Kunstgeschiedenis - Romantiek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Negentiende eeuw

Vandaag

Je weet de algemene situatie in de 19e eeuw en hoe de kunst daar een reactie op was met de stijl; Romantiek.

Na uitleg vragen maken. 

Algemeen

Stoommachine --> industriële revolutie

Verhuizen naar de stad

Arbeiders en boeren laagste klasse. Arbeiders werken voor rijke bourgeoisie (de burgerij) (Rijken zakenlieden; fabrieksbazen en bankdirecteuren). 

Geen goede voeding, slechte hygiëne. 

Parijse salon

Kunstenaars werken voor de rijke bourgeoisie. Beeldhouwkunst lagere status, het is 'maar' handwerk. 

Parijse salon populair --> vanaf 1789 openbaar tot aan 19e eeuw toonaangevend.

Kunstenaars kunnen bekendheid verwerven en schilderijen verkopen.

Jury--> alleen schilderijen die voldoen een de academische regels worden getoond. (niet voldaan 'R') uitblinken moeilijk

Kenmerken:

vrouwelijk schoon, lieflijke manier, gladde penseelstreek, afmetingen aan voorgeschreven verhoudingen. 

Fotografie wordt uitgevonden; geen kunstvorm, niet opgewassen tegen de kleurrijke schilderkunst. Een groot portret betekend meer status (en kun je aanpassen)

Neoclassicisme

neoclassicisme

romantiek

zoek de verschillen

Romantiek

• 1800-1870

• 19e eeuw: Industriële Revolutie.
• Mensen verhuizen naar de stad, waar het werk in de fabrieken zwaar is en de leefomstandigheden slecht zijn. 
• Escapisme: verlangen om hieraan te ontsnappen.
• Ook belangrijke stroming in de muziek en literatuur. 

Markiezin de Pompadour - François Boucher

Gustave Doré: Over Londen per spoor, 1872

De romantiek is een stroming, geen stijl.

• De Romantische kunstenaar geeft op zijn eigen manier de algemene gevoelens van angst en hoop weer =>   van objectiviteit naar subjectiviteit.
• L'art pour l'art (kunst om de kunst): niet langer ten dienste van geloof of machthebber. De kunstenaar   maakt wat hij zelf wil maken. (autonoom)
• De kunstenaar is een bohémien, een eigenzinnige artistiekeling.

Wat is GEEN kenmerk van de Romantiek?

1. aandacht voor gevoelens
2. grootsheid van de natuur
3. fantasie
4. rationeel denken

Schilderkunst

• Reactie op kille, rationele,, feitelijke Verlichting.
  
• Verzet tegen onpersoonlijke stijl van   Neoclassicisme.
  
• Verlangen naar alles wat onbereikbaar is:   ongerepte natuur, exotische oorden, verre verleden (middeleeuwen), sprookjes en volksverhalen. 
• Gevoel, fantasie en onderbewustzijn spelen een belangrijke rol. 

Caspar David Friedrich, “Wandelaar boven de nevelen”, ca. 1817-1818

Grootsheid van de natuur

Als tegenhanger van de volle, vieze steden wordt de woeste, ongerepte natuur verbeeld. 

Caspar David Friedrich, “Monnik bij de zee”, 1808-1809

 

William Turner, “Het slavenschip”, 1840

 

 

• Natuurgeweld: wilde penseelstreek, spel van   licht en kleur. 
• Voorloper impressionisme. 
• Dramatische momenten: onweer, opstekende storm, geheimzinnige nevels en mist.

 

• Rustige compositie, evenwichtig kleurgebruik. 
• Diepere gedachten (vaak religieus)
  
• Mens als nietig wezen tegenover de grootsheid van de natuur.
  

Oriëntalisme

Ingres, “Liggende odalisk”, 1814

Delacroix, “De dood van Sardanapalus”, 1828

Benoist, "Portret van een zwarte vrouw", 1800 

• Odalisque = Turks woord voor haremslavin.
• Leerling van David
• Overgangskunstenaar Neoclassicisme en Romantiek

In de 19e eeuw werden de binnenlanden van Afrika, Azië, Australië en 

Noord- en Zuid-Europa doorkruist => interesse in niet-Westerse culturen.

