Cursus Verborgen Waarheden 2/3

• Godsdienst
• HBO
• Studiejaar 3

assefsegsfsegfsgs

Cursus 'Verborgen waarheden' 

Avond 2/3

De vorige keer:

Deel 1: Wat staat er nu eigenlijk in 'de wet'? 

Deel 2: Hoe kun je deze geboden interpreteren?

> Lees de rest van het hoofdstuk/boek
> Lees bijbelcommentaar vanuit historische, culturele en theologische blik. 

Deel 3:  Het Nieuwe Verbond: de 'wet' uit het Nieuwe Testament 

Weet je nog een voorbeeld van een 'vage wet' uit de vorige avond?
(of; je eigen voorbeeld?)

Cursus Verborgen Waarheden 2/3

Vanavond:

1- Terugpakken: interpreteren van individuele (lastige) geboden

2- Wat is de betekenis van de wet in het Nieuwe Testament?
3- Hoe heeft de historische kerk de wet geïnterpreteerd?
4- Wat vinden wij daarvan? (Discussie) 

Deel 1 - Terugpakken: interpreteren
van individuele (lastige) geboden

"Maar vlees met zijn leven, zijn bloed, er nog in mag u niet eten."

Genesis 9:4 

"Maar vlees met zijn leven, zijn bloed, er nog in mag u niet eten."

Genesis 9:4 

Hoe lees je zo'n tekst?

 Contextueel: hoofdstuk, boek, bijbel?

 Cultureel: Gebruiken/uitdrukkingen/gewoonten/gebeurtenissen uit die tijd?
 Historisch: wat was er destijds aan de hand?
  Theologisch: hoe interpreteer je dit op geloofsniveau?
Hoe hebben kerken dit geïnterpreteerd? 

"Maar vlees met zijn leven, zijn bloed, er nog in mag u niet eten."

Genesis 9:4 

Contextueel: Gen 9 geeft ons weinig. Elders in de bijbel echter wel. 

Bijbel met bijbel vergelijken.
Theologisch: bloed wordt aan het leven gelinked. Bloed is leven/de ziel.
Bloed heeft een sacrale waarde.  
Door bloed wordt verzoening bewerkt (Lev 17). Bloed reinigt  (Ez 45, Lev 14) 
Cultureel: bloed is dus te heilig om te consumeren/zonder vergelding te vergieten.
 Historisch: heidenvolken dronken bloed van dieren. 
 

"Alleen, houd eraan vast geen bloed te eten, want het bloed is de ziel, en u mag niet, samen met het vlees, ook de ziel eten."
Deuteronomium  12:23

"Spreek tot de Israëlieten en zeg tegen hen dat zij voor zichzelf, kwastjes moeten maken aan de hoeken van hun kleren. Aan de kwastjes aan de hoek moeten zij een blauwpurperen draad bevestigen. "
Numeri 15:38 

Kent iemand de gangbare interpretatie van dit gebod al?

"Die zal voor u aan de kwastjes zitten, opdat u, wanneer u hem ziet, aan al de geboden van de HEERE denkt en die doet, zodat u niet uw eigen hart en uw eigen ogen zult onderzoeken, waar u als in hoererij achteraan gaat;"

"Spreek tot de Israëlieten en zeg tegen hen dat zij voor zichzelf, kwastjes moeten maken aan de hoeken van hun kleren. Aan de kwastjes aan de hoek moeten zij een blauwpurperen draad bevestigen. "
Numeri 15:38 

Contextueel:  Vers erna... > 

"U mag vanwege een dode geen inkerving in uw lichaam maken en geen tatoeages bij uzelf aanbrengen. Ik ben de HEERE."

- Leviticus 19:28

Wie weet de historisch/culturele context achter het tattoeageverbod nog?

"Want als een vrouw het hoofd niet bedekt heeft, laat zij zich dan ook maar kaalknippen. Als het echter voor een vrouw schandelijk is kaalgeknipt of kaalgeschoren te zijn, laat zij dan het hoofd bedekken."  

