1.3 De kerk valt uiteen (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.3 De kerk valt uiteen 

Planning 

- Introductie/ absentie

- Leerdoelen

- Uitleg stof

- Opdracht

- Bespreken

- Afsluiting

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond 

- welke verschillen tussen kerken ontstond 

- Hoe er in West-Europa een strijd ontstond tussen protestanten en katholieken

Kritiek op de kerk 

- Het boek: Lof der zotheid geschreven door Erasmus werd de katholieke kerk bespot.

 

- Kritiek door boekdrukkunst nu pas verspreid 

- De katholieke kerk zou teveel afwijken van het christendom 

Splitsing van de kerk 

- De Duitse Maarten Luther wilde verandering. Anders breken!

- In 1517 protesteerde hij in een brief aan een bisschop tegen de handel in aflaten

- God werd hiermee bespot vond Luther, want alleen God kon zonden vergeven

- Door de boekdrukkunst werd de brief van Luther massaal verspreid

- De paus was woedend en zette Luther "in de ban" en vroeg keizer Karel V om Luther te doden

- De keizer gaf Luther nog een kans

Rijksdag in Worms 1521

- Luther moest verschijnen op een vergadering van Duitse vorsten in de stad Worms

- Hij moest zijn woorden terugnemen

- Dit deed hij niet en werd vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem als ketter doden.

- Luther kreeg bescherming van Frederik van Saksen

- Daar vertaalde hij het NT in het Duits, iedereen kon het nu lezen!

Hervorming/Reformatie 

- Luther riep Duitse vorsten op om de kerk te hervormen en met de paus te breken 

- Sommige deden dit en vormde nieuwe, Protestantse kerken

- Luthers protestbrief werd het begin van de breuk in het Europese christendom 

- Binnen christendom nu twee groepen: 1. Katholieken o.l.v. de paus 2. Protestanten

Katholieken en protestanten

Johannes Calvijn: Fransman die in NL veel aanhang kreeg onder protestanten

Calvinisme 

Luther 

- Je  mag niet in opstand komen tegen overheid 

- Door goed te leven kom je in de hemel

Calvijn

- Als de overheid of heerser niet juiste geloof aanhangt mag je in opstand komen

- Predestinatie

Kenmerken protestanten

- Geen paus en bisschoppen, alleen predikant of dominee

- Predikant of dominee waren alleen om de bijbel uit te leggen

- Geen verering relikwieën 

- Iedereen kon met god praten, geen geestelijke voor nodig

- Sobere kerken, geen "tierelantijnen"

Kenmerken katholieken

- Hiërarchische opbouw

- Paus, aartsbisschop, bisschop, priester

- Verering relikwieën 

- Alleen heiligen konden met god praten

- Grote versierde kerken met "tierelantijnen"

(- Aflaten handel)

Video Luther in Rome

Opdracht: schrijf alles op wat je ziet in de video waar de protestanten kritiek op hebben

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Bespreek in 2 minuten met de persoon naast je wat jullie hebben gezien qua kritiek op de katholieke kerk 

Bespreken

Strijd tussen godsdiensten

- De overgang naar het protestantisme had voordelen voor vorsten

- Ze konden rijkdommen van de katholieke kerk in beslag nemen en hoefden geen rekening te houden met de paus

- Koningen van Engeland, Denemarken en Zweden braken met de katholieke kerk en legden het protestantse geloof op aan hun onderdanen 

Karel V

Karel V van Habsburg (1500-1558) is een van de grootste en machtigste mannen in Europa in deze tijd

Heerser over Nederland, België, Duitsland, Spanje en grote delen van Frankrijk

- Karel V voerde in Duitse rijk jarenlang oorlog met protestante vorsten --> hij was streng katholiek

- Hij probeerde het hele rijk weer katholiek te maken

- In 1555 gaf hij het op 

- Iedere Duitse vorst mocht zelf godsdienst in diens gebied bepalen

- Een paar jaar later in Frankrijk gruwelijke godsdienst oorlog tussen katholieken en calvinisten

- Duurde tot 1598

- Toen werd met het Edict van Nantes bepaald dat FR katholiek was maar calvinisten ook rechten kregen

De Nederlanden

- Karel V ook heerser over de Nederlandse gewesten

- Inquisitie: katholieke rechtbank die ketters moeten opsporen en bestraffen

- Karel V liet de inquisitie de protestanten als ketters vervolgen 

- Vele honderden stierven levend op de brandstapel

- Ook protestante boeken werden verbrand

- Toch slaagde Karel V er niet in om NL katholiek te maken

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond 

- welke verschillen tussen kerken ontstond

- welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten 

Afsluiting

Volgende les: Kunst en wetenschap 

Week 39: op woensdag inleveren PO Renaissance 27 september

Kom je taken aftekenen in een daltonuur