feit mag plegen.

Maatregelen- om de samenleving te beschermen.

TBS- terbeschikkingstelling, verplicht verpleging. 

8.2 Soorten straffen

Rechten van slachtoffer

• Schadevergoeding
• Spreekrecht
• Slachtofferhulp
• Recht op informatie

8.3 Helpt straf?

Reclassering

• Helpen en begeleiden verdachten/veroordeelden
• Strafbaar gedrag voorkomen

Recidive

• Steeds opnieuw terug in crimineel gedrag
• Slechter door gevangenisstraf

8.2 Soorten straffen

• Welke soorten straffen zijn er?
• Welke rechten heeft het slachtoffer?

Soorten straffen (maatregelen)

-Of bescherming voor de samenleving of bescherming voor de dader zelf. 

->TBS is een bekende maatregel die in Nederland kan worden opgelegd. Als iemand 'niet of minder toerekeningsvatbaar' is. 

-> Andere maatregel is het afpakken van spullen die door criminele activiteiten is 'verdiend'. 

Maatregelen

Een rechter kan ook een maatregel opleggen. 

Doel: van een maatregel is om de samenleving (en de dader) te beschermen. Ook moet de dader beter worden van deze maatregel.

Rechten van slachtoffers

• Spreekrecht
• Recht op   schadevergoeding
• Recht op   slachtofferhulp
• Recht op informatie

Repressie en preventie

Criminaliteitsbeleid: alle maatregelen om criminaliteit te bestrijden en te voorkomen.

Repressieve maatregelen: maatregelen bedoeld om crimineel gedrag achteraf te bestraffen.

Preventieve maatregelen: maatregelen bedoeld om crimineel gedrag te voorkomen.

Preventie

Het voorkomen van criminaliteit.

Bij lichtere, veelvoorkomende en jeugdcriminaliteit.

Repressie

Daders moeten strafrechtelijk worden vervolgd. 

Bij zware midsrijven.

Aspecten overheidsbeleid

Twee jongens hebben een oude man in elkaar geslagen. Van de rechter krijgen ze een taakstraf. De familie van het slachtoffer is boos dat er geen gevangenisstraf is opgelegd. Zij zoeken de jongens op en slaan hen eigenhandig in elkaar. Welke doelen van straffen zijn hier niet bereikt?

1. Voorkomen van eigenrichting
2. Wraak en vergelding
3. Heropvoeding of resocialisatie
4. Afschrikking

taken van de politie

bevoegdheden van de politie

hulpverlening

handhaven openbare orde

Verdachte staande houden 

verdachte fouilleren

dienstverlening

opsporing

preventie

verdachte assisteren

'Gevangenisstraffen moeten gebruikt worden om mensen weer op het rechte pad te krijgen.'
Welk doel van straffen moet gevangenisstraf hebben volgens deze uitspraak?

1. Genoegdoening
2. Afschrikking
3. Eigenrichting
4. Resocialisatie

Bij wie hoort welke taak?

Politie

Boa

OjV

Controleren of mensen hebben betaald voor parkeren

Hulp verlenen bij een ongeluk

Opsporen van strafbare feiten

Leidinggeven aan een opsporingsonderzoek

Om welke taak van de politie gaat het ?

Hieronder zie je een aantal werkzaamheden die de politie uitvoert. Bij welke taak van de politie past deze het beste?

Verlenen van hulp

Handhaving van de openbare orde

Preventie

Opsporen van strafbare feiten

Een wijkagent maakt met jongeren een praatje.

Een rechercheur ondervraagt een verdachte. 

Een agent krijgt een melding van een slachtoffer in het water.

Bij een voetbal evenement begeleidt de politie de supporters.

De politie geeft bewoners advies over beveiliging van hun huis

Politie houdt een alcoholcontrole bij automobilisten