1 Korintiërs 11:6

Idem

(Vorige avond)

Wet/Tora, eerste 5 boeken uit de bijbel.
Verdelen we hier in 4 categorieën.
Bij elke categorie een aantal voorbeelden. 

10 geboden

Sociale rechtvaardigheid

Milieu en welzijn

Rituelen

* Oude Testament > Oude Verbond & aankondiging Nieuwe
* Nieuwe Testament > Nieuwe Verbond 

 

Zie, er komen dagen, spreekt de HEERE, dat Ik met het huis van Israël en met het huis van Juda een nieuw verbond zal sluiten.

Jeremia 31:31

De wet uit het oude testament zien we als het 'oude verbond'.

> Het gehoorzamen van de wetten is de basis van de relatie van de mens met God (connectie, verzoening).

In het nieuwe testament wordt het nieuwe verbond geïntroduceerd.

> Jezus scherpt de geboden aan maar sterft ook om ze te vervullen. Soms noemen de apostelen dit het verbond van de Geest. 

Bespreek in groepje. Verschillen Oude en Nieuwe Verbond (vorige avond). Laat iemand het hier noteren.

Oude Verbond	Nieuwe Verbond
Particulier (Israël)	Universeel (kerk)
Beperkte verzoening (dieren)	Perfecte verzoening (Christus)
Gezegend (lang) leven	Eeuwig leven
Wetten van buitenuit (opgelegd)	Wetten van binnenuit (Heilige Geest)
Wetten voor de staat	Wetten voor de gemeenschap
Strak omlijnd	Gewetenskwesties

* Karakter christendom: samenleving van binnenuit veranderen. Dus kerkwetten, maar geen maatschappelijke wetten zoals in de tora of de Islam.

Deel 2: Wat is de betekenis van de wet in het Nieuwe Testament?

  > Studie ahv Galaten 3 en Romeinen 8 

Met welke tegenstelling zijn we de vorige avond geëindigd? 

"Als Hij spreekt van een nieuw verbond, heeft Hij daarmee het eerste voor verouderd verklaard.

En wat oud is verklaard en wat veroudert, staat op het punt te verdwijnen."

"Denk niet dat Ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om die af te schaffen, maar te vervullen.

Want, voorwaar, Ik zeg u: Totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal
                 er niet één jota of één tittel
              van de Wet voorbijgaan,
                        totdat het alles geschied is."

Bespreek met buren
Wat betekent de wet 'vervullen', denk je?
Laat iemand je antwoord hier samenvatten:

Vervullen: Letterlijk: vol maken. Compleet maken.

Voorbeeld van tekstonderzoek. Strong's concordantie. 'Bible in Greek'

De Galaten ontvingen de Geest niet door de wet na te leven, maar door te 'luisteren en geloven'/'luisteren en vertrouwen'. 

- Abraham werd door God gezegend vanwege zijn vertrouwen

 - Abraham als model: iedereen kan door God gezegend worden mits hij op God vertrouwt

- Vertrouwen op de wet doet je onder de vloek komen(want je overtreedt deze)
- Christus heeft de vloek op zich genomen 

- God heeft een verbond/testament/belofte aan Abraham en zijn nageslacht gegeven.
- De wet is er ondertussen bij gekomen. Deze heeft de belofte niet ongeldig gemaakt.

- De 'erfenis'; dat is; delen in de zegen van Abraham ('in u zullen alle volken gezegend zijn') staat nog steeds. 

 - Paulus wil de aandacht op de erfenis leggen; die verkregen kan worden door vertrouwen.
Dit is het fundament van het Nieuwe Verbond. Niet de wet. 

- Paulus: de wet als tussenstadium. De wet 'hield toezicht' tot de belofte van het geloof kwam.
- Mozes bemiddelde de wet. Dat is nu niet meer nodig. Christus bemiddeld voor ons. 
- Paulus: de wet moest de noodzaak van Christus duidelijk maken. De mens heeft redding nodig. 

- De wet als 'leermeester'.
Romeinse context: dit was de leraar-slaaf ('pedagogue') die thuis de kinderen lesgaf of ondersteunde; vaak in  basismoraal; karaktervorming. Een raamwerk creëeren. Grenzen meegeven.

   - We zijn nu geen kinderen meer: de 'basisjuf' heeft ons overgegeven aan een meer volwassen leermeester, met volwassen stof. Zoals de pedagoog de kinderen voorbereide voor het echte werk zo was de wet een voorbereiding voor het geloof in Christus.

Christus' vervulling
van de wet

  Wet

 Belofte van Abraham
 
 
 

Uiteindelijk verwijst het oude verbond naar de vervulling van de belofte in Christus.

Het werkt ergens naartoe. 

"Want als u hen liefhebt die u liefhebben, wat voor loon hebt u dan? Doen ook de tollenaars niet hetzelfde? 

En als u alleen uw broeders groet, wat doet u meer dan anderen? Doen ook de tollenaars niet zo? 

Weest u dan volmaakt, zoals uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is."
- Mattëus 5:46-48

Want Ik zeg u: Als uw gerechtigheid niet overvloediger is dan die van de schriftgeleerden en de Farizeeën, zult u het Koninkrijk der hemelen beslist niet binnengaan.
- Mattëus 5:20 

Niet mínder maar méér gerechtigheid!

Romeinen 8:

Dus is er nu geen verdoemenis voor hen die in Christus Jezus zijn, die niet naar het vlees wandelen, maar naar de Geest. 

Want de wet van de Geest van het leven in Christus Jezus heeft mij vrijgemaakt van de wet van de zonde en van de dood. (1-3) 

 ....

Want wat voor de wet onmogelijk was, krachteloos als zij was door het vlees, dat heeft God gedaan: Hij heeft Zijn eigen Zoon gezonden in een gedaante gelijk aan het zondige vlees en dat omwille van de zonde, en de zonde veroordeeld in het vlees,  

opdat de rechtvaardige eis van de wet vervuld zou worden in ons, die niet naar het vlees wandelen, maar naar de Geest. (4,5)

En als de Geest van Hem Die Jezus uit de doden opgewekt heeft, in u woont, zal Hij Die Christus uit de doden opgewekt heeft, ook uw sterfelijke lichamen levend maken door Zijn Geest, Die in u woont. (11)

...

Immers, zovelen als er door de Geest van God geleid worden, die zijn kinderen van God.

Want u hebt niet de Geest van slavernij ontvangen, die opnieuw tot angst leidt, maar u hebt de Geest van aanneming tot kinderen ontvangen, door Wie wij roepen: Abba, Vader! (14, 15)

De Geest Zelf getuigt met onze geest dat wij kinderen van God zijn. (16)

Samenvattend:  

1-  Het Nieuwe Verbond is een voortzetting van de belofte/verbond die God al gaf aan Abraham. Deze was op basis van geloof/vertrouwen.
2- De wet is een toevoeging, niet de kern. De wet moest:
A/ Overtuigen van zonde
B/ 'Toezicht houden' (pedagogue: morele kaders geven) tot Christus kwam.

-  Het Nieuwe Verbond is niet laks/zwak. Méér gerechtigheid, niet minder.

 -  Gerechtigheid heeft in het Nieuwe Verbond (nu) een bovennatuurlijke component.
3> Je moet je door de Geest laten leiden ('anders zult u sterven') 
4> Met de Geest leef je uit wat God van je vraagt ('de Geest overtuigt u van...') 

- Pauze - 

Deel 3 - Hoe heeft de historische kerk de wet geïnterpreteerd?

De historische kerk heeft de geboden uit het OT verdeeld in 3 categoriëen. 
In de meeste kerken zijn deze categorieën nog steeds van kracht. 

 

Ceremoniële geboden
> Niet-geldig

Wetten in Christus vervuld 

Reinheidsgeboden

Feesten

Wetten die onderscheid moeten maken tussen
 Israël - heidenen

Besnijdenis

Offers

Morele geboden
> Geldig

Ethische principes die toen en nu geldig zijn. Worden vaak in het NT herhaald.

Bijvoorbeeld:

- 10 geboden
- Seksuele grenzen

Civiele geboden
> Alleen geldig als achterliggend principe ('geest der wet)

Wetten specifiek voor het volk Israël 

Bv de rand van je land niet oogsten voor de armen

Sabbatsjaar

Behandeling van vreemdelingen of slaven

Morele geboden

Maatstaf: een gebod moet in het NT herhaald zijn. 

> Van de 10 geboden: 9 van de 10
> Seksuele grenzen: Huwelijk; Monogaam, heteroseksueel 
>  Weldadigheid (niet in de vorm van tienden)

Van de 613 torageboden vallen er weinig onder de morele categorie. Dit betekent niet dat het NT geen geboden heeft (1050), maar deze zijn vaak een reïteratie van de grote 9 of nieuwe geboden.

Zijn er Oud-Testamentische geboden die door Nieuw-Testamentische teksten ongeldig worden? (Zoja; voorbeelden?)

  

"Ziet u niet in dat alles wat de mond ingaat, in de buik komt en in de afzondering weer uitgescheiden wordt?

Maar de dingen die uit de mond komen, komen voort uit het hart, en die verontreinigen de mens.

Want uit het hart komen voort kwaadaardige overwegingen, alle moord, overspel, ontucht, diefstal, valse getuigenissen, lasteringen.

Deze dingen zijn het die de mens verontreinigen; maar het eten met ongewassen handen verontreinigt de mens niet."

- Matteus 15:17-20

De kerk heeft sommige geboden afgeschaft

> Vanwege teksten uit het NT.

Bijvoorbeeld reinheidswetten: 

Offerdienst:

"Want het is onmogelijk dat het bloed van stieren en bokken de zonden wegneemt 
....
Want met één offer heeft Hij hen die geheiligd worden, tot in eeuwigheid volmaakt." 

- Hebreëen 10:4-14

Feestdagen:

"Wie de dag in ere houdt, houdt hem in ere voor de Heere, en wie de dag niet in ere houdt, houdt hem niet in ere voor de Heere. Wie eet, eet voor de Heere, want hij dankt God. En wie niet eet, eet niet voor de Heere, en ook hij dankt God."
- Romeinen 14:6 

Soms wordt het ingewikkeld:

Bv spijswetten.

Deze zijn afgeschaft op basis van drie teksten:
1) 'Zo verklaarde Hij alle spijzen rein'  (Marcus 7
 2)  'Sta op Petrus, slacht en eet' (Handelingen 10)
 3)  'De een gelooft dat hij alles eten mag, de zwakke eet alleen plantaardig...'
(Romeinen 14) 

De zin 'Zo verklaarde Hij alle spijzen rein' ontbreekt in veel vertalingen. 
Waarom? 

De zin 'Zo verklaarde Hij alle spijzen rein' ontbreekt in veel vertalingen.

Waarom? 

> Het is niet duidelijk of deze zin als commentaar (door de apostel of een ander) is toegevoegd.

"En er kwam een stem tot hem: Sta op, Petrus, slacht en eet!

Maar Petrus zei: Beslist niet, Heere, want ik heb nooit iets gegeten wat onheilig of onrein is.

En er kwam opnieuw, voor de tweede keer, een stem tot hem: Wat God gereinigd heeft, mag u niet voor onheilig houden!"
- Handelingen 10: 13-14

Wat is hier het probleem?

"En er kwam een stem tot hem: Sta op, Petrus, slacht en eet!

Maar Petrus zei: Beslist niet, Heere, want ik heb nooit iets gegeten wat onheilig of onrein is.

En er kwam opnieuw, voor de tweede keer, een stem tot hem: Wat God gereinigd heeft, mag u niet voor onheilig houden!"
- Handelingen 10: 13-14

Wat is hier het probleem?

> Dit gaat niet over voedsel!

De kerk heeft sommige geboden gekerstend.

Pesach  > Pasen
Sabbat > Zondag

Besnijdenis > Doop/belijdenis
Tempeldienst > Kerkdienst 
Toralezing > Evangelielezing 

Waar kan het 'kerstenen' van 

geboden problemen opleveren?

Discussie

Bespreek in je groepje de volgende 2 vragen.

A> Zijn de spijswetten nog geldig? Waarom wel/niet? 

 
B> Zie de stellingen hieronder.  Kies uit welke het beste bij jullie past en onderbouw deze.

1) De sabbat geld ook voor christenen. Deze vind plaats op zondag.
2) De sabbat geld ook voor christenen.
Deze vind plaats op vr avond - za avond.
3) De sabbat is niet meer geldig voor christenen.
4) Of je de sabbat houdt hangt af van je eigen geweten
 (dus geen gebod maar suggestie)

Welke hebben jullie gekozen?

Sabbat geldig. Zondag

Sabbat geldig. Zaterdag

Sabbat niet geldig

Sabbat is gewetens- kwestie

Groepsdiscussie?

Waarom zondag?

 - Johannes beschreef de zondag als 'de dag van de Heer' (openbaring 1)
 - Christenen kwamen samen op de 1e dag van de week 
- Zondag = uitstorting HG, opstanding Christus, 
- 1e dag: teken van het Messiaanse vrederijk 

Waarom zaterdag?

- Één van de belangrijkste en meest herhaalde geboden in het OT
-  Jezus hield de sabbat
- De vroege kerk hield ook de sabbat
- De dag door God uitgekozen na de schepping

Waarom géén?

- 'Laat dus niemand u veroordelen inzake eten of drinken, of op het punt van een feestdag, een nieuwe maan of de sabbatten. Deze zaken zijn een schaduw van de toekomstige dingen, maar het lichaam is van Christus.' (Kollosenzen 2)

Hoe weet je nu hoe het zit?
Wat moet je daarvoor doen?  

Hoe weet je nu hoe het zit?
Wat moet je daarvoor doen?  

 Discussiëren, bijbel bestuderen,
bidden voor de leiding van de Geest?

> Dat noemen we traditie. Heeft de historische kerk ook willen doen. 

Zonder traditie is er geen bijbeluitleg mogelijk.

Ook in de Stadskerk is er traditie! 

De discussie zie je ook ín de bijbel. Jeruzalem en Antiochië.

> Mogen heidenen bij de kerk? 
> Moeten gelovigen uit de heidenen zich besnijden e.d?
 ('heftige woordenstrijd': Hand 15, Paulus en Petrus gaan uiteen: Galaten 2)

Jeruzalem: de Joodse christenen houden zich aan de wet.
Daarbuiten: de 'heidenchristenen' alleen aan sommige wetten. 

 

De kerk is op sommige zaken heel hard geweest.
Het is zo en niet anders (beslissing concilie). 
Andere zaken is ze meer open.  

Samenvattend: 

  1-  In het NT worden sommige geboden meegenomen, anderen duidelijk afgeschaft (vervuld)
  2- Soms is het niet duidelijk of een gebod geldig is. Men heeft daar discussie over gevoerd en een keuze gemaakt (=traditie)
  3-  Discussie over de bijbel (traditie) hoort bij het geloof,
zelfs in de bijbel zelf. 
  4- Diversiteit in opvattingen  vinden we in de bijbel ook terug.
Paulus: aanvaard elkaars geweten.  

Volgende avond:

3 theologen te gast!

 Ben vd Wetering (Stadskerk)
Ernst van Gulik (PKN)
Piet Timmermans (Rooms-Katholieke Kerk) 

Gesprek over lastige vragen.
Neem je eigen vragen mee!