PO - Gouden Weken les 3: Onze groep, onze afspraken!

• Burgerschapskunde
• Mentorles
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

In les 3 is het tijd om afspraken te maken. Als klas ga je een heel schooljaar samen aan de slag. Maar hoe krijg je na die stormweek alle neuzen dezelfde kant op? Hoe kunnen we het met z’n allen een fijne groep zijn, waar iedereen trots op is? Je hebt afspraken nodig, anders wordt het niks. Met groepsafspraken die je samen maakt kom je een stap dichter bij een hechte groep.

Instructies

De Gouden Weken
De eerste weken van het schooljaar – de Gouden Weken – zijn bepalend voor het creëren van een fijne, veilige sfeer in de groep. Leerlingen verkennen elkaar, de docent en de regels. In deze periode worden de normen en waarden van een groep bepaald. De docent speelt in deze fase een belangrijke rol. Hoe maak je nu samen met kinderen een goede start van het schooljaar? En hoe stimuleer je een positieve groepsvorming waar je een jaar lang plezier van hebt?

We hebben drie lessen ontwikkeld binnen de drie eerste fases van groepsdynamica; forming (les 1), norming (les 2) en storming ( les 3). Lees hier meer over groepsdynamica. Hoe de mechanismes werken, hoe je groepsdynamica kunt sturen en de groepsvorming een positieve wending geeft.

Voorbereiding

• Lees van tevoren de informatie over groepsdynamica door en doe les 1: Ik ben, ik ben, wie jij niet bent en les 2: Hoe goed ken jij iedereen?
• Elke leerling heeft een pen en papier nodig.

Competenties
Kennis
De leerling leert…
…dat het belangrijk is om samen tot de klassenregels te komen
…dat iedereen andere behoeftes heeft binnen de groepsdynamiek
…wat het verschil is tussen een afspraak en een regel
…dat je compromissen moet sluiten om tot gezamenlijke regels te komen
…dat het belangrijk is om op democratische wijze tot een algemeen besluit te komen

Vaardigheden
De leerling…
…te verwoorden wat jij belangrijk vindt/ waar jij je prettig bij voelt in de klas
…in duo’s overleggen wat jullie samen belangrijk vinden in de klas
…in viertallen uitwisselen wat jullie belangrijk vinden in de klas
…klassikaal reflecteren op de opdracht
…overeenkomsten en verschillen zien in behoeften binnen te klas
…oefent met het democratisch samenstellen van klassenregels

Houding
Open, reflectief, geïnteresseerd, nieuwsgierig, respectvol, betrokken, actief

Burgerschap
Met deze lessenserie groepsdynamica werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
•    Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
•    Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
•    Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur
Kerndoel 2. Diversiteit:
•    Verkennen van en reflecteren op de eigen offline en online identiteit in relatie tot anderen.
•    In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.
Kerndoel 3. Democratische waarden:
•    Verkennen op basis van morele en ethische perspectieven wat rechtvaardigheid en verantwoordelijk handelen betekent voor jezelf.
•    Afwegen hoe het eigen handelen effect heeft op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst.
Kerndoel 4. Maatschappelijke betrokkenheid:
•    Benoemen en waarderen van de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties.

•    Verkennen van de eigen mogelijkheden om maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

Kerndoel 5. Democratische vraagstukken:
•    Communiceren op respectvolle wijze.

Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
•    Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
•    Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
•    Verkennen welke individuele en collectieve bijdragen aan oplossingen mogelijk zijn.

Hoe krijg je na de 'Stormweek' alle neuzen dezelfde kant op? En hoe raakt iedereen overtuigd van dezelfde missie? In deze les ga je aan de slag met je persoonlijke mening en de meningen over regels en afspraken van je leerlingen. Alleen samen kun je goed afspraken voor jullie groep bedenken.

Onze groep, onze afspraken!

Mijn verhaal :)

Begin met het vertellen van een persoonlijk verhaal waarin duidelijk wordt wat jouw mening over ‘gedrag’ is. Denk aan een moment waarop iemand iets deed voor jou, wat veel voor je betekend heeft (dit kan uiteraard ook een klein gebaar zijn geweest, wat veel indruk heeft gemaakt!). Of een verhaal waar je iemand iets goeds zag doen, of juist niet. Let er wel op dat je je verhaal positief vertelt. Vertel geen lelijke dramatische verhalen, houd het luchtig.

Gebruik de slide voor een leuke quote of foto, om je verhaal te illustreren.

