5. Leiderschap

• Gedragswetenschappen
• Secundair onderwijs

5. Leiderschap

7VJHO - Gedragswetenschappen

Mevrouw van Loon

2025-2026

Lesdoelen

De leerling:

- Legt leiderschap uit.

- Legt het verschil tussen macht en gezag uit.

- Legt het traditionele hiërarchische leidersmodel uit aan de hand van een voorbeeld.

- Legt uit wat de nieuwe visies op leiderschap gemeenschappelijk hebben an de hand van de term leiderschapsfuncties.

- Legt uit wat de taakgerichte dimensie inhoudt.

- Geeft minstens 2 voorbeelden van leiderschapsfuncties die bij de taakgerichte dimensie horen.

- Legt uit wat de relatiegerichte dimensie inhoudt.

- Geeft minstens 2 voorbeelden van leiderschapsfuncties die bij de relatiegerichte dimensie horen.

- Herkent over welke dimensie het gaat wanneer verschillende leiderschapsfuncties worden gegeven.

- Legt uit wat situationeel leiderschap inhoudt.

- Legt het model van Hersey en Blanchard over situationeel leiderschap uit aan de hand van de dimensies en stijlen.

- Argumenteert waarom een geboren leider niet bestaat.

- Argumenteert waarom een bepaalde leiderschapsstijl wel/niet aangewezen is in een gegeven casus.

- Geeft advies over welke leiderschapsstijl aangewezen is in een gegeven casus.

Lesdoelen

De leerling:

- Geeft minstens 2 voorbeelden van leiderschapsfuncties die bij de relatiegerichte dimensie horen.

- Herkent over welke dimensie het gaat wanneer verschillende leiderschapsfuncties worden gegeven.

- Legt uit wat situationeel leiderschap inhoudt.

- Legt het model van Hersey en Blanchard over situationeel leiderschap uit aan de hand van de dimensies en stijlen.

- Argumenteert waarom een geboren leider niet bestaat.

- Argumenteert waarom een bepaalde leiderschapsstijl wel/niet aangewezen is in een gegeven casus.

- Geeft advies over welke leiderschapsstijl aangewezen is in een gegeven casus.

5.1 Macht en gezag 

Leiderschap = leiding geven aan een groep mensen/organisatie

Macht = formele invloed die een persoon heeft op anderen 

(dankzij bepaalde functie)

Gezag = erkende invloed die een persoon heeft op anderen 

(op basis van autoriteit) 

5.2 Gedeeld leiderschap 

Traditionele hiërarchische leidersmodel = leider geeft bevelen

Nieuwe visies op leiderschap: leiderschapsfuncties verdelen over groepsleden

Twee dimensies in leiderschapsfuncties: taakgericht vs. relatiegericht

5.2 Gedeeld leiderschap 

Taakgerichte dimensie:

• Vervullen van een taak / bereiken van een doel
• Duidelijk en soms autoritair
• Communicatie in 1 richting (top down)

Relatiegerichte dimensie:

• Welbevinden van de groepsleden / in stand houden van goede relaties
• Participatie en communicatie
• Communicatie in 2 richtingen

Taakgerichte dimensie

Relatiegerichte dimensie

initiatief nemen

plannen en organiseren

procedures afspreken

evalueren van het werk 

aanmoedigen

de sfeer prettig houden

 suggesties en ideeën vragen

teamwerk aanmoedigen

5.3 Situationeel leiderschap

Situationeel leiderschap = de perfecte leider bestaat niet

Afhankelijk van de context, doelgroep, activiteit … is een bepaalde leiderschapsstijl meer geschikt

5.3 Situationeel leiderschap

Situationeel leiderschap volgens Hersey en Blanchard:

• Twee dimensies (taakgericht vs relatiegericht)
• Vier leiderschapsstijlen 
• Geboren leider bestaat niet
• Welke leiderschapsstijl geschikt is, hangt af van: competentieniveau, motivatie, moeilijkheidsgraad van de opdracht, en fase in de groepsontwikkeling

5.3 Situationeel leiderschap

Bij een brandoefening treedt de leider in hoge mate directief op. Hij deelt bevelen uit en controleert nauwlettend of ze opgevolgd worden. Er is geen tijd voor inspraak.

Taakgerichtheid?

Relatiegerichtheid?

5.3 Situationeel leiderschap

Directieve stijl is effectief bij: 

• Onzekere of niet competentie deelnemers
• Vormingsfase

5.3 Situationeel leiderschap

Een leerling is groepsleider tijdens een projectweek. Sommige groepsleden willen het werk uitstellen. De leerling legt rustig uit waarom het belangrijk is om nu te starten en overtuigt de groep met goede argumenten en enthousiasme.

Taakgerichtheid?

Relatiegerichtheid?

5.3 Situationeel leiderschap

Overtuigende stijl is effectief bij: 

• Hoge motivatie maar niet goed weten hoe te beginnen
• Stormfase

5.3 Situationeel leiderschap

Na een lessenreeks over een bepaald onderwerp vraagt de leraar aan de leerlingen welke opdrachten of bezoeken ze nog interessant zouden vinden.

Taakgerichtheid?

Relatiegerichtheid?

5.3 Situationeel leiderschap

Overleggende stijl is effectief bij: 

• Competent maar twijfelen aan zichzelf of weinig gemotiveerd 
• Normfase 

5.3 Situationeel leiderschap

De leraar weet dat een leerling gelijkaardige taken in het verleden steeds perfect uitvoerde. De leerling mag zelfstandig werken zonder aanwijzingen of extra ondersteuning.

Taakgerichtheid?

Relatiegerichtheid?

5.3 Situationeel leiderschap

Delegerende stijl is effectief bij: 

• Bekwaam en gemotiveerd
• Toezicht op afstand
• Prestatiefase of afscheidsfase  

In welke mate heb je het gevoel dit dit deel te begrijpen?

😒🙁😐🙂😃

Exit ticket

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Nog iets anders, namelijk...