• Geromantiseerd beeld van de Oriënt:  agressief, sensueel, mysterieus.  
• Sprookjes van Duizend en één Nacht.
• Losse lijnvoering, kleurrijk, dynamisch

• Zwarte vrouw voor het eerst niet als 'typetje', maar als portret weergegeven. 

Nationaal bewustzijn

Na Napoleon worden de Europese landsgrenzen opnieuw vastgesteld: 

nationalisme, belangstelling voor eigen cultuur en (recente) geschiedenis.

Eugène Delacroix, “De 28ste juli: De Vrijheid die het volk leidt”,1830

• Verbeeldt de revolutie van 1830
  
• Dubbelzinnigheid van vrijheid: mensenlevens worden ervoor opgeofferd.

Théodore Gèricault, “Het vlot van de Méduse”, 1819

 

• Kritiek op schandaal: alleen kapitein en hoge officieren overleefden de schipbreuk van 1816.
• Groot formaat 491 x 716 cm: schokeffect.

Wat hoort NIET bij de Romantiek?

1. Escapisme
2. Belangstelling voor sprookjes en mythen
3. Emotie
4. Idealisme

Neoclassicisme

Romantiek

Beeldhouwkunst

• Beeldhouwkunst van de Romantiek heeft geen eigen gezicht. Vaak klassieke kenmerken of overeenkomsten met Barok. 
• Dramatiek, heftige emoties, grote licht-donkercontrasten, diagonale richtingen.  
• Moed en vaderlandsliefde.

François Rude, “La Marseillaise” op de Arc de Triomphe te Parijs, 1833-1836

Vanaf de Romantiek worden kunstenaars steeds:

1. Bozer
2. Autonomer
3. Creatiever
4. Rijker

Architectuur

• Exotische kenmerken: minaretachtige   torens, hoefijzerbogen, oosters traliewerk,   uivormige koepels.
  
• Constructies van moderne materialen, zoals gietijzer, buitenkant traditioneel met vaak veel ornamenten.
  
• Hang naar het verleden: neostijlen
  
• Eclecticisme: meerdere stijlen in één gebouw.

John Nash, "Royal Pavilion", 1815-1822 de nevelen”, ca. 1817-1818

Verlangen naar verleden

Eduard Riedel, "Neuschwanstein", 1869-86

• Ziet er uit als een middeleeuws kasteel

Barry en Pugin: "Parlementsgebouwen", 1839-52, Londen

• Neo-Gotiek
• Vanwege symmetrie ook klassieke uitstraling. 

Neo-stijlen

Charles Garnier, “Opera gebouw” te Parijs, 1862-1875 

• Neo-Barok

Paul Abadie. “Sacre Coeur” te Parijs, 1875-1914

• Neo-Byzantijns
• Sprookjesachtig

Rijksmuseum

• Nationaal bewustzijn: Rijksmuseum maakt 

       kunst voor iedereen toegankelijk. 

• Eclecticisme: combinatie van bouwstijlen

       Decoraties: Neo-Gotiek

       Structuur: Neo-Renaissance 

• Moderne ijzer- en glasconstructies om de tentoonstellingsruimte te overspannen, maar aan buitenkant traditionele bakstenen en pleisterwerk.
  

P. J. H. Cuypers, “Rijksmuseum” te Amsterdam, 1876-1885

Engelse landschapstuin

• Er trekken zoveel mensen naar de steden, dat stadsmuren gesloopt worden.
• Stadsparken in Engelse landschapsstijl worden aangelegd: kronkelende paden, natuurlijke beplanting, heuvels, watervallen, ruïnes en follies (= fantasiegebouw). 
• Groot contrast met strakke, symmetrische tuinen van Neoclassicisme (bijv. Versailles).

Lieven Rosseels: "Kronenburgerpark", 1880 Nijmegen

Huiswerk

Lezen en maken 4.1 en 4.2