1.1 Wat is geschiedenis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 1

Michiel de Vries, 31 jaar, 't Harde

Nederlands en geschiedenis

Sporten, lezen, (bord)spellen

Wat heb je in je vakantie gedaan/gezien, wat te maken heeft met geschiedenis?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen geschiedenis, historicus, archeoloog, bronnen en chronologie.

• kun je de tijd indelen in tijdvakken en rekenen met eeuwen en jaartallen.

• kun je verschillende soorten bronnen herkennen. 
  
  

Noem vijf onderwerpen die te maken hebben met geschiedenis.

Hoe belangrijk is (kennis van de) geschiedenis volgens jou?

Helemaal niet belangrijk

Niet erg belangrijk

Niet onbelangrijk, maar ook niet belangrijk

Redelijk belangrijk

Heel erg belangrijk

Wat/waarover zou jij tijdens de geschiedenislessen willen leren?

Waarom geschiedenis?

• Begrijpen wie je bent en wie de ander is.
• Begrijpen waarom iets is zoals het is.
• Kritisch denken (bronnen en meningen).

 1. Het helpt je de wereld beter te begrijpen

"Alles om je heen heeft een geschiedenis: je stad, je familie, de school, Nederland, oorlogen, rechten, technologie, zelfs TikTok. Als je snapt hoe iets is ontstaan, snap je beter waarom het nu zo is."

 2. Het leert je nadenken over mensen en keuzes

"In geschiedenis gaat het niet alleen over jaartallen, maar ook over mensen: waarom maakten ze bepaalde keuzes? Wat waren de gevolgen? Zo leer je kritisch nadenken over macht, ongelijkheid, en rechtvaardigheid."

3. Je leert van fouten (en successen) uit het verleden

"Door te kijken naar oorlogen, rampen, maar ook naar goede veranderingen zoals de afschaffing van slavernij of de rechten van vrouwen, kun je leren wat beter kan in de toekomst."

4. Het helpt je een mening te vormen en daarover te praten

"In geschiedenis gaat het vaak niet om goed of fout, maar om verschillende perspectieven. Jij leert dus om zelf een mening te vormen én die goed te onderbouwen."

5. Het maakt je slimmer in andere vakken (en het echte leven)

"Je leert teksten begrijpen, verbanden leggen, informatie beoordelen. Die skills heb je ook nodig bij aardrijkskunde, maatschappijleer, economie, maar ook bij het kijken van nieuws of het scrollen door sociale media."

🎯 Kort antwoord dat je in de klas kunt zeggen:

"Geschiedenis gaat over echte mensen en echte gebeurtenissen. Door geschiedenis snap je de wereld beter, leer je kritisch nadenken en voorkom je dat we dezelfde fouten blijven maken."

Een lastig vak?!

• Veel lezen
• Moeilijke woorden (begrippen)
• Andere tijd 
• Inleven (verplaatsen in de ander)

Hoe gaan we dat leren?

• Klassikale uitleg/lesopdrachten
• Oefenen met de vragen in je boek
• Praktische opdrachten en excursies
• Begrippen/woordenschat oefenen

Hoe werk je bij geschiedenis?

De lessen staan allemaal in Lessonup, die kun je zelf altijd terugvinden en opnieuw bekijken.

De teksten en opdrachten vind je in de methode.

De tijd indelen

Christelijke jaartelling

• Begint bij het jaar 1 (let op: het jaar 0 bestaat niet!)

• Geboorte van Christus

• Meest gebruikte jaartelling, maar er is ook een Islamitsche jaartelling (1477; vanaf de vlucht van Mohammed van Mekka naar Medina) en een Joodse jaartelling (5786; vanaf de schepping van de wereld volgens de Tenach) 

• Maar...de geschiedenis begint natuurlijk niet pas bij het jaar 1!

Julius Caesar werd in 44 v. Chr. vermoord.

Hoeveel jaar is dat geleden (ongeveer)?

1. 2000 jaar geleden
2. 2030 jaar geleden
3. 2060 jaar geleden
4. 2100 jaar geleden

Eeuwen

• Stukjes van 100 jaar

• Eerste eeuw begint met het jaar 1 en eindigt met het jaar 99

• De tweede eeuw begint met het jaar 100 en eindigt met het jaar 199

• Enz.