Bespreek met de klas welke regels er zijn. Welke zijn er op de hele school en welke zijn er voor in de klas. Wat vinden de leerlingen van de regels? Kunnen ze voor alle regels bedenken waarom ze er zijn? Zijn er regels die misschien niet hoeven?  Zorg voor een klassikale discussie.

Leg de leerlingen uit wat het verschil is tussen een regel en een afspraak. Sommige regels gelden op school voor alle klassen, maar afspraken kunnen we zelf maken in de klas.

Het gaat in deze les om omgangsvormen, hoe wil je met elkaar omgaan?

Het gaat ook over het maken van afspraken en niet het opstellen van regels. Afspraken maak je samen.

Bespreek dit voorbeeld. Wanneer je elkaar accepteert en elkaars mening kent, is het makkelijker om met elkaar om te gaan.
Niet iedereen is hetzelfde, of heeft hetzelfde nodig. De afspraken die je gaat maken moeten rekening houden met ieders persoonlijkheid.

Bespreek de oplossing met de klas. Check goed of iedereen begrijpt dat je niet altijd allemaal je zin kunt krijgen. Leg ook uit dat sommige afspraken gelden voor sommige leerlingen. Niet iedereen is hetzelfde.

Probeer met deze discussie ook uit te leggen dat je in een klas moet leren dat wat voor de één geldt, niet voor de ander hoeft te gelden. Niemand wordt voorgetrokken, iedereen wordt gelijk behandeld, maar iedereen heeft wel andere behoeftes om goed te kunnen leren.

Elke leerling begint met het noteren van ‘afspraken’. Deze afspraken moeten bijdragen aan een hechte groep.
Je kunt als docent ook kiezen om 4 onderwerpen toe te voegen, maak daarvoor gebruik van de extra lege slide aan het eind van de presentatie.

Bijvoorbeeld:
1- Omgaan met elkaar
2- Omgaan met de spullen in de klas
3- Hoe ga ik om met de leerkracht
4- Hoe gaat de leerkracht om met de leerling

Moedig aan om punt vier ook kritisch te behandelen.
Je wilt weten wat leerlingen prettig vinden. Geef aan dat je dat van hen moet leren.

Na zeven minuten deelt de leerling zijn zelfbedachte afspraken met een partner in de klas. Discussieer, vergelijk en pas aan. Samen maken ze van hun twee sets één nieuwe set van de vier beste afspraken.

Vervolgens gaan de duo’s samenwerken met een ander duo. Ook nu is de opdracht binnen zeven minuten met z’n vieren te kiezen voor vier afspraken. Al overleggend komen de leerlingen tot de vier belangrijkste afspraken voor hen als groepje.  Deze worden genoteerd.

Noem per groepje één van de vier afspraken

Zijn er overeenkomsten?

Missen we nog iets?

Waren jullie het ergens over oneens?

Wat vinden jullie het belangrijkst?

Bespreek de afspraken klassikaal als volgt: laat ieder groepje één afspraak opnoemen en uitleggen waarom de groep deze afspraak belangrijk vindt. Eén afspraak per viertal. Is de afspraak al eerder genoemd? Dan noem je een andere.

Alle leerlingen leveren hun ideeën in.

Als leerkracht bekijk je deze op een rustig moment.

Leg uit dat je er de volgende bijeenkomst op terug komt en dat de afspraken klassikaal worden vast gezet.

Gebruik deze slide om de afspraken de volgende les te presenteren. Maak voor elke afspraak een nieuwe slide. Maak er niet te veel...

Ga in gesprek met de klas over elke afspraak. Het doel is acceptatie! Vul eventueel dingen aan en maak het concreet. Vergeet je eigen mening als leerkracht niet!

Vraag of je alles goed hebt begrepen. Eénmaal andermaal... verkocht.

Met deze set afspraken gaan jullie het jaar beginnen. Maak duidelijk dat je altijd openstaat voor veranderingen of discussies, maar geef ook aan dat jij de gemaakte afspraken serieus neemt. Wie zich er niet aan houdt, krijgt dit ook te horen!

TIP: maak met de klas een mooie poster van de klassenafspraken en hang ze op een prominente plek! Informeer ook de ouders over dit proces en de gemaakte afspraken.

Onze groep, onze afspraken!

Alleen samen kun je goed afspraken voor jullie groep bedenken en vastleggen. Probeer elkaar dit jaar ook echt aan deze afspraken te houden! Zo hou je de groep fijn en veilig voor iedereen.

Ga nu door met de les voor de Week tegen Pesten om jullie groepsdynamiek tot nog een niveau hoger te tillen. Veel plezier!