KA36: De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

KA34: De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen

In de 19e eeuw ontstaan er diverse politiek-maatschappelijke stromingen; het socialisme, het liberalisme, het feminisme, het confessionalisme en het nationalisme. 

Leerdoelen KA36

48: Je kunt uitleggen wat de restauratie na 1815 inhield. 

49: Je kunt uitleggen dat er in 1848 spanningen waren in Europa. 

50: Je kunt uitleggen wat een klassensamenleving is. 

51: Je kunt uitleggen wat het uitgangspunt van het liberalisme is. 

52: Je kunt uitleggen wat het uitgangspunt van het nationalisme is. 

53: Je kunt het verband uitleggen tussen het Modern-Imperialisme en het nationalisme. 

54: Je kunt uitleggen wat verzuiling is.

Terminologie

• Ontstaan van stromingen die zowel politiek als maatschappelijk actief worden
• Socialisme, confessionalisme en feminisme voortkomend uit wens tot emancipatie
• Vandaag m.n. nadruk op liberalisme en nationalisme

LD: 35

Belang van het onderwerp

• Sommige stromingen nog steeds zichtbaar in Nederland
• Resultaten nog steeds zichtbaar in de huidige samenleving!
• Natiestaat met democratie, algemeen kiesrecht en gelijke rechten. 

nvt

Restauratie van 1815

• Napoleon was verslagen, de orde in Europa moest hersteld worden
• Congres van Wenen: belangrijkste leiders willen zoveel mogelijk herstel van hun macht!
• Praktische verbeteringen Napoleon worden gehandhaafd
• De 'restauratie' van de politiek in Europa

LD:48

Situatie in Nederland

• Na val Napoleon wordt Nederland een constitutionele monarchie
• Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden worden samengevoegd; tegenwicht FR
• Willem I regeert als absoluut vorst
• Verschillen onoverbrugbaar; België vecht zich onafhankelijk

LD:48

Spanningen in 1848

• Diverse revoluties breken uit in Europa; o.a. Frankrijk en Duitse staten
• Eisen van liberalen en Republikeinen: Meer invloed burgers in het bestuur!
• Uit angst voor revolutie geeft Willem II opdracht tot het schrijven van een nieuwe liberale grondwet!

LD:49

Klassen

samenleving

• Voor de Franse Revolutie: Standenmaatschappij, positie bepaald door traditie, geen mobiliteit mogelijk
• Dankzij verdwijnen standen en industrialisatiegolf: Klassensamenleving; hiërarchie wordt bepaald door economische maatstaven

LD:50

Liberalisme

• Vrije, ondernemende individu 
• De staat moet zich zo min mogelijk bemoeien
• Verwierpen absolutisme, bestuur zou gevormd moeten worden door verantwoordelijke burgers
• Tegen fanatisme en censuur, voor een parlementaire democratie met censuskiesrecht

LD: 51

Nationalisme

• Steven om alle mensen van hetzelfde volk in eigen staat samen te brengen
• Gemeenschappelijke taal, cultuur en geschiedenis
• Vaak gepaard met het uiten van trots op het eigen land
• De moderne geschiedschrijving vind hier zijn oorsprong; waarom?

LD: 52

Nationalisme en Imperialisme

• Verspreiden van de eigen cultuur
• Grootsheid van de natie moest tot uiting komen in een groot imperium

LD: 53

Verzuiling

• Opdeling samenleving in diverse politiek-maatschappelijke groepen met eigen verenigingen en organisaties
• Oorzaak: wantrouwen tussen katholieken en protestanten
• Zuilen: katholieken, protestanten, socialisten en liberalen (minst georganiseerde zuil)

LD:54

Voorbeeld verzuiling

• Vereeniging van Arbeiders Radio Amateurs (VARA) - Socialisten
• Algemene Vereniging Radio Omroep (AVRO) - Liberalen
• Katholieke Radio Omroep (KRO)
• Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep (VPRO)

LD:54

Samen bespreken

• De Verlichting brengt zowel het socialisme als het liberalisme voort (als reactie op het absolutisme). Leg uit. 
• Wat heeft emancipatie te maken met het ontstaan van politiek-maatschappelijke stromingen?