• Daarom leven wij in de 21e eeuw

Uit welke eeuw is het volgende jaartal?

31

1. 1e eeuw v. Chr
2. 1e eeuw n. Chr.
3. 2e eeuw v. Chr.
4. 2 eeuw n. Chr.

Uit welke eeuw is het volgende jaartal?

299 v. Chr.

1. 2e eeuw v. Chr
2. 2e eeuw n. Chr.
3. 3e eeuw v. Chr.
4. 3 eeuw n. Chr.

De tien tijdvakken

• Bedacht voor het onderwijs

• Beginnen allemaal met: "De tijd van..."

• Zijn niet allemaal even lang: sommige zijn meer dan 1000 jaar, andere maar 50 jaar.

• Er is gekeken naar kenmerken: "Waaraan kun je ze herkennen?

Bronnen

Ongeschreven bronnen

Bronnen zonder tekst:

• Grotschilderingen
  
• Speerpunten
• Bodemlagen
• Graven
• Munten

Deze bronnen worden vaak door archeologen gevonden.

...maar ook:

• Films
  
• Interviews
  
• Schilderijen

Historici willen altijd meerdere bronnen hebben...

Geschreven bronnen

Bronnen die bestaan uit tekst/tekens/getallen:

• Boeken
• Brieven
• Rekeningen
• Documenten

Primaire en 

secundaire bronnen

Primaire bronnen (1)

• Zijn gemaakt in dezelfde tijd als waarover ze gaan.

• Zijn meestal gemaakt door iemand die zelf bij de gebeurtenis aanwezig was, maar dat hoeft niet altijd.

Primaire bronnen (2)

• Kunnen heel betrouwbaar zijn, omdat de maker leefde in die tijd... 

• ...maar ook onbetrouwbaar, omdat iemand niet de waarheid vertelt, zijn mening geeft of niet alle informatie heeft.
  
  
• Historici willen altijd een zo betrouwbaar mogelijk beeld.

Primaire bronnen (3)

Voorbeelden:

• Speerpunten uit de prehistorie
• Dagboek van Anne Frank
• Egyptisch Dodenboek
• Egyptische mummie
• Filmbeelden van de moord op president Kennedy
• Foto's uit de Eerste Wereldoorlog
• Spotprent

Secundaire bronnen (1)

• Zijn gemaakt door iemand die er niet zelf bij was, bijvoorbeeld omdat hij later leefde óf omdat hij ergens anders woonde.

• Heeft de informatie gekregen via andere bronnen (geschreven of ongeschreven).

Secundaire bronnen (2)

• Kunnen heel betrouwbaar zijn, omdat de maker zijn informatie uit veel bronnen heeft kunnen halen... 

• ...maar ook onbetrouwbaar, omdat iemand niet bij de gebeurtenis aanwezig was.
  

Secundaire bronnen (3)

Voorbeelden:

• Jouw geschiedenisboek.
• Een artikel over Anne Frank op Wikipedia.
• Een documentaire over de ontdekking van het graf van Toetanchamon.

T-rex Trix in Naturalis (een skelet van een dinosaurus, samengesteld door opgegraven botten) is een...

1. Primaire, ongeschreven bron
2. Primaire, geschreven bron
3. Secundaire, ongeschreven bron
4. Secundaire, geschreven bron

Een boek uit 2021 over de hunebedbouwers (rond 5000 v. Chr.) is een...

1. Primaire, ongeschreven bron
2. Primaire, geschreven bron
3. Secundaire, ongeschreven bron
4. Secundaire, geschreven bron

Excursie

• Dinsdag met de brugklas naar het Openluchtmuseum in Arnhem.

• Download daarvoor de app Tour to do Plus op je telefoon.

• Voer de tourcode 1759 in.

• Maak een groepje van 4 leerlingen en geef de namen aan mij door.

Geef de namen van je groepje door (1 iemand per groepje)

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Aan de slag!

• Maken hoofdstuk 1.1 opdracht 2, 4, 6 en 7

Leerboek p. 8-11

Werkboek p. 6-10