Kijken naar Kunst les 1 KUA klas 2 en 3

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Huishouden van Jan Steen

een start maken met kijken naar kunst

Leerdoelen

Je leert over een van Nederlands bekendste schilders uit de Gouden Eeuw, Jan Steen.

Je leert over het gezegde "Een huishouden van Jan Steen".

Je leert goed te kijken naar kunst. Via de vijf vormgevingsaspecten.

We hebben het over je eigen huishouden, lijkt die wel een beetje op die van een Jan Steen?

Wanneer je vindt dat iemand een rotzooi van zijn huis of huiskamer heeft gemaakt, kun je dit uitdrukken door te zeggen:

‘Het lijkt hier wel een huishouden van Jan Steen.’ 

Deze uitdrukking bestaat waarschijnlijk al sinds de 17e eeuw en heeft, niet geheel verrassend, te maken met de bekende Nederlandse schilder Jan Steen, die 

leefde van 1625 tot 1679.

Jan Steen is geboren en getogen in Leiden. Hij kwam uit een redelijk welvarende Leidse familie en zijn vader was graanhandelaar. Jan Steen was een tijdgenoot van de nog bekendere Rembrandt Van Rijn (1606-1669) en werd al snel zelf schilder, na eerst in de leer geweest te zijn bij enkele andere bekende schilders.

Al snel ging Jan Steen zijn eigen schilderijen maken. Jan Steen verbleef ook een groot deel van zijn leven in Haarlem en was hij een tijdje de baas van een bierbrouwer in Delft. Dit ging hem overigens niet zo goed af als het schilderen, zijn brouwerij ging namelijk failliet. Aan deze periode uit zijn leven hebben we waarschijnlijk de uitdrukking ‘er is leven in de brouwerij’ te danken. Jan Steen was zakelijk sowieso niet al te succesvol; hij heeft zijn hele leven in de schulden gezeten.

Achtergrond:

Jan Steen schilderde veel verschillende taferelen. Hij schilderde onder andere een aantal portretten en zelfportretten die zeer bekend zijn geworden. Maar toch zijn deze portretten niet de schilderijen waaraan hij zijn grootste populariteit te danken had en heeft.

Zijn bekendste werk bestaat namelijk vooral uit schilderijen van dagelijkse taferelen uit zijn eigen tijd, de 17e eeuw. Jan Steen schilderde het liefst op humoristische wijze de meest chaotische onderdelen van dit dagelijkse leven. Deze schilderijen worden tot op de dag van vandaag zeer gewaardeerd en hier hebben we dan ook de uitdrukking ‘een huishouden van Jan Steen’ aan te danken.

De zes vormgevingsaspecten van Beeldende Kunst

1. Vorm (figuratief of abstract)

2.  Compositie (dynamisch of statisch)

3. Ruimte (ruimtelijkheid 2d of 3d)

4. Licht (waar vandaan, schaduw, zacht of hard)

5. Kleur (veel of weinig, donker of licht)

6. Materiaal (verfsoort en doeksoort)

"Het vrolijke huisgezin" (1668) door Jan Steen

Uitgelaten maakt de hele familie lawaai – de vader zingt luidkeels met opgeheven glas, moeder en oma vallen in, de kinderen blazen mee en roken zelfs uit lange pijpen. 

Het briefje aan de schouw verklapt de moraal van het verhaal: ‘Zo de ouden zongen, zo piepen de jongen.’ Wat moet er van de kinderen worden als de ouders het slechte voorbeeld geven?

1.

Het is een vrolijke en drukke boel op het schilderij. Veel eten, drinken en muziek! Kijk goed en zoek alle muziekinstrumenten die worden gebruikt.

2.

Jan Steen schilderde graag huiselijke taferelen, waarbij een hond niet mocht ontbreken. Heb je de hond op dit schilderij al gezien? Kijk goed hoe hij er uit ziet. Van welk ras is deze hond, denk jij?

3. Waar komt het licht vandaan in dit schilderij?

4. Welk persoon valt het meest op en waarom?

Kijkopdracht

Met de term ‘een huishouden van Jan Steen’ wordt vaak een rommelig, maar gezellig huishouden genoemd. Hoe zit dat eigenlijk bij je thuis? Ken je iemand met een echt rommelig huis?

Vertel eens-opdracht

J

succes met de toetsen!