Les 4

Renaissance: schilderkunst
Les 4
1 / 49
volgende
Slide 1: Tekstslide
KunstMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 49 slides, met tekstslides en 1 video.

Onderdelen in deze les

Renaissance: schilderkunst
Les 4

Slide 1 - Tekstslide

Verdeling
Vroege Renaissance:   1400-1500
Hoog Renaissance:      1500-1520
Maniërisme:                  1520- 1600


Tip: aan het jaartal van werken kun je meestal zien uit welke periode het komt

Slide 2 - Tekstslide

Het humanisme
Mensen belangrijkste positie binnen de schepping

God wordt abstracter begrip: het volmaakte en het perfecte


Perfectie terug te vinden in geometrische vormen!

Slide 3 - Tekstslide

De Vitruviaanse mens
De ideale vorm:
Mens past in vierkant en in cirkel

Niet ver verwijderd van de perfectie van God, geschapen naar zijn evenbeeld

Slide 4 - Tekstslide

Waarom wordt de kunst van de renaissance en de barok 'hofcultuur' genoemd?

Slide 5 - Tekstslide

De kunstenaar
Verandering positie; anonieme kloosterling tot burger, ambachtsman en lid van een gilde

Zelfbewustzijn wordt groter in renaissance. Hoe zie je dit zelfbewustzijn terug? 

Slide 6 - Tekstslide

  • Naam onder kunstwerk zetten
  • Zelfportretten. Soms onopvallend in een grote groep aan de zijkant. Soms formele zelfportretten.  
Albrecht Dürer, zelfportret, 1493
Zelfbewustzijn zie je terug in:

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Tekstslide

Slide 9 - Tekstslide

Slide 10 - Tekstslide

Wie waren de 4 grote homo universalis?

Slide 11 - Tekstslide

Mecenaat
  • Veranderende houding Italiaanse hoven tegenover almacht Kerk. 
  • Nieuwe vorm van hofcultuur; onderdeel daarvan mecenaat 
= Kunstenaars, wetenschappers etc. werken landurig aan hof

Statusverhogend, duur maar men moet investeren in kunst!

Betaling loopt niet altijd even soepel

Slide 12 - Tekstslide

Waarom is het voor kunstenaars een ideaal om hofkunstenaar te zijn?

Slide 13 - Tekstslide

Het heeft een aantal voordelen...
  • Statusverhogend
  • Nieuwe opdrachtgevers 
  • (Meestal) een goed inkomen
  • Bescherming machtige mecenas (boven de wet staan; moord)
  • Mecenas voorziet je van interessante opdrachten
  • Je werk wordt gewaardeerd door een publiek dat er verstand van heeft

Slide 14 - Tekstslide

Welk portret komt uit de Middeleeuwen en welk portret uit de Renaissance? 
Waarom denk je dat? 

Slide 15 - Tekstslide

Veranderingen in de schilderkunst

In 15e eeuw schilderij nabootsing natuur

Giorgio Vasari: "schilderijen ogen nog wat 'hard' en kunstmatig


Belangstelling wetenschap en wereld in algemeen invloed op schilderkunst

Observeren, notities en tekeningen maken

Wereld zo natuurgetrouw mogelijk weergeven

Slide 16 - Tekstslide

Waar gaan we het over hebben?



  • Anatomie (en het naakt)
  • Proportieleer
  • Perspectief
  • Compositie
  • Sfumato techniek
  • Onderwerpen/thema's

Slide 17 - Tekstslide

Anatomie en het naakt
In middeleeuwen geen interesse in lichaam
Monniken concentreren op geestelijke en niet op het aardse

In klassieke kunst, grote voorbeeld, veel naakt!

Kennis van anatomie nodig... 

Slide 18 - Tekstslide

Aantekeningen van Da Vinci

Slide 19 - Tekstslide

Kunstenaars willen laten zien dat zij kennis van de anatomie hebben
Michelangelo: Adam en Eva verdreven uit het Paradijs
Anatomisch relatief correct: lichaam vrouw op de tast bedacht. Ze mochten lichamen van vrouwen niet bestuderen! Etiquette... 
Nieuw in de renaissance: ze hebben emotie

Slide 20 - Tekstslide

De weergegeven naakten worden geïdealiseerd weergegeven. Dit kan omdat het toch niet om portretten van 'echte' personen gaat. 
Titiaan: Venus van Urbino, 1538
Lichamen worden 'vlezig' weergegeven. Geen botjes in de renaissance!

Slide 21 - Tekstslide

Proportieleer
Schoonheid wetenschappelijk benaderd: zoektocht naar de formule voor schoonheid

Proportio: evenwichtige verhoudingen

Kunstenaars zoeken naast anatomie naar de ideale verhoudingen van de lichaamsdelen

Dit wordt in wetten vastgelegd. Denk aan de Vitruviaanse mens!

Slide 22 - Tekstslide

Perspectief
Wereld driedimensionaal, ook zo weergeven

Uitgebreide studie van manier waarop men de wereld ziet

Kunstenaars vinden allerlei verschillende instrumenten uit 

Slide 23 - Tekstslide

In de religieuze kunst van de middeleeuwen negeert men perspectief. Waarom?

Slide 24 - Tekstslide

Perspectivisch raster zoals schaakbord om ruimte en grootte van mensen en dieren in goed verband te krijgen. Wat vinden we van dit werk?
Paolo Ulcello- De Slag bij San Romano, 1456

Slide 25 - Tekstslide

Perspectief
Brunelleschi= bedenker/vernieuwer/uitvinder van perspectief!

De horizon (ooghoogte) neemt een belangrijke plaats in: lijnen lopen naar verdwijnpunten 
  • Lijnperspectief (manier van ruimtesuggestie)

Slide 26 - Tekstslide

Slide 27 - Tekstslide

Slide 28 - Tekstslide

Lijnperspectief!

Slide 29 - Tekstslide

Annunciatie: Maagd Maria krijgt bezoek van engel Gabriël 
Wat kunnen we zeggen over het perspectief in beide werken?

Slide 30 - Tekstslide

Ruimte klopt niet, als Maria op staat stoot ze haar hoofd want de ruimte is te klein

Slide 31 - Tekstslide

Sfumato techniek (wazig, rokerig) 
  • Ontwikkeld door Leonardo Da Vinci. 
  • Schildertechniek waarbij de omtrekken van onderwerpen wazig worden gemaakt, zodat de vormen vaag worden en de contouren onscherp. 

Slide 32 - Tekstslide

Da Vinci: Mona Lisa, 1505
Botticelli: Geboorte van Venus, 1485

Slide 33 - Tekstslide

Slide 34 - Tekstslide

Verkorting
Albrecht Dürer: Kunstenaar met perspectiefrooster, 1525

Slide 35 - Tekstslide

Andrea Mantegna, De bewening van de dode Christus, ca. 1475 - 1478
Al di sotto in su: helemaal van onder naar boven. Klopt eigenlijk niet; je zou alleen maar voeten moeten zien, maar dit is wel heel erg verkort

Slide 36 - Tekstslide

Compositie
Evenwichtige, harmonieuze plaatsing afgebeelde figuren en objecten
Zorgvuldige opbouw van de onderdelen van een schildering

Regels voor ideale compositie
  • Denkbeeldige driehoek (rust, symmetrie)
  • Denkbeeldige ovaal

Figuren staan niet zomaar op een bepaalde plaats in het schilderij, er is goed over nagedacht!

Slide 37 - Tekstslide

Wat zijn de thema's/onderwerpen van renaissance schilderijen? 

Slide 38 - Tekstslide

Thema's/onderwerpen
Religieuze werken
Mythologie
Portretten

Slide 39 - Tekstslide

Religieus
De geseling van Christus: welke versie komt uit de Middeleeuwen en welke uit de Renaissance? Leg uit 

Slide 40 - Tekstslide

Slide 41 - Tekstslide

Het goddelijke/heilige niet meer verheven boven mensheid

Slide 42 - Tekstslide

Mythologie
Botticelli: De geboorte van Venus, 1485-1486 
Verwijzing Klassieke Oudheid: contrapost houding, naakt, vlezig (geen botjes), verbeeldt mythologie, geïdealiseerd persoon
Allegorie: personificatie van de wind
Allegorie: personificatie van de lente
Geen enkele verwijzing naar de Bijbel
Wat kun je zeggen over de compositie?

Slide 43 - Tekstslide

Botticelli: Venus en Mars, 1485

Slide 44 - Tekstslide

Portret
En profil: van de zijkant
Botticelli, 1476
Da Messina, 1475
Olieverf: zachter en natuurlijker

Slide 45 - Tekstslide

Waarom was er veel belangstelling voor portretkunst? 

Slide 46 - Tekstslide

Pierro della Francesca: Hertog van Urbino, 1466
De vrouw is minder gedefinieerd: zij ging al dood tijdens het schilderen
De landschappen geven aan waar hij over heerst, atmosferisch perspectief
Eén kant van zijn hoofd was mismaakt, dus en profil afgebeeld
Vrouwen werden geëpileerd en het haar werd afgeschoren

Slide 47 - Tekstslide

Portretkunst
  • Moet anatomisch kloppen
  • Status; kostbare kleding, houding, achtergrond
  • Attributen en rekwisieten voor info sociale + intellectuele niveau afgebeelde
  • Vorsten verheven afgebeeld.

   Baard= symbool mannelijkheid en moed

Slide 48 - Tekstslide

Slide 49 